Τι θα έλεγε ο Καρλ Μαρξ για την κρίση στην Ευρωζώνη; Τι θα πρότεινε ο Τζον Μέιναρντ Κέινς στις κυβερνήσεις των χωρών για να αντιμετωπίσουν το χρέος; Πώς θα σχολίαζε ο Μίλτον Φρίντμαν για την ασταθή οικονομική συγκυρία που ταλανίζει την Ευρώπη; Ή ο Ερνστ Φρίντριχ Σουμάχερ για τις επιπτώσεις της κρίσης στους ανθρώπους; Και... κυρίως: πώς θα συντόνιζε μια συζήτηση όλων αυτών η Κριστίν Λαγκάρντ;
Ο οικονομικός συντάκτης του Guardian, Λάρι Έλιοτ μεταφέρει κάποιους από τους κορυφαίους οικονομολόγους του 19ου και του 20ου αιώνα στο Νταβός. Και βάζει την κα Λαγκάρντ να συντονίσει ένα (φανταστικό βεβαίως) debate μεταξύ του Γερμανού θεμελιωτή του κομμουνισμού, Καρλ Μαρξ (1818 - 1883), τον Βρετανό υπέρμαχο της ανάπτυξης με ελεγχόμενο κρατικό παρεμβατισμό Τζον Μέιναρντ Κέινς (1883 - 1946), τον Αμερικανό θιασώτη του άκρατου νεοφιλελευθερισμού, ιδρυτή της Σχολής του Σικάγο, Μίλτον Φρίντμαν (1912 – 2006), και τον Γερμανό οπαδό της ανθρώπινης κλίμακας στην οικονομία και συγγραφέα του “Το μικρό είναι όμορφο”, Ερνστ Φρίντριχ Σουμάχερ (1911-1977).
Ιδού πώς θα ήταν -κατά τον Έλιοτ- μια συζήτηση μεταξύ τους:
Κ. Λαγκάρντ (απευθύνεται στον πρεσβύτερο των ομιλητών, τον Μαρξ): Καρλ, πως βλέπεις την κατάσταση στη Ευρώπη σήμερα;
Μαρξ: Η καπιταλιστική τάξη που συγκεντρώθηκε στο Νταβός πέρασε τις τελευταίες μέρες γκρινιάζοντας για την ανεργία και την έλλειψη ζήτησης για τα προϊόντα της. Αυτό που δεν μπορούν να αναγνωρίσουν είναι ότι όλα αυτά είναι αναπόφευκτα σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία. Υπάρχει μια τάση για υπερ-επενδύσεις και υπερ-παραγωγή και μια ταυτόχρονη πτώση του κέρδους, την οποία, ως είθισται, οι εργοδότες προσπαθούν να εξισορροπήσουν κόβοντας τους μισθούς και δημιουργώντας μια εφεδρική στρατιά εργαζομένων. Γιαυτό υπάρχουν πάνω από 200 εκατ. άνθρωποι άνεργοι ανά τον κόσμο και μια διαρκής τάση για κοινωνική ανισότητα. Είναι πιθανό το 2013 να είναι καλύτερο από το 2012, αλλά και πάλι θα μιλάμε για μια απλή ανάπαυλα.
Κ. Λαγκάρντ: Έκανες μια εξαιρετικά απαισιόδοξη ανάλυση, Καρλ. Οι μισθοί ανεβαίνουν με γρήγορους ρυθμούς σε κάποια μέρη του κόσμου, όπως η Κίνα, αν και συμφωνώ πως η ανισότητα αποτελεί απειλή. Οι δικές μας εκτιμήσεις, του ΔΝΤ, λένε πως όντως η ανισότητα συνδέεται με την οικονομική αστάθεια.
Μαρξ: όντως οι αναδυόμενες αγορές αναπτύσσονται με ταχείς ρυθμούς, αλλά κι αυτοί εν καιρώ θα αντιμετωπίσουν τα ίδια προβλήματα.
Κ. Λαγκάρντ (απευθύνεται στον Κέινς): Μέιναρντ, πιστεύεις ότι η κατάσταση είναι τόσο άσχημη όσο την περιγράφει ο Καρλ;
Κέινς: Όχι, εγώ δεν το πιστεύω. Το πρόβλημα είναι σοβαρό, αλλά λύνεται. Όταν εμείς αντιμετωπίσαμε παρόμοια κρίση, απαντήσαμε με επιθετική χαλαρότητα της νομισματικής μας πολιτικής, μειώνοντας τα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα επιτόκια. Στις ΗΠΑ, ο φίλος μου ο πρόεδρος Φραγκλίνος Ρούσβελτ, υποστήριξε μια νομοθεσία που θα επέτρεπε την οργάνωση των εργατών σε συνδικάτα και την κερδοφορία για τις επιχειρήσεις. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, η διεθνής κοινότητα ίδρυσε το ΔΝΤ προκειμένου να εξισορροπήσει την ανισορροπία των πληρωμών, να αποτρέψει τους νομισματικούς πολέμους που θα ξεκινούσαν λόγω της στρατηγικής “beggar-thy-neighbor” (η “εξαγωγή της κρίσης στον γείτονα”) και να ελέγχει τη μετακίνηση του κεφαλαίου. Όμως ξεχάσαμε όλα αυτά τα μαθήματα. Σήμερα η ισορροπία μεταξύ δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής είναι λανθασμένη, οι νομισματικοί πόλεμοι συνεχίζονται και ο οικονομικός τομέας παραμένει χωρίς μεταρρυθμίσεις. Τα οικονομικά δείχνουν κολλημένα στο παρελθόν, λες και οι φυσικοί νόμοι δεν άλλαξαν στο κόσμο απ' την εποχή του Κέπλερ.
Κ. Λαγκάρντ (απευθύνεται στον Φρίντμαν): Εσύ, Μίλτον, διαφωνείς με αυτό που λέει ο Μέιναρντ;
Φρίντμαν: σε αντίθεση με τον Μέιναρντ, εγώ δεν θα υποστήριζα μέτρα που θα αύξαναν την διαπραγματευτική ισχύ των συνδικάτων, αλλά σίγουρα θα υποστήριζα αυτό που προσπαθεί να κάνει τωρα ο Μπεν Μπερνάνκι [πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ] με την αμερικανική νομισματική πολιτική και θα προωθούσα, αν μπορούσα, ακόμη πιο δραστικά μέτρα. Όπως για παράδειγμα μια νομισματική πολιτική που θα είχε στόχο την ονομαστική παραγωγή, δηλαδή την αύξηση του οικονομικού μεγέθους που δεν μπορεί να προσαρμοστεί στον πληθωρισμό. Αν η αύξηση αυτή είναι τόσο υψηλή, οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να σκληρύνουν την πολιτική τους. Αν όμως είναι χαμηλή, θα πρέπει να την χαλαρώσουν. Σε ακραίες περιστάσεις, θα επέτρεπα τακτικές που θολώνουν την διάκριση ανάμεσα στη νομισματική και τη δημοσιονομική πολιτική. Εγώ αυτό εννοώ λέγοντας πως θα έπρεπε να «πέσουν λεφτά στην οικονομία από ελικόπτερο».
Κ. Λαγκάρντ (δίνει τον λόγο στον Σουμάχερ): Εσύ, Φριτζ, πώς κρίνεις την κατάσταση της οικονομίας σήμερα;
Σουμάχερ: Βλέπω πως υπάρχει μια εμμονή στην ανάπτυξη με κάθε κόστος, παραβλέποντας τις όποιες περιβαλλοντικές ζημίες. Η κλιματική αλλαγή δεν αναφέρθηκε καθόλου εδώ στο Νταβός, ειδικά μετά από μια χρονιά όπως το 2012, όπου σημειώθηκαν πολλά ακραία καιρικά φαινόμενα. Κανείς δεν δείχνει να ασχολείται με την υπερθέρμανση του πλανήτη και η τρέχουσα ύφεση αδιαφορεί ολοένα και περισσότερα για πράσινες πολιτικές. Όλα γίνονται στη λογική των μπίζνες και του κέρδους: χτίστε δρόμους, μεγαλώστε τα αεροδρόμια, προσπαθήστε να τονώσετε την κατανάλωση αγαθών. Οι σημερινοί επιστήμονες λένε πως οι παγκόσμιες θερμοκρασίες σύντομα θα επιστρέψουν σε επίπεδα πολύ ανώτερα αυτών που επικρατούσαν επί Βιομηχανικής Εποχής.
Λαγκάρντ: Μέιναρντ, τι λες για όλα αυτά;
Κέινς: Συμφωνώ απολύτως. Αν ήμουν ο Ρούσβελτ, θα καλούσα για ένα νέο Πράσινο New Deal (η Νέα Συμφωνία του 1932). Δεν μπορώ να φανταστώ έναν κόσμο χωρίς ανάπτυξη, αλλά όπως λέει ο Φριτζ, χρειαζόμαστε επειγόντως μια πιο καθαρή και πιο έξυπνη ανάπτυξη. Γιατί αν συνεχίσουμε με αυτόν τον τρόπο, η επόμενη γενιά θα είναι “ψημένη, τσουρουφλισμένη και καμένη”.
Σουμάχερ: Έτσι είναι. Δεν θα μπορούσα να το διατυπώσω καλύτερα.
