Οι πολίτες που επιθυμούν να ξεκινήσουν μια πρωτοβουλία πρέπει πρώτα να εξετάσουν κατά πόσο η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών είναι ο καταλληλότερος τρόπος προώθησης της ιδέας τους, λαμβάνοντας υπόψη ότι ότι η διαδικασία αυτή αποτελεί μια πρόσκληση προς την Επιτροπή να προτείνει νομοθεσία.
Πρέπει να σκεφτείτε προσεκτικά αν μπορεί η ιδέα σας να γίνει πρωτοβουλία πολιτών, να μάθετε αν η Επιτροπή είναι αρμόδια να καταθέσει πρόταση για τον συγκεκριμένο τομέα πολιτικής και να ενημερωθείτε για την ισχύουσα νομοθεσία στον τομέα αυτό.
Ίσως επίσης επιθυμείτε να συμβουλευτείτε τις οργανώσεις που ασχολούνται με θέματα που απασχολούν κι εσάς, αν αναζητάτε περισσότερες πληροφορίες ή βοήθεια, ή αν θέλετε να μοιραστείτε τις ιδέες σας για πιθανές πρωτοβουλίες πολιτών.
Η επιτροπή πολιτών είναι ο διοργανωτής της πρωτοβουλίας πολιτών.
Μια πρωτοβουλία πολιτών πρέπει να προταθεί από επιτροπή πολιτών αποτελούμενη από τουλάχιστον 7 πολίτες της ΕΕ σε ηλικία που τους παρέχει δικαίωμα ψήφου στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (18 ετών, με εξαίρεση την Αυστρία όπου ισχύει το όριο των 16 ετών) και που ζουν σε τουλάχιστον 7 διαφορετικά κράτη μέλη. Δεν απαιτείται να είναι υπήκοοι 7 διαφορετικών κρατών μελών, αλλά πρέπει να είναι υπήκοοι κράτους μέλους της ΕΕ.
Η επιτροπή πολιτών θεωρείται ως ο επίσημος "διοργανωτής" της πρωτοβουλίας και είναι υπεύθυνη για τη διαχείριση της συνολικής διαδικασίας.
Η επιτροπή πρέπει να ορίσει, μεταξύ των μελών της, έναν εκπρόσωπο και έναν αναπληρωτή οι οποίοι θα ομιλούν και θα ενεργούν εξ ονόματός της. Αυτοί θα είναι τα πρόσωπα επικοινωνίας, με ρόλο συνδέσμου ανάμεσα στην επιτροπή πολιτών και την Επιτροπή καθ' όλη τη διαδικασία.
Μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δεν μπορούν να συνυπολογίζονται στον ελάχιστο αριθμό των 7 πολιτών που απαιτείται για τον σχηματισμό επιτροπής πολιτών.
Για να κρίνετε κατά πόσο η πρότασή σας μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο πρωτοβουλίας πολιτών, ελέγξτε αν αφορά τομέα πολιτικής για τον οποίο η ΕΕ είναι αρμόδια και, αν γι΄αυτόν τον τομέα, η Επιτροπή μπορεί να υποβάλει πρόταση νομικής πράξης.
Μεταξύ των πληροφοριών που πρέπει να παράσχετε για την καταχώριση της πρωτοβουλίας σας, είναι οι διατάξεις της Συνθήκης που θεωρείτε ότι σχετίζονται με τη δράση που προτείνετε.
Πρέπει να διαβάσετε τα αντίστοιχα άρθρα της Συνθήκης για να δείτε αν η Επιτροπή έχει την εξουσία να υποβάλει πρόταση νομικής πράξης σε αυτόν τον τομέα πολιτικής
Η Επιτροπή έχει την εξουσία να προτείνει νομική πράξη όταν:
το άρθρο αναφέρεται σε νομοθετική διαδικασία ("συνήθη νομοθετική διαδικασία" ή "ειδική νομοθετική διαδικασία"), εκτός ορισμένων περιπτώσεων όπου το άρθρο ορίζει διαφορετικά (π.χ. αναφέρει συγκεκριμένα ότι οι προτάσεις υποβάλλονται από θεσμικό όργανο εκτός της Επιτροπής)
Ή
το άρθρο ορίζει ρητά ότι η Επιτροπή είναι αρμόδια για την υποβολή προτάσεων. Παράδειγμα: "Το Συμβούλιο, κατόπιν προτάσεως της Επιτροπής [...]".
Τομείς πολιτικής που μπορούν να τύχουν πρωτοβουλίας πολιτών είναι ενδεικτικά οι εξής:
• Ανάπτυξη και συνεργασία Άρθρα 208 – 213
• Ανθρωπιστική βοήθεια Άρθρο 214
• Ανταγωνισμός Άρθρα 101 – 109
• Απαγόρευση των διακρίσεων και ιθαγένεια Άρθρα 18 – 25
• Απασχόληση και κοινωνικές υποθέσεις Άρθρα 145 – 161
• Ασφάλεια των τροφίμων Άρθρα 43, 168 – 169
• Βιομηχανία και επιχειρήσεις Άρθρο 173
• Γεωργία και αλιεία Άρθρα 38 – 44
• Δημόσια υγεία Άρθρο 168
• Δικαιοσύνη, ελευθερία και ασφάλεια
• Πολιτικές για τους ελέγχους στα σύνορα, το άσυλο και τη μετανάστευση
• Δικαστική συνεργασία
• Αστυνομική συνεργασία
• Εκπαίδευση, κατάρτιση, νεολαία και αθλητισμός
• Ελεύθερη κυκλοφορία:
προσώπων
υπηρεσιών
κεφαλαίων
• Ενέργεια
• Εξωτερικό εμπόριο
• Έρευνα και καινοτομία
• Εσωτερική αγορά και ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτω
• Καταπολέμηση της απάτης
• Κοινωνία της πληροφορίας
• Μεταφορές
• Οικονομική και νομισματική πολιτική
• Περιβάλλον και δράση για το κλίμα
• Περιφερειακή πολιτική – Οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή
• Πολιτική προστασία
• Πολιτισμός
• Προστασία των καταναλωτών
• Προϋπολογισμός
• Τελωνεία
• Τουρισμός
• Φορολογία
Πώς να υποστηρίξετε μια πρωτοβουλία;
Για να μπορείτε να υποστηρίξετε μια Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών πρέπει να είστε πολίτης της ΕΕ (υπήκοος κράτους μέλους) σε ηλικία που σας παρέχει δικαίωμα ψήφου στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (18 ετών, με εξαίρεση την Αυστρία όπου το όριο ηλικίας είναι 16 ετών).
Κατ΄αρχάς πρέπει να συμπληρώσετε μια δήλωση υποστήριξης σε ειδικό έντυπο που παρέχουν οι διοργανωτές της πρωτοβουλίας, σε χαρτί ή επιγραμμικά αν οι διοργανωτές διαθέτουν σχετικό ιστότοπο).
Προτού υπογράψετε, ελέγξτε ότι το έντυπο περιέχει όλες τις απαιτούμενες πληροφορίες σχετικά με την πρωτοβουλία,καθώς και τον αριθμό μητρώου της Επιτροπής. Αν επιθυμείτε, μπορείτε επίσης να ελέγξετε την καταχώριση της πρωτοβουλίας στον παρόντα ιστότοπο (οι διοργανωτές οφείλουν να καταχωρίσουν την πρωτοβουλία τους πριν αρχίσουν τη συγκέντρωση δηλώσεων υποστήριξης).
Οι πολίτες δεν χρειάζεται να έχουν δικαίωμα ψήφου ή να είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους, αρκεί μόνο να έχουν την κατάλληλη ηλικία.
Απαιτούμενα στοιχεία:
Τα στοιχεία που πρέπει υποχρεωτικά να γράψετε στη δήλωση υποστήριξης εξαρτώνται από το κράτος μέλος από το οποίο προέρχεστε. Αυτό οφείλεται στο ότι οι εθνικές αρχές είναι αρμόδιες για την επαλήθευση της εγκυρότητας των δηλώσεων υποστήριξης καθώς και για την πιστοποίηση του αριθμού των έγκυρων δηλώσεων που συγκεντρώθηκαν σε κάθε κράτος (οι διοργανωτές πρέπει να συγκεντρώσουν συγκεκριμένο αριθμό υπογραφών σε τουλάχιστον 7 κράτη μέλη της ΕΕ). Κατά συνέπεια, τα απαιτούμενα στοιχεία είναι αυτά που κάθε κράτος μέλος κρίνει αναγκαία για την επαλήθευση των δηλώσεων υποστήριξης.
Αν ζείτε σε κράτος μέλος διαφορετικό από το κράτος μέλος της υπηκοότητάς σας ή αν είστε υπήκοος πολλών κρατών μελών, θα πρέπει να επιλέξετε τη χώρα στην οποία θα καταμετρηθεί η δήλωση υποστήριξης που θα υπογράψετε. Πρέπει να επιλέξετε χώρα η οποία θα είναι σε θέση να επαληθεύσει τα στοιχεία που γράψατε στη δήλωση υποστήριξης: κατά περίπτωση, θα μπορούσε να είναι η χώρα έκδοσης του προσωπικού σας αριθμού (εγγράφου) ταυτοποίησης, η χώρα κατοικίας σας ή η χώρα (ή μια από τις χώρες) υπηκοότητάς σας.
Σε κάθε περίπτωση, μπορείτε να υποστηρίξετε μια πρωτοβουλία μόνο μία φορά.
Ειδικές περιπτώσεις:
Είστε υπήκοος ενός κράτους μέλους (ή πολλών) και ζείτε σε άλλο κράτος μέλος: σε ποιο κράτος μέλος θα καταμετρηθεί η δήλωσή σας υποστήριξης;
Ανάλογα με τα στοιχεία που ζητούν αυτά τα κράτη μέλη, ίσως έχετε τη δυνατότητα να επιλέξετε εσείς ένα κράτος, λαμβάνοντας υπόψη ότι μπορείτε να υποστηρίξετε μια συγκεκριμένη πρωτοβουλία μόνο μία φορά. Τα στοιχεία που γράφετε στη δήλωση υποστήριξης (π.χ., αριθμός διαβατηρίου ή ταυτότητας) θα καθορίσουν σε ποιό κράτος μέλος θα καταμετρηθεί η δήλωσή σας υποστήριξης.
Είστε υπήκοος της ΕΕ αλλά ζείτε εκτός ΕΕ: μπορείτε στην περίπτωση αυτή να υποστηρίξετε μια πρωτοβουλία; σε ποιο κράτος μέλος θα καταμετρηθεί η δήλωσή σας υποστήριξης;
Αυτό εξαρτάται από το κράτος μέλος του οποίου είστε υπήκοος.
Ανάλογα με τις απαιτήσεις που έχει ορίσει το συγκεκριμένο κράτος μέλος, θα μπορείτε να υποστηρίξετε μια πρωτοβουλία ή όχι. Αυτό οφείλεται στο ότι ορισμένα κράτη μέλη δεν είναι σε θέση να επαληθεύσουν δηλώσεις υποστήριξης από υπηκόους τους που ζουν εκτός ΕΕ.
Εφόσον έχετε τη δυνατότητα να υποστηρίξετε μια πρωτοβουλία, η δήλωσή σας υποστήριξης θα καταμετρηθεί στο κράτος μέλος υπηκοότητάς σας.
Τι γίνεται στη συνέχεια;
Μόλις οι διοργανωτές της πρωτοβουλίας πολιτών συγκεντρώσουν τον απαιτούμενο αριθμό δηλώσεων υποστήριξης (ένα εκατομμύριο συνολικά και τον απαιτούμενο ελάχιστο αριθμό σε τουλάχιστον 7 κράτη μέλη), θα τις υποβάλουν στις αρμόδιες αρχές των κρατών όπου αυτές συγκεντρώθηκαν, ώστε οι εν λόγω αρχές να προβούν στην επαλήθευσή τους. Μόλις οι αρχές ολοκληρώσουν την επαλήθευση των δηλώσεων, εκδίδουν για τους διοργανωτές πιστοποιητικό όπου αναφέρεται ο αριθμός των έγκυρων δηλώσεων υποστήριξης που συγκεντρώθηκαν. Κατά την επαλήθευση των δηλώσεων υποστήριξης, οι εθνικές αρχές ελέγχουν επίσης τα στοιχεία που έχετε γράψει εσείς σε αυτές.
Οι διοργανωτές μιας πρωτοβουλίας αλλά και οι εθνικές αρχές οφείλουν να προστατεύουν τα προσωπικά σας δεδομένα καθ΄ όλη τη διαδικασία και δεν μπορούν να τα χρησιμοποιούν για άλλους σκοπούς.
Χρύσα Τσιώτση
Δικηγόρος
[email protected]
