Το 15ο και 16ο αιώνα η αυτοκρατορία των Ίνκας ήταν η μεγαλύτερη που είχε γνωρίσει ποτέ η Νότια Αμερική.
Πλούσιοι σε τρόφιμα, υφάσματα, χρυσό και κόκα, οι Ίνκας που είχαν αναπτύξει μια ξεχωριστή αριστοτεχνία στην κατασκευή κτιρίων, δεν είχαν καθόλου χρήματα.
Για την ακρίβεια, στην κοινωνία τους δεν υπήρχε καν η έννοια της αγοράς.
Με κέντρο το Περού, η επικράτεια των Ίνκας εκτεινόταν στις Άνδεις και έφτανε μέχρι την Κολομβία, τη Χιλή, τη Βολιβία, το Εκουαδόρ και την Αργεντική, με τις περιοχές που τους ανήκαν να συνδέονται με ένα δαιδαλώδες σύστημα δρόμων, η πολυπλοκότητα του οποίου ξεπερνούσε οποιοδήποτε της εποχής εκείνης.
Ο πολιτισμός των Ίνκας ήταν ίσως ο μοναδικός στην ιστορία που δεν είχε στις τάξεις του εμπόρους, και την έννοια του εμπορίου και της αγοράς σε καμία του έκφανση, μέσα στα όριά του.
Πλούτος χωρίς χρήμα
Καταγραφές από ιεραποστόλους και από τον μιγά ιερέα και ιστορικό BlasValera περιγράφουν τους Ίνκας ως μοναδικούς χτίστες και με ιδιαίτερες ικανότητες στο σχεδιασμό τοπίου, χάρη στις οποίες δημιούργησαν εξελιγμένα συστήματα ορεινής γεωργίας.
Η κοινωνία τους ήταν τόσο πλούσια, που μπορούσε να θρέψει εκατοντάδες ανθρώπους, οι οποίοι σχεδίαζαν τις γεωργικές χρήσεις των νεο-κατακτηθέντων εδαφών τους.
Σχεδίασαν αγροκτήματα στις βουνοπλαγιές, όπου καλλιεργούσαν από πατάτες και καλαμπόκι, μέχρι φιστίκια και άλλα προϊόντα, τα οποία είχαν επιλεγεί προσεχτικά ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούσαν στα διαφορετικά υψόμετρα.
Καλλιεργούσαν ακόμη δέντρα, για να διατηρούν και να συγκρατούν το λεπτό επιφανειακό έδαφος.
Οι αρχιτέκτονες των Ίνκας διακρίνονταν από ένα ξεχωριστό ταλέντο στο σχεδιασμό και την κατασκευή τεράστιων πυραμίδων, εξοπλισμένων με εξελιγμένα συστήματα ύδρευσης και άρδευσης.
Και παρόλα αυτά τα εξελιγμένα συστήματά τους, οι Ίνκας ζούσαν χωρίς χρήματα ή αγορές και είχαν αναπτύξει το εμπόριο μόνο με τρίτους και όχι μέσα στην κοινωνία τους.
Ίσως το μυστικό του πλούτου και της αφθονίας των Ίνκας να κρύβεται στο ιδιαίτερο σύστημα φόρων που είχαν αναπτύξει.
Οι Ίνκας αντί να πληρώνουν φόρους σε χρήμα, ήταν αναγκασμένοι να παρέχουν τις υπηρεσίες τους στην αυτοκρατορία ως εργάτες. Σε αντάλλαγμα, η αυτοκρατορία τους παρείχε όλα τα απαραίτητα για να ζήσουν.
Βέβαια, δεν «πλήρωναν» οι πάντες. Εξαιρούνταν οι ευγενείς και άλλοι επιφανείς πολίτες της κοινωνίας τους. Μάλιστα, οι ευγενείς που πέθαιναν εξακολουθούσαν να έχουν δική τους ιδιοκτησία και οι οικογένειές τους μπορούσαν να συνεχίζουν να απολαμβάνουν τα πλούτη που αναλογούσαν στους νεκρούς.
Φαγητό, όχι αγορές
Ένα από τα ερωτήματα που απασχολεί τους επιστήμονες και τους ιστορικούς που μελετούν τον πολιτισμό των Ίνκας, είναι πώς και γιατί αυτή η εξελιγμένη κοινωνία κατάφερε να αναπτυχθεί τόσο επιστημονικά, όσο και πολιτιστικά χωρίς την έννοια της αγοράς.
Μία πιθανή εξήγηση είναι επειδή η ζωή ήταν τόσο σκληρή σε αυτό το περιβάλλον που ζούσαν, που όλες τους οι καινοτομίες και οι νεωτερισμοί αφορούσαν τον γεωργικό τομέα και όχι την οικονομία. Με άλλα λόγια, η αυτοκρατορία είχε ως στόχο να αποτρέψει την πείνα, αντί να βελτιστοποιήσει την προώθηση του εμπορίου.
Το φαγητό ήταν το δικό τους νόμισμα και η εργασία και η γεωργική και αγροτική παραγωγή ήταν η δική τους οικονομία.
Κάποιοι ισχυρίζονται ότι η αυτοκρατορία των Ίνκας ήταν το ιδεώδες ενός σοσιαλιστικού κράτους, ενώ άλλοι τη χαρακτηρίζουν ως αυταρχική μοναρχία.
Αυτό πάντως που είναι άξιο θαυμασμού, όπως αναφέρει δημοσίευμα στην ιστοσελίδα io9.com, είναι ότι σε μια εποχή που οι αγορές σχετίζονται άμεσα με την έννοια του πολιτισμού, πριν από πολλές εκατοντάδες χρόνια υπήρξε μια αυτοκρατορία που κατάφερε τόσα πολλά χωρίς να ξοδέψει ούτε ένα σεντ.
