Ποια μέρη του ανθρώπινου σώματος τραυματίζονται συχνότερα στις πτώσεις των μοτοσυκλετιστών; Και πόσο βοηθά ο ειδικός εξοπλισμός/ρουχισμός ασφαλείας στην αποφυγή βαρέων τραυματισμών;
Σε αυτά τα ερωτήματα απαντούν συνδυασμένα οι έρευνες τριων αμερικάνικων οργανισμών (Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων CDC, Εθνική Υπηρεσία Ασφαλείας Αυτοκινητοδρόμων NHTSA και Σύνδεσμος για την Προώθηση της Αυτοκινητικής Ιατρικής ΑΑΑΜ) και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας του ΟΗΕ (WHO).
Το Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων μελέτησε 1.222.000 περιπτώσεις ατόμων που περιθάλπηκαν στα Επείγοντα αμερικανικών νοσοκομείων για τραυματισμούς από τροχαία με μοτοσυκλέτα. Η έρευνα διήρκεσε από το 2001 ως το 2008 και κατέγραψε τους τραυματισμούς, διαχωρισμένους ανά σωματική περιοχή. Σύμφωνα με τα αποτελέσματά της, το 30 % όλων των μη θανατηφόρων τραυματισμών αφορούσε τα κάτω άκρα.
Στη δεύτερη θέση με 22% συναντάμε τους τραυματισμούς σε κεφάλι και αυχένα. Ακολουθούν από κοντά οι τραυματισμοί στον άνω κορμό (στήθος, ώμοι και πλάτη) και κατόπιν εκείνοι στους βραχίονες, τη λεκάνη και το μηριαίο οστούν.
Αυτό που δεν εμφανίζεται στην έρευνα του CDC είναι η σοβαρότητα των τραυματισμών και το κατά πόσο αυτή επηρρεάζεται από τη χρήση ή μη του κατάλληλου εξοπλισμού ασφαλείας.
Το κενό αναλαμβάνει να καλύψει η έρευνα του AAAM. Η οποία αποσκοπούσε μεν στον εντοπισμό των διαφορών ανάμεσα στους τραυματισμούς αναβατών ανάλογα με την ηλικία (πριν και μετά τα 40), αλλά κατέταξε τους τραυματισμούς και ανάλογα με τη χρήση ή όχι του κράνους.
Έτσι καταγράφηκαν όλοι οι τραυματισμοί μοτοσυκλετιστών στην πολιτεία Μέρυλαντ ανάμεσα στο 1998 και το 2002, χρησιμοποιώντας τα στοιχεία των νοσοκομείων αλλά και τις αναφορές της τροχαίας.
Η ίδια έρευνα προχωρά λίγο περισσότερο από εκείνη του CDC, καθώς επιμερίζει τους τραυματισμούς σε εννέα περιοχές του σώματος: το κεφάλι, το στήθος, την κοιλιακή χώρα, τη σπονδυλική στήλη, τον αυχένα, το πρόσωπο, τα άνω άκρα, τα κάτω άκρα και τον δερματικό ιστό (δερματικές εκδορές). Επιπλέον κατατάσσει τους τραυματισμούς αυτούς και ανάλογα με τη βαρύτητά τους.
Ένα πρώτο εύρημα του ΑΑΑΜ είναι πως οι αναβάτες οι οποίοι φορούσαν κράνος υπέστησαν περισσότερους ελαφρείς τραυματισμούς αλλά, και εδώ είναι το ενδιαφέρον, λιγότερους σοβαρούς τραυματισμούς.
Επίσης επιβεβαιώθηκαν τα ευρήματα του CDC, καθώς οι συχνότεροι τραυματισμοί αφορούσαν τα κάτω άκρα, ειδικά όταν οι αναβάτες φορούσαν κράνος. Η συχνότητα των τραυματισμών αλλάζει μόνον στη νεότερη ηλικιακή ομάδα (κάτω των 40) που δεν φορούσαν κράνος: σε αυτήν την περίπτωση συχνότεροι είναι οι τραυματισμοί σε κεφάλι, πρόσωπο και αυχένα.
Κατά την ΑΑΑΜ, οι συνηθέστερες αιτίες θανάτου στα νοσοκομεία -όχι επιτόπια δηλαδή- είναι κατά φθίνουσα συχνότητα ο τραυματισμός στον θώρακα, το κεφάλι και την κοιλιακή χώρα.
Περνάμε τώρα στην έρευνα της Παγκόσμια Οργάνωσης Υγείας, η οποία διεξήχθη στο Κέντρο Μεταπτυχιακής Ιατρικής Jinnah, στο Καράτσι του Πακιστάν. Η έρευνα αυτή προσπάθησε να διακρίνει την ακριβή φύση των τραυματισμών. Όσες περιπτώσεις εγκεφαλικών τραυματισμών απαίτησαν νευροχειρουργική επέμβαση αποκλείστηκαν, όπως και οι περιπτώσεις που αφορούσαν μόνον δερματικές εκδορές, ή τραυματισμό μαλακού ιστού.
Τα ευρήματα της ΠΟΥ επιβεβαιώνουν ότι τα κάτω άκρα είναι αυτά που συνήθως τραυματίζονται, κυρίως υπό μορφή καταγμάτων στα δύο αδύνατα και μακριά κόκαλα του κάτω ποδιού, την κνήμη και την περόνη. Ακολουθούν σε συχνότητα τα κατάγματα στο μηριαίου οστού. Στο άνω σώμα συχνότερα υφίστανται κατάγματα η κερκίδα και η ωλένη, ακολουθούμενα από το κόκαλο του βραχίονα.
Η συχνότητα κατάγματος σε κνήμη & περόνη είναι τέτοια που ο ΠΟΥ αναφέρει καταληκτικά: «Στην έρευνα αυτή η κνήμη τραυματίζεται συχνότερα στα ατυχήματα με μοτοσυκλέτα, πιθανώς λόγω της εκτεθειμένης θέσης της και της ελαφριάς δομής της. Για τον λόγο αυτό πρέπει να ληφθούν μέτρα που θα αποτρέπουν τον τραυματισμό της και την ανικανότητα ή αναπηρία που συχνά τον ακολουθούν. Πιθανώς στο ζήτημα αυτό η τοποθέτηση προστατευτικών για τα πόδια να είχε αποτρεπτικό αποτέλεσμα.»
Όσον αφορά τα θανατηφόρα ατυχήματα, έχουμε την Έρευνα του NHTSA που κατέγραψε τα σχετικά δεδομένα από 8.539 περιπτώσεις ανάμεσα στο 2000 και το 2002.
Αναμενόμενα, οι τραυματισμοί στο κεφάλι είναι λιγότεροι ως αιτία θανάτου για τους αναβάτες που φορούσαν κράνος. Ωστόσο το αξιοπρόσεκτο είναι πως όποτε ο θάνατος επήλθε από ένα και μόνον τραύμα, τότε αυτό αφορούσε στο κεφάλι --ανεξάρτητα από τη χρήση ή μη κράνους.
Όμως πάντα οι θάνατοι για τους αναβάτες χωρίς κράνους είναι περισσότεροι. Τραύμα στο κεφάλι είναι επίσης η κύρια αιτία θανάτου όταν το ατύχημα κατέληξε σε τραυματισμό δύο σημείων. Και «φυσιλογικά» ήταν συχνότερα ανάμεσα στους αναβάτες χωρίς κράνος.
Από την άλλη οι θάνατοι πολυτραυματιών είναι λιγότερο συχνοί, και διαμοιράζονται ως προς την αιτία τους εξίσου στους αναβάτες που φορούσαν και δεν φορούσαν κράνος.
Παρόλα όσα αποκαλύπτουν οι τέσσερις αυτές έρευνες, υπάρχουν αρκετά ζητήματα τα οποία δεν αγγίζονται καν, με αποτέλεσμα να μένουμε με σημαντικά ερωτηματικά. Για παράδειγμα η χρήση κράνους καταγράφεται μόνον με ένα απλό ναι ή όχι.
Έτσι δεν γνωρίζουμε τι είδους κράνη αφορούν τα «ναι» και άρα δεν μπορούμε να διακρίνουμε πως συμμετέχουν στα ατυχήματα τα κράνη των 600 ευρώ σε σχέση με τα κράνη των 50 ευρώ.
Ακόμη δεν υπάρχει αναφορά για τη χρήση ή όχι λοιπού εξοπλισμού ασφαλείας, παρότι όπως έχουμε δει σε πτώσεις των αγώνων, οι αγωνιζόμενοι δεν τραυματίζονται σοβαρά ακόμα πέφτοντας ακόμη και με 200+ χλμ. ανά ώρα.
Αλλόκοτη παράλειψη αυτή, αφού σίγουρα η κατάληξη μιας πτώσης είναι διαφορετική εάν ο αναβάτης φορά φορά σορτς, κοντομάνικο και αθλητικά παπούτσια --έστω κι αν φορά κράνος.
Το βασικό συμπέρασμα από όλα αυτά είναι καταρχήν η εντυπωσιακά υψηλή συχνότητα τραυματισμού των κάτω άκρων. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι υπάρχει πλήρης γκάμα εξοπλισμού ασφαλείας που θα μπορούσε να αποτρέψει ή έστω μειώσει την έντασή τους.
Για κάποιον λόγο όμως, οι μοτοσυκλετιστές, παρότι σε μεγάλο βαθμό έχου ασπαστεί την αναγκαιότητα του κράνους, δεν έχουν την ίδια άποψη για τις μπότες και τα ειδικά «θωρακισμένα» παντελόνια.
Από την άλλη η απάντηση μπορεί να βρίσκεται στο γεγονός που από κοινή εμπειρία όλοι γνωρίζουμε. Οι τραυματισμοί στα κάτω άκρα σπάνια σκοτώνουν. Τόσο για όσους φορούν όσο και για όσους δεν φορούν κράνος, ο θάνατος επέρχεται κατά μεγάλη πλειοψηφία από βαριά τραύματα στο κεφάλι.
Και αυτό το στοιχείο από μόνο του καταδεικνύει την αναγκαιότητα χρήσης ενός καλού κράνους full-face. Κατά προτίμηση με ηλικία ως 5 έτη, καθώς από κει και μετά οι ειδικές κόλες που συγκρατούν τα διάφορα στρώματα απορροφητικού υλικού αρχίζουν να εκφυλίζονται. Εξίσου σημαντική είναι η εφαρμογή του κράνους, καθώς είναι πολύ πιθανόν, όταν δεν εφαρμόζει σωστά, να εγκαταλείψει το κεφάλι που θα έπρεπε να προστατέψει.
Οι τραυματισμοί στον άνω κορμό είναι σχετικά εύκολα αποφεύξιμοι, καθώς πλέον όλα τα μοτοσυκλετιστικά τζάκετ ενσωματώνουν ειδικά προστατευτικά σε ώμους, πλάτη και αγκώνες ή και θώρακα. Ή διαθέτουν τις κατάλληλες θήκες για την εκ των υστέρων τοποθέτησή τους από τον αναβάτη.
Συνολικά μπορούμε να πούμε πως ο μοτοσυκλετιστής διαθέτει ένα πολύ αξιόλογο οπλοστάσιο ασφαλείας, το οποίο όμως δεν επιλέγει πάντα να χρησιμοποιεί. Τα συμπεράσματα των σχετικών Ερευνών χρησιμεύουν, εκτός από τον εντοπισμό των παραγόντων που οδηγούν σε ένα ατύχημα και στην επιλογή του σωστού εξοπλισμού. Γιατί μπορεί πραγματικά να μάς σώσει τη ζωή.
