Το 2010 ο Carlos Marques, οικοδόμος από την Πορτογαλία, έχασε τη δουλειά του. Δεν ξαναβρήκε ποτέ. Λίγο αργότερα η χώρα του μπήκε και αυτή σε μνημόνιο δανεισμού και η οικοδομή έκανε ελεύθερη πτώση. Ο 46χρονος Carlos έπρεπε κάπως να επιβιώσει. Μη βρίσκοντας δουλειά, στράφηκε στη "μαύρη αγορά": πουλούσε τα πάντα από μεταχειρισμένα παπούτσια μέχρι παλιά ραδιόφωνα για να επιβιώσει. Όμως ακόμη και αυτά τα λίγα ευρώ που κάποιοι πελάτες του είχαν να διαθέσουν, τελείωσαν. Δεν ήταν ποτέ πλούσιοι, ανέκαθεν φτωχοί ήταν και οι πελάτες του αλλά τώρα φτώχυναν περισσότερο, δεν μπορούν ούτε μεταχειρισμένα αντικείμενα από τη μαύρη αγορά να πάρουν.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Bloomberg, η παραοικονομία στην Πορτογαλία συρρικνώθηκε κατά 19% στα χρόνια της κρίσης. Στη χώρα μας το αντίστοιχο ποσοστό είναι 23,6%. Ανάλογα είναι τα νούμερα και στην Ισπανία.
Στην αγορά των Κλεφτών
Σε ένα καλντερίμι του 16ου αιώνα στη Λισαβόνα, εκεί που κάποτε έμποροι από τις αποικίες της Ινδίας πωλούσαν εξωτικά μπαχαρικά και μάσκες από την Αφρική, τώρα είναι η λεγόμενη αγορά των Κλεφτών: κλεμμένα και μεταχειρισμένα ήδη πωλούνται σε χαμηλές τιμές.
Όμως ακόμη και εκεί πλέον οι πελάτες είναι ελάχιστοι.
Και ποιος νοιάζεται για τη μαύρη αγορά;
Ναι, αυτό είναι ένα εύλογο ερώτημα. Εδώ πεθαίνει η κανονική οικονομία, με την παραοικονομία θα ασχοληθούμε;
Κι όμως! Η μαύρη αγορά δεν είναι απλά και μόνον παρανομία. Είναι και αυτό. Αλλά είναι και μια έσχατη ευκαιρία για κάποιους ανθρώπους με ανύπαρκτα εισοδήματα να εξασφαλίσουν κάποια ελάχιστα, έστω βρώμικα, έστω μεταχειρισμένα πράγματα που δεν θα μπορούσαν ποτέ να πάρουν αλλιώς. Το ίδιο και αυτοί που το "σύστημα" τους έχει πετάξει από καιρό: άνεργοι όπως ο Carlos, άστεγοι, άνθρωποι που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα. Τουλάχιστον εκεί μπορούσαν να παίρνουν λίγα ευρώ για να τρώνε κάτι κάθε μέρα. Σήμερα πια ούτε κι αυτό.
Ακόμη και στην ισχυρότερη οικονομία της Ευρώπης, τη Γερμανία, η μαύρη αγορά συρρικνώθηκε κατά 13%.
Ανασφάλεια; Βία; Εγκληματικότητα; Η απάντηση του Carlos είναι όσο διαφωτιστική δεν θα μπορούσαν να είναι 1.000 κοινωνιολογικές μελέτες για τα αίτια των φαινομένων: "αν πια δεν έχω κανέναν να αγοράσει αυτά τα λίγα αγαθά μου, θα πρέπει να σκάψω ακόμη βαθύτερα από τον υπόνομο της παραοικονομίας". Άραγε πιο κάτω και από τον υπόνομο, τι έχει;
