Αλήθεια, τι ορίζουμε «έργο τέχνης», σήμερα;
Ναι, η συζήτηση για το τι είναι τέχνη (στις εικαστικές τέχνες) έχει ξεκινήσει εδώ και πολλά χρόνια. Το 1917, η περίφημη «Κρήνη» του Μαρσέλ Ντισάν – ένας στραμμένος στη βάση του υποδοχέας ανδρικών ούρων – χαιρετίστηκε ως επανάσταση στις τέχνες. Από εκεί, όμως, ως τη φάρσα δυο εφήβων που ακούμπησαν ένα ζευγάρι γυαλιά στο πάτωμα, σε κάποιο σημείο στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στο Σαν Φρανσίσκο και οι φιλότεχνοι επισκέπτες αναστοχάζονταν μπροστά του και το φωτογράφιζαν, η απόσταση είναι μεγάλη. Πολύ μεγάλη.
Η ιστορία για την «Κρήνη» του Ντισάν είναι λίγο πολύ γνωστή.
Τρεις άντρες συναντήθηκαν για γεύμα στη Νέα Υόρκη, τις πρώτες μέρες του Απριλίου του 1917. Ο ζωγράφος Τζόζεφ Στέλα, ο πλούσιος συλλέκτης έργων τέχνης Ουόλτερ Άρσενμπεργκ – αργότερα, γνωστός για τη μανία του ότι τα έργα του Σαίξπηρ τα είχε γράψει ο Μπέικον – και ο Μαρσέλ Ντισάν. Μετά από το γεύμα, σε ιδιαίτερα φιλική ατμόσφαιρα και με πολλή κουβέντα, κατευθύνθηκαν προς το κατάστημα JL Mott Ironworks – προμηθευτές υδραυλικών – στο νούμερο 118 της Πέμπτης Λεωφόρου.
Φτάνοντας εκεί, ο Ντισάν διάλεξε έναν πορσελάνινο υποδοχέα ούρων σε αντρικό ουρητήριο, μοντέλο Bedfordshire. Επιστρέφοντας στο στούντιό του, τον περιέστρεψε 90 μοίρες ώστε να ακουμπά στη βάση που βιδώνεται στον τοίχο, έβαλε υπογραφή «R. MUTT 1917» και βάφτισε το καινούργιο έργο του «Κρήνη».
Σχεδόν έναν αιώνα αργότερα, δύο έφηβοι φαρσέρ – οι λογαριασμοί τους στο Twitter είναι @TJCruda και @k_vinnn – έχοντας μείνει ασυγκίνητοι από τα καλλιτεχνικά εκθέματα στο Museum of Modern Art του Σαν Φρανσίσκο, αποφάσισαν να κάνουν μία κασκαρίκα: Ακούμπησαν ένα ζευγάρι γυαλιά στο πάτωμα, σε μία από τις αίθουσες του μουσείου. Και αποτραβήχτηκαν για να παρατηρήσουν το αποτέλεσμα.
Μέσα σε λίγα λεπτά, φιλότεχνοι, που κατανοούν την ουσία της σύγχρονης τέχνης, συγκεντρώθηκαν, θωρούσαν τα γυαλιά από μία γωνία, μετατοπίζονταν για να στοχαστούν από μία άλλη γωνία το έργο τέχνης, αναζητώντας τη μέθεξη, ερμηνεύοντας προθέσεις του «δημιουργού», διερευνώντας τη μεταφυσική διάσταση του εκθέματος. Άλλοι, όπως συνηθίζεται στα μουσεία, απαθανάτιζαν το έργο με τις φωτογραφικές μηχανές τους και την κάμερα των κινητών τους.
Απαρατήρητοι, οι δύο φαρσέρ συνέλεγαν τεκμήρια της «Dada» δράσης τους.
Αργότερα, ο ένας από αυτούς, ο δεκαεφτάχρονος T.J. Khayatan ανέβασε φωτογραφίες του ξεκαρδιστικού πειράματος στο Twitter.
Οι φωτογραφίες έκαναν τον γύρο του διαδικτύου, οι κοινοποιήσεις αριθμούν πάνω από 40.000, το καλλιτέχνημα μπορεί να μην έχει καμία αξία στο διεθνές χρηματιστήριο έργων τέχνης, αλλά η εμπειρία ήταν ανεκτίμητη: Τι ορίζουμε «έργο τέχνης», σήμερα;
