O Sal Khan είναι ένας άνθρωπος που πραγματοποίησε την ιδέα του για δωρεάν εκπαίδευση για όλους τους ανθρώπους, σε όλο τον κόσμο. Οι πιο πολλοί πίστευαν ότι είναι τρελός, όχι για το ότι ήθελε η εκπαίδευση να απευθύνεται σε όλους, σε κάθε γωνιά του πλανήτη, αλλά για το ότι ήθελε αυτό να είναι αγαθό χωρίς τίμημα, δηλαδή υποστήριζε την δωρεάν εκπαίδευση.
Παρότι η ιδέα του φαίνεται τρελή, και μάλιστα ξεκίνησε τυχαία, κατάφερε να κεντρίσει το ενδιαφέρον τόσο της Βρετανίας όσο και της Αμερικής.
Για να πάρουμε τα πράγματα όμως από την αρχή, ο Khan δούλευε ως οικονομικός αναλυτής το 2004 έχοντας στην κατοχή του πτυχίο από το ΜΙΤ και ένα μεταπτυχιακό στη Διοίκηση Επιχειρήσεων από το Χάρβαρντ. Κάποια στιγμή άρχισε να κάνει μαθήματα εξ αποστάσεως στην ξαδέλφη του, Νάντια, που δεν τα πήγαινε καλά στα μαθηματικά. Όπως ισχυρίζεται ο ίδιος «όταν η ευρύτερη οικογένεια έμαθε ότι γίνονταν τέτοια μαθήματα, άρχισαν κι άλλοι συγγενείς να λαμβάνουν μέρος. Μάλιστα η συμμετοχή ήταν τόσο μεγάλη που ένας φίλος πρότεινε να βιντεοσκοπηθούν τα μαθήματα και να ανέβουν στο YouTube, ώστε να μπορούν όλα τα μέλη της οικογένειας να τα παρακολουθούν όποτε θέλουν». Στην αρχή, ο Khan σκέφτηκε ότι το YouTube ήταν για να βλέπει κανείς βίντεο με γάτες που παίζουν πιάνο κι όχι βίντεο με σοβαρά μαθηματικά. Παρόλα αυτά, αποφάσισε να το προσπαθήσει.
Από το 2009, ο Khan έχει αφιερωθεί πλήρως στην ακαδημία που έχει δημιουργήσει (Khan Academy), μια ιστοσελίδα με εκπαιδευτικό περιεχόμενο, που έχει σχεδιαστεί για να προσφέρει δωρεάν μαθήματα (στα περισσότερα ακούγεται η φωνή του ίδιου του Khan), καθοδήγηση και τεστ σε οποιονδήποτε έχει πρόσβαση σε υπολογιστή και ίντερνετ.
Όπως σχολίασε ο σύμβουλος επί της τεχνολογίας της Downing Street, Rohan Silva, "δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι αυτή η ιδέα είναι μια επανάσταση στην εκπαίδευση".
H κίνηση αυτή, ωστόσο, δεν είναι επαναστατική. Η επιτυχία και η απήχηση διάφορων εφαρμογών της Apple (iTunes U), αλλά και η αύξηση των δεκάδων δωρεάν μαθημάτων στο διαδίκτυο με το ψευδώνυμο Moocs, δείχνουν τη διάθεση που επικρατεί.
Ωστόσο, η ακαδημία του Khan είναι κάτι διαφορετικό. Παρόλο που υπάρχουν μαθήματα για τέχνες, υπολογιστές και επιστήμες, στο κέντρο της προσοχής παραμένουν τα απλά μαθηματικά, μαθηματικά σχολείου για την ακρίβεια, με πάρα πολλές ασκήσεις και βίντεο, όπου παρουσιάζονται από την αρχή τα πάντα, από τις πιο απλές μαθηματικές πράξεις μέχρι τα πιο απαιτητικά θέματα άλγεβρας. Ο καθένας, μάλιστα, καταφέρνει με το δικό του ρυθμό να σημειώσει πρόοδο, να συνειδητοποιήσει τις αδυναμίες του και να κάνει κάτι για αυτές. Επίσης, είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για γονείς, που πλέον μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους στα μαθηματικά χωρίς να πρέπει απαραίτητα να είναι οι ίδιοι καθηγητές.
Πώς λειτουργεί η ακαδημία
Ο τρόπος λειτουργίας της ακαδημίας είναι απλός, καθώς ο καθένας μπορεί να κάνει εγγραφή. Αρχικά, παρακολουθεί μαθήματα στα οποία ο Khan εξηγεί τη θεωρία και τις ασκήσεις, έπειτα υποβάλλεται σε διαδραστικά τεστ, που του υποδεικνύουν τα λάθη και τις παρανοήσεις, ενώ ενθαρρύνεται να συνεχίσει την προσπάθεια όταν κάνει κάποιο λάθος.
Μόλις ο μαθητής έχει κατανοήσει πλήρως το μάθημα, μπορεί να προχωρήσει στο επόμενο. Όταν το μάθημα γίνεται σε επίπεδο τάξης, οι μαθητές μπορούν να ακολουθούν το δικό τους ρυθμό και να ξαναβλέπουν όσες φορές χρειαστεί τα μαθήματα, μέχρι να τους είναι όλα κατανοητά, ενώ ο καθηγητής είναι πάντα παρών για να εξηγήσει ό,τι χρειάζεται.
Από την αρχή ο ίδιος ο Khan αποφάσισε να μην μπαίνει μπροστά από την κάμερα για να κάνει τα μαθήματα, αλλά με την εγκάρδια φωνή του και χρησιμοποιώντας ένα μαύρο φόντο που θύμιζει το μαυροπίνακα μιας τάξης ξεκίνησε να διδάσκει σε δεκάλεπτα βίντεο (τόσο χρόνο έδινε το YouTube σε κάθε βίντεο αρχικά).
Το νέο για τα μαθήματα διαδόθηκε από στόμα σε στόμα κι έτσι πολύ σύντομα άρχισαν να καταφθάνουν τα πρώτα κολακευτικά σχόλια κάτω από τα βίντεο για την παρουσίαση και το περιεχόμενο, όπως και τα πρώτα γράμματα. Μάλιστα, ο Khan παραδέχτηκε ότι ένα από τα πολλά γράμματα που έχει δεχτεί και του κέντρισε το ενδιαφέρον ήταν εκείνο από μια γυναίκα με δυο παιδιά με ειδικές ανάγκες, που έβλεπε τα βίντεο και του έγραψε ότι κάθε βράδυ όλη της η οικογένεια προσευχόταν για τη δική του οικογένεια.
Ο Khan παραχώρησε πρόσφατα μια ομιλία στο London School of Economics, λέγοντας ότι ξεκίνησε να ασχολείται με την ακαδημία σαν χόμπι κι ακόμα κι όταν τον ρώτησαν οι φίλοι του τι επιχειρηματικό σχέδιο έχει, εκείνος απάντησε πως δεν έχει κάποιο, γιατί δεν βλέπει αυτή την κίνηση σαν επιχείρηση. Παρόλα αυτά, η ακαδημία έχει ήδη πολλούς υποστηρικτές και περίπου έξι εκατομμύρια τακτικούς χρήστες το μήνα, καθώς και δεκάδες εκατομμύρια προβολές των 4.000 μαθημάτων που παρέχει στο ίντερνετ.
Αξίζει να αναφερθεί εδώ ότι ο Khan είναι μόλις 36 ετών και είναι γιος μεταναστών από το Μπαγκλαντές και την Ινδία, γεννημένος στον Αμερικανικό Νότο και συγκεκριμένα στη Λουιζιάνα, ενώ έχει γράψει κι ένα βιβλίο με τον τίτλο The One World Schoolhouse («Όλος ο κόσμος ένα σχολείο»).
Ο Khan όχι απλά δεν βγάζει κέρδος από την ακαδημία, αλλά μέχρι πρότινος είχε πρόβλημα αποπληρωμής των λογαριασμών του, μέχρι που μια φιλάνθρωπος, η Ann Doerr έκανε αρχικά μια δωρεά 10.000 δολαρίων κι έπειτα άλλη μια 100.000 δολαρίων, όταν συνειδητοποίησε ότι ο Khan στην πραγματικότητα δούλευε χωρίς να αμείβεται.
Το 2010, ο Μπιλ Γκέιτς παραδέχτηκε σε ομιλία του ότι χρησιμοποιεί τα βίντεο της ακαδημίας του Khan για να διδάξει το παιδί του, γιατί θεωρεί ότι ο Khan είναι εξαιρετικός γνώστης της επιστήμης του και διαθέτει ένα χάρισμα να εξηγεί τα πιο δύσκολα πράγματα έτσι που να φαίνονται πανεύκολα. Ανέφερε επίσης ότι μπορεί ο Khan να ξεκίνησε όλη αυτή την προσπάθεια με κάποια βίντεο με μαθήματα μαθηματικών, αλλά η επιρροή του στην εκπαίδευση φαίνεται να είναι πραγματικά ανυπολόγιστη. Το κληροδότημα μάλιστα του Μπιλ και της Μελίντα Γκέιτ είναι πλέον από τους μεγαλύτερους υποστηρικτές της ακαδημίας, ενώ ο Γκέιτς υποστήριξε ότι ο Khan θα πρέπει να είναι ένας από τους 100 ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επιρροή παγκοσμίως για το 2012.
Μετά τον Γκέιτς, βέβαια, ακολούθησαν κι άλλοι πολλοί που θέλησαν να βοηθήσουν την ακαδημία, εντυπωσιασμένοι από τη δουλειά του Khan, ανάμεσά τους και ο Carlos Slim, που λέγεται ότι είναι ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο. Ο Μεξικανός δισεκατομμυριούχος ανακοίνωσε φέτος ότι θα χρηματοδοτήσει τη μετάφραση των μαθημάτων της ακαδημίας στα Ισπανικά. Από την ίδια την ακαδημία λέγεται ότι το υλικό χρησιμοποιείται ήδη σχεδόν σε όλο τον κόσμο, ακόμα και στην Μογγολία, ενώ ο Khan ενδιαφέρεται να εισάγει τα μαθήματα της ακαδημίας του και σε σχολεία της Βρετανίας.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν και κάποιοι που ασκούν έντονη κριτική στον Khan και την ακαδημία του και ειδικότερα σχετικά με το περιεχόμενο των μαθημάτων και την εκπαιδευτική προσέγγιση του Khan. Ωστόσο, εκείνος κατανοεί τις αντιδράσεις λέγοντας ότι κι ο ίδιος θα εκνευριζόταν αν ήταν καθηγητής για 30 χρόνια κι ένας τύπος που δεν είχε καν χρήματα αποκαλούνταν καθηγητής του κόσμου. Επίσης, ο Khan δηλώνει αντίθετος με το παραδοσιακό εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο και θεωρεί έναν φαύλο κύκλο διαλέξεων και ασκήσεων για το σπίτι, που κάνει τους καθηγητές να εντοπίζουν σε πρώτη φάση τις αδυναμίες των μαθητών, αλλά τελικά να τις αγνοούν.
