Μπάστοϊ, Νορβηγία. Σε αυτό το νησί λίγα χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Νορβηγίας υπάρχει μια φυλακή. Οι φυλακισμένοι εκεί δεν προσπαθούν να αποδράσουν με ελικόπτερα. Το πιο εντυπωσιακό όμως είναι και ότι όταν βγουν, ποτέ σχεδόν δεν ξαναγυρνάνε!
Γιατί; Γιατί τα ποσοστά όσων υποτροπιάζουν και εγκληματούν και πάλι είναι ελάχιστα, είναι σχεδόν μηδενικά.
Στο Μπάστοϊ κρατούνται κάποιοι από τους σκληρότερους εγκληματίες. Οι περισσότεροι είναι δολοφόνοι και βιαστές. Ο κύριος που φαίνεται στη φωτογραφία είναι κατάδικος. Όχι και τόσο συνηθισμένη εικόνα για κατάδικο. Κάποιοι θα την χαρακτήριζαν προκλητική.
Όμως, ίσως, η Νορβηγία έχει βρει τελικά το κλειδί. Και το κλειδί δεν λέγεται “πολυτελής ζωή των κρατουμένων”, ούτε “ευνοϊκή μεταχείριση” όπως λένε πολύ. Το κλειδί λέγεται σωφρονισμός.
Στο Μπάστοϊ οι κρατούμενοι μαθαίνουν διάφορες τέχνες και δεξιότητες που μπορούν να ασκήσουν βγαίνοντας
Γιατί στο Μπάστοϊ, οι κρατούμενοι δεν είναι απόκληροι της κοινωνίας. Είναι άνθρωποι που έκαναν βαριά λάθη και τα πληρώνουν. Όμως, μαζί με την πληρωμή μαθαίνουν πώς θα επανενταχτούν και θα υπηρετήσουν άξια το κοινωνικό σύστημα και πάλι.
Ενδεικτικό είναι ότι σε μια χώρα των 5 εκατομμυρίων κατοίκων υπάρχουν μόνον 4.000 φυλακισμένοι. Στη Μεγάλη Βρετανία αντίστοιχα, με περίπου 3πλασιο πληθυσμό, υπάρχουν 84.000 φυλακισμένοι, σύμφωνα με τα στοιχεία του ρεπορτάζ του Guardian.
Oι κρατούμενοι νιώθουν ότι έκαναν λάθος. Νιώθουν όμως ότι μπορούν και να το διορθώσουν και να το ξεπληρώσουν στο κοινωνικό σύνολο.
Οι φυλακισμένοι της Νορβηγίας έχουν τηλεοράσεις, κινητά τηλέφωνα, υπολογιστές, αυτόνομα μπάνια. Έχουν όμως και εκπαίδευση και προγράμματα ειδίκευσης και ανάπτυξης επαγγελματικών δεξιοτήτων. Ζουν σε μικρές κοινότητες κι έτσι η διαβρωτική εγκληματική υποκουλτούρα που αναπτύσσεται συνήθως στις φυλακές, δεν υπάρχει στα σωφρονιστικά ιδρύματα της χώρας αυτής.
Η Νορβηγία έχει τα μικρότερα ποσοστά υποτροπιασμού των εγκληματιών σε ολόκληρη την Ευρώπη! Ειδικότερα όσων εκτίουν την ποινή τους στο Μπάστοϊ έχουν ποσοστά υποτροπιασμού κάτω του 16%. Ένα “αποδεκτό” ποσοστό στην Ευρώπη αγγίζει αντιστοίχως το 30%.
Κάθε μέρα, με τις εργασίες που κάνει κάθε κρατούμενος κερδίζει περίπου 8 ευρώ. Ως ανταμοιβή, με αυτά τα χρήματα μπορεί να αγοράσει ό,τι θέλει από το σούπερ μάρκετ που διαθέτει η φυλακή (!) και να μην τρώει από το προκαθορισμένο συσσίτιο αν δεν το επιθυμεί. Μαθαίνει έτσι την αξία της προσπάθειας.
Αξίζει ίσως να αναλογιστούμε ότι ο τίτλος “σωφρονιστικά ιδρύματα” που δίνεται επισήμως στις φυλακές, δεν θα έπρεπε να είναι μόνο κατ' ευφημισμόν! Η επένδυση στο σωφρονισμό κρατουμένων δεν είναι επένδυση στην... αποτυχία ή την παρακμή. Αντίθετα, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι ο μη σωφρονισμός, ο υποτροπιασμός στην εγκληματικότητα είναι δείκτης της αποτυχίας και της παρακμής της κοινωνίας, δείκτης αποτυχίας ενός ολόκληρου πολιτισμού...
