Στις 15 του περασμένου Νοέμβρη ο αμερικανός πολυεκατομμυριούχος, Γουόρεν Μπάφετ, συναντήθηκε με μια ομάδα 20 μεταπτυχιακών φοιτητών διοίκησης επιχειρήσεων από οκτώ διαφορετικά πανεπιστήμια. Οι φοιτητές έκαναν μερικές ερωτήσεις, τις οποίες ο καθηγητής David Kass από το τμήμα Οικονομικών του πανεπιστημίου του Μέριλαντ, αποφάσισε να καταγράψει και να μοιραστεί…
Διαβάστε παρακάτω μερικές από αυτές:
1. Μειώθηκε το επιτόκιο απόδοσης της Berkshire Hathaway (BRK) καθώς η εταιρεία μεγάλωνε;
Η BRK δεν έχει επιτόκιο αναφοράς. Το προστιθέμενο κεφάλαιο καθιστά δυσκολότερη την επίτευξη υψηλών αποδόσεων. Αν διαχειρίζομαι 1 εκατομμύριο δολάρια, θα έχω καλύτερες αποδόσεις συγκριτικά με το αν διαχειρίζομαι 210 δισεκατομμύρια δολάρια (η καθαρή αξία της BRK). Το μέγεθος είναι ο εχθρός της απόδοσης. Βέβαια, εξακολουθώ να προτιμών να διαχειρίζομαι 210 δισ. παρά 1 εκατομμύριο.
2. Στο παρελθόν είχατε πει ότι για το 85% των επενδύσεών σας ευθύνεται ο Benjamin Graham και για το 15% ο Philip Fisher. Έχει αλλάξει αυτό το ποσοστό;
Ανέπτυξα την επενδυτική μου στρατηγική σύμφωνα με αυτά που μου έμαθε ο Graham. Πήγα στο πανεπιστήμιο Columbia και έμαθα από αυτόν. Με την προσέγγιση του Graham δε μπορείς να χάσεις χρήματα μακροπρόθεσμα. Είναι πολύ ποσοτική μέθοδος και λογικά κανείς μπορεί να έχει καλές αποδόσεις. Από την άλλη, έχει όλο και λιγότερες εφαρμογές όσο κανείς μπαίνει σε πιο μεγάλες εταιρείες με περισσότερα λεφτά. Είναι καλύτερα να αγοράζει κανείς συναρπαστικές επιχειρήσεις σε δίκαιες τιμές, παρά επιχειρήσεις που δεν «λένε πολλά» σε χαμηλές τιμές. Σύμφωνα με τη «μέθοδο του πούρου», μπορεί να βρεις ένα μισοτελειωμένο πούρο στο έδαφος, που του έχει απομείνει μια «ρουφηξιά», να το σηκώσεις, να το ανάψεις και… να έχεις μια δωρεάν «ρουφηξιά». Και μπορείς να το κάνεις αυτό συνέχεια. Αυτή είναι μία προσέγγιση. Αυτό έκανα εγώ. Έβρισκα πολύ φθηνές μετοχές σε μεγάλες ποσότητες. Μετά άρχισα να ψάχνω για καλύτερες εταιρείες. Παλιά τα έκανα και τα δύο. Τώρα ψάχνουμε να βρούμε καλές εταιρείες, όχι απλά φτηνές. Οι σιδηρόδρομοι θα είναι καλοί σε δέκα και 100 χρόνια από τώρα. Η Burlington Northern κερδίζει τώρα 6 δισεκατομμύρια δολάρια προ φόρων, ενώ μερικά χρόνια πριν όταν την αγοράσαμε έκανε 3 δισεκατομμύρια. Προχωράμε πιο πολύ με βάση τον Fisher και λιγότερο με βάση τον Ben Graham, επειδή διαχειριζόμαστε πολύ περισσότερα χρήματα.
3. Ποια διαδικασία ακολουθείτε όταν γράφετε την ετήσια επιστολή που στέλνετε στους μετόχους; Πώς αποφασίζετε τι θα γράψετε;
Έχω ήδη κάνει το σχέδιο για την επιστολή για το 2013, αλλά θα τη μοιράσω στις 28 Φεβρουαρίου. Ξέρω από τώρα τι θα πω, απλά πρέπει να συμπληρώσω κάποια ποσά και να τη στείλω. Προσπαθώ να σκέφτομαι τους μετόχους σαν συνεργάτες μου. Προσπαθώ να σκεφτώ ποια πληροφορία θα ήθελα να μεταφέρουν σε εμένα, αν διαχειρίζονταν εκείνοι τα ποσά κι εγώ ήμουν μέτοχος. Το προσχέδιο το δείχνω στις αδερφές μου, οι οποίες δεν γνωρίζουν πολλά από χρηματοοικονομικά. Ακόμη, ετοιμάζω κάθε φορά ένα διαφορετικό θέμα, που δε σχετίζεται απαραίτητα με το Berkshire. Φέτος αφιερώνω 2.600 λέξεις (από τις 11.500) σε σκέψεις γύρω από τις επενδύσεις.
4. Πώς έχει επηρεάσει η γνώση σας γύρω από τις χρηματοοικονομικές αγορές τις πολιτικές σας θέσεις;
Δε θα έλεγα ότι έχουν επηρεαστεί οι πολιτικές μου πεποιθήσεις από τις αγορές. Οι πολιτικές μου απόψεις σχηματίστηκαν σταδιακά. Φανταστείτε 24 ώρες προτού γεννηθείτε να συνέβαινε το εξής. Να ερχόταν κάποιος στη μήτρα και να σας έλεγε: «Σε 24 ώρες θα βγεις στον κόσμο και θα σου αναθέσω ένα πολύ σημαντικό καθήκον. Να καθορίσεις το πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό σύστημα στο οποίο θα μεγαλώσεις. Εσύ αποφασίζεις. Πιο πολιτικό σύστημα θα υπάρχει, ποια οικονομική δομή (κομμουνιστική, καπιταλιστική) κ.τ.λ. και σου εγγυώμαι ότι όταν γεννηθείς αυτό που έχεις ορίσει θα ισχύει για σένα, για τα παιδιά σου και τα εγγόνια σου. Τι κάνεις;». Κανείς μπορεί να γεννηθεί έξυπνος, όχι τόσο έξυπνος, υγιής, με αναπηρία, στις ΗΠΑ, το Μπαγκλαντές κ.τ.λ. Δεν έχεις ιδέα. Μη γνωρίζοντας αυτό, πώς αποφασίζεις πώς θα σχεδιάσεις τον κόσμο; Σε ό,τι αφορά την πολιτική θα θες ένα σύστημα που δίνει στους ανθρώπους αυτό που θέλουν. Το αμερικάνικο σύστημα είναι αρκετά καλό, το κατά κεφαλήν εισόδημα είναι κατά μέσο όρο 50.000 δολάρια, έξι φορές μεγαλύτερο από τότε που γεννήθηκα εγώ. Μη γνωρίζοντας όμως τι σου μέλλει, λογικά θα θες ένα σύστημα που δε θα αφήνει κανέναν «απ’ έξω». Θα θες ακόμη κι εκείνοι που δεν πέτυχαν το «λαχείο» να έχουν μια αξιοπρεπή ζωή. Επίσης, δε θα θες να κυριαρχεί ο φόβος στο μυαλό των ανθρώπων- φόβος ότι δε θα έχουν πολλά λεφτά όταν γεράσουν, ή ότι δε θα έχουν για ιατρική περίθαλψη. Θα πρέπει κανείς να έχει στο μυαλό του όλα αυτά, αυτή θα πρέπει να είναι η φιλοσοφία του. Δείτε τους δείκτες του Forbes 400 και πώς έχουν αλλάξει τα τελευταία 30 χρόνια. Οι Αμερικανοί που βρίσκονται στη βάση βελτιώνονται και αυτό είναι σημαντικό, αλλά δε θα έπρεπε να υπάρχει αυτή η ανισότητα. Μόνο οι κυβερνήσεις μπορούν να το αλλάξουν αυτό.
5. Ζούμε στην εποχή της πληροφορίας. Αν είχατε γεννηθεί στο Περού, θα μπορούσατε σήμερα να έχετε διαπρέψει με τον ίδιο τρόπο;
Ναι. Τα πράγματα αλλάζουν στον κόσμο. Οι άνθρωποι «μετακινούνται» στις κοινωνικο-οικονομικές τάξεις. Ο κόσμος προσφέρει αυτές τις δυνατότητες σε όλους.
6. Πώς ισορροπείτε την οικογενειακή και την εργασιακή σας ζωή και τι συμβουλές θα δίνατε σε έναν νέο επαγγελματία;
Η πιο σημαντική απόφαση που έχει να πάρει κανείς είναι… ποιον θα παντρευτεί. Είναι σημαντικό ο/η σύζυγος σας να έχει τις ίδιες βλέψεις και απόψεις με εσάς. Μην παντρευτείτε κάποιον για να τον αλλάξετε. Παντρευτείτε κάποιον που είναι καλύτερος άνθρωπος από εσάς. Πάντα να συναναστρέφεστε με ανθρώπους που είναι καλύτεροι από εσάς.
7. Ποια ήταν η πιο δύσκολη διαπραγμάτευση που έχετε κάνει ποτέ. Τι στρατηγική ακολουθήσατε;
Έμαθα να διαπραγματεύομαι από τον πατέρα μου. Οι άνθρωποι έχουν διαφορετικό στιλ. Δεν θέλω να είμαι σε μια διαπραγμάτευση, όπου πρέπει σε κάποιο σημείο να μπει ένα τέλος. Δε θέλω να μου βάζουν το μαχαίρι στο λαιμό, αλλά ούτε κι εγώ να το κάνω. Είτε τα παρατάμε, είτε ο ένας προσπαθεί να πείσει τον άλλο. Εγώ απλά λέω αυτό που προτίθεμαι να κάνω. Και έτσι έχω χτίσει τη φήμη μου. Το να διαπραγματεύεται όμως κανείς με ανθρώπους που αγαπά είναι ένα τεράστιο λάθος. Είναι καταστροφικό. Η πιο ισχυρή δύναμη στον κόσμο είναι η άνευ όρων αγάπη.
8. Ποιο ήταν το μεγαλύτερο επενδυτικό λάθος που έχετε κάνει και τι μάθατε από αυτό;
Είναι καλύτερα να μαθαίνεις από τα λάθη των άλλων, παρά από τα δικά σου. Αλλά όλοι κάνουν λάθη. Δε μπορείς να μπεις στο παιχνίδι αν δεν κάνεις λάθος.
9. Πώς διαχειρίζεστε τα χρήματα των ανθρώπων και πώς αναλαμβάνετε την ευθύνη όταν κάνετε κάποιο λάθος;
Τους λέω ότι θα κάνω λάθη, αλλά ότι ο στόχος μου είναι αυτός, αυτός κι αυτός. Μπορεί να κάνω κάποια λάθη για να το πετύχω αυτό, αλλά το πιο πιθανό είναι να πετύχω το στόχο μου. Προσπαθώ να κάνω τέτοιες κινήσεις, ώστε να μη χάνω σημαντικά ποσά με το πέρασμα του χρόνου. Μπορεί έτσι να μην κάνω τα περισσότερα λεφτά, όμως μειώνω το ρίσκο της μόνιμης απώλειας.
