Η "πάρα πολλή ευτυχία" της 82χρονης Καναδής συγγραφέως
Στην Καναδή Άλις Μονρό απονεμήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2013, σύμφωνα με ανακοίνωση της Σουηδικής Ακαδημίας. Το έπαθλο του συγκεκριμένου βραβείου,το οποίο απονέμεται μόνο σε εν ζωή λογοτέχνες, είναι 10 εκατομμύρια κορόνες, περίπου δηλαδή 927.000 λίρες Αγγλίας. Ωστόσο, είναι η πρώτη φορά σε 112 χρόνια που η Σουηδική Ακαδημία βραβεύει ένα συγγραφέα ο οποίος δεν γράφει παρά διηγήματα.
Η Άλις Μονρό γεννήθηκε το 1931 και μεγάλωσε στο Οντάριο του Καναδά. Το βραβείο Νόμπελ της απονεμήθηκε με επεισοδιακό τρόπο.
Κατά τη συνήθεια της ακαδημίας, ο νικητής κάθε βραβείου ειδοποιείται τηλεφωνικά μισή ώρα πριν από την ανακοίνωση του ονόματός του. Όμως η Σουηδική Ακαδημία δεν κατέστη δυνατό να βρει την Άλις Μονρό στο τηλέφωνο κι έτσι της άφησε μήνυμα στον τηλεφωνητή, καθώς η πίεση για ανακοίνωση του νικητή του Νόμπελ Λογοτεχνίας υπήρξε τεράστια.
"Άφησα ένα μήνυμα στον τηλεφωνητή της", είπε ο γραμματέας του σώματος Πέτερ Ένγκλουντ στη σουηδική τηλεόραση. "Μπορεί να ξυπνήσει μαθαίνοντας τα καλά νέα".
Τελικά, η κόρη της ήταν αυτή που την ξύπνησε μέσα στη νύχτα στη Βρετανική Κολομβία (δυτικός Καναδάς) για να της ανακοινώσει την καλή είδηση φωνάζοντας, "Μαμά! κέρδισες!", μετέδωσε το CBC.
"Ήξερα πως ήμουν ανάμεσα στα φαβορί, αλλά ποτέ δεν πίστευα ότι θα μπορούσα να κερδίσω", δήλωσε η 82χρονη συγγραφέας στην εφημερίδα "Τορόντο Σταρ".
"Ελπίζω ότι θα μπορέσει να ταξιδέψει στη Στοκχόλμη", πρόσθεσε ο Ένγκλουντ. "Είναι 82 ετών και ελπίζω ότι θα τολμήσει να κάνει το υπερατλαντικό ταξίδι" για την τελετή της απονομής του βραβείου, στις 10 Δεκεμβρίου.
Ζωή σαν διήγημα
Ο θηλυκός "Καναδέζος Τσέχοφ" έχει μια πολύ ενδιαφέρουσα ζωή. Η Άλις Λέηντλου, όπως είναι το πατρικό της όνομα, προέρχεται από οικογένεια διανοούμενων και ανθρώπων του πνεύματος και είναι η μεγαλύτερη από τρία αδέρφια.
Ο πατέρας της ήταν επίσης συγγραφέας και η μητέρα της δασκάλα. Η ίδια άρχισε να βυθίζεται στα βιβλία σε ηλικία 10 ετών, όταν η μητέρα της νόσησε από μια σπάνια μορφή της ασθένειας Πάρκινσον.
Κάποτε είχε κερδίσει μια υποτροφία για να σπουδάσει δημοσιογραφία στο Πανεπιστημιο του Δυτικού Οντάριο. Τότε - ανάμεσα σε άλλες πρόχειρες δουλειές- έβγαζε χαρτζιλίκι πουλώντας το αίμα της και διαλέγοντας δείγματα καπνού. Με τα χρήματα αυτά δημοσίευσε το πρώτο της βιβλίο, ως φοιτήτρια το 1950, το "The Dimensions of a Shadow" ("Διαστάσεις μιας σκιάς").
Με τον πρώτο της σύζυγο, Τζιμ Μονρό, άνοιξε ένα βιβλιοπωλείο, το οποίο υπάρχει έως σήμερα στη Βικτόρια του Βανκούβερ.
Ο δεύτερος σύζυγος της, ο γεωγράφος Τζέρυ Φρέμλι, ήταν ένας παλιός φίλος από το κολέγιο. Συναντήθηκαν μετά από πολλά χρόνια και , αφού ήπιαν τρία μαρτίνι, αποφάσισαν να παντρευτούν.
Το 2009 αποκάλυψε πως υποβλήθηκε σε επέμβαση μπαϊπάς στη στεφανιαία και σε θεραπεία για καρκίνο. Δεν συμπαθεί τη δημοσιότητα και σπάνια δίνει συνεντεύξεις.
Την ίδια χρονιά, η Μονρό είχε πει στην "Ουόλ Στριτ Τζέρναλ" πως είχε αποπειραθεί να γράψει μυθιστορήματα, όμως "δεν κατάφερε κάτι". "Το μυθιστόρημα πάντα κατέρρεε στα μισά και έχανα το ενδιαφέρον μου και δεν μου φαινόταν της προκοπής και σταματούσα να επιμένω".
Το έργο της
Το βραβείο απονέμεται κάθε δύο χρόνια σε έναν συγγραφέα εν ζωή που εκδίδει τα έργα του στην αγγλική γλώσσα. "Οι ιστορίες της εκτυλίσσονται γενικά σε μικρές πόλεις, όπου ο αγώνας των ανθρώπων για μια αξιοπρεπή ύπαρξη καταλήγει συχνά σε προβλήματα σχέσεων και ηθικές συγκρούσεις – ένα θέμα που συνδέεται με διαφορές γενεών ή με αντικρουόμενα σχέδια ζωής", αναφέρει η Ακαδημία.
Ο Έγκλουντ μίλησε στον Τύπο και έπλεξε το εγκώμιο της 82χρονης συγγραφέως: "Μικροί άνθρωποι, μεγάλα συναισθήματα... Όλοι μπορούμε να βασιστούμε σ' αυτά και υπάρχει ένα απόσταγμα χαρά που τελικά προκύπτει από τα κείμενα αυτής της αξιολάτρευτης συγγραφέως, την οποία απολάμβαναν και οι θαυμαστές της. Θα υπάρξουν όμως άραγε περισσότερα βιβλία από εκείνη; Μέχρι την περσινή χρονιά, μας είχε αλλεπάλληλα προειδοποιήσει ότι αποσύρεται".
Η 82χρονη έχει εκδώσει εννιά συλλογές διηγημάτων και ένα μυθιστόρημα. Έχει διακριθεί τρεις φορές με την υψηλότερη λογοτεχνική διάκριση στη χώρα της, το "Governor General’s Literary Award".
Έχει επίσης βραβευτεί από την Ένωση Κριτικών των ΗΠΑ κι έχει λάβει το βραβείο "Rea" για την προσφορά της στο διήγημα. Το 2009 τιμήθηκε με το βραβείο "Man Booker International" για το σύνολο του έργου της. Για το ίδιο βραβείο ήταν ξανά υποψήφια το 2007. Το βιβλίο της "Μ’ αγαπάει, δεν μ’ αγαπάει" συμπεριλήφθηκε τόσο στις λίστες των μπεστ σέλερ όσο και στις λίστες με τα καλύτερα βιβλία του 2001. Έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και στην ελληνική γλώσσα εκδόθηκε από τις εκδόσεις "Μεταίχμιο", όπως και το δεύτερο βιβλίο της, μεταφρασμένο στη γλώσσα μας, με τίτλο "Πάρα πολλή ευτυχία".
Εν κατακλείδι, η Άλις Μονρό είναι από τις πιο γνωστές και σημαντικές διηγηματογράφους παγκοσμίως και η κριτική επιτροπή του βραβείου χαρακτηριστικά αναφέρει: "Με κάθε διήγημά της η Μονρό καταφέρνει να φτάσει το βάθος και την ακρίβεια που οι περισσότεροι μυθιστοριογράφοι πετυχαίνουν με το σύνολο του έργου τους. Διαβάζοντας τη Μονρό μαθαίνεις πάντα κάτι που δεν είχες ποτέ σκεφτεί".
Η Άλις Μονρό και οι άλλοι
Μεταξύ των φαβορί στα γραφεία στοιχημάτων για το φετινό Νόμπελ Λογοτεχνίας ήταν ο Ιάπωνας Χαρούκι Μουρακάμι, η Τζόις Κάρολ Όουτς και ο Φίλιπ Ροθ που έχουν ως βάση τους τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Σύρος ποιητής Άδωνι, η Σβετλάνα Αλεξέγιεβιτς από τη Λευκορωσία και ο Ούγγρος Πέτερ Νάντας. Τον κατάλογο με τα φαβορί για το βραβείο, το οποίο δεν έχει επίσημες λίστες υποψηφίων, συμπλήρωναν τα ονόματα των: Τόμας Πίντσον, Άμος Οζ, Μίλαν Κούντερα, Ουμπέρτο Έκο, Κόρμακ Μακάρθι, Ντον ΝτεΛίλο, Μπομπ Ντίλαν, Τζον Μπάνβιλ και Ισμαήλ Κανταρέ.
Σπουδαίοι λογοτέχνες που δεν τιμήθηκαν με το βραβείο είναι οι: Άννα Αχμάτοβα, Χόρχε Αμάντο, Αντονέν Αρτώ, Ζωρζ Μπατάιγ, Mωρίς Μπλανσότ, Χόρχε Λουίς Μπόρχες , Μπέρτολτ Μπρεχτ, Πωλ Σελάν, Ρενέ Σαρ, Άντον Τσέχωφ, Τζόζεφ Κόνραντ, Χούλιο Κορτάζαρ, Ζακ Ντεριντά, Ουμπέρτο Έκο, Ρόμπερτ Φροστ, Γκράχαμ Γκρην, Άλντους Χάξλεϊ, Ερρίκος Ίψεν, Τζαίημς Τζόυς, Φραντς Κάφκα, Νίκος Καζαντζάκης, Αλμπέρτο Moράβια, Ρόμπερτ Mούσιλ, Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ, Τζορτζ Όργουελ, Φερνάντο Πεσόα, Έζρα Πάουντ, Μαρσέλ Προυστ, Γερτρούδη Στάιν, Γουάλας Στήβενς, Λέων Τολστόι, Άρνολντ Τόινμπι, Mαρίνα Τσβετάεβα, Μαρκ Τουαίην, Βιρτζίνια Γουλφ, Πάολο Κοέλιο, Κωνσταντίνος Καβάφης, Σύλβια Πλαθ, Μίλαν Κούντερα , Βλαντίμιρ Μαγιακόβσκι, Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, Ίρβιν Γιάλομ, Χαλίλ Γκιμπράν, Κώστας Μόντης και άλλοι.
Αξίζει να σημειωθεί ότι από τους 109 τιμηθέντες μέχρι το 2012, οι 16 ήταν Σκανδιναβοί, εκ των οποίων οι 8 Σουηδοί (όσοι και οι Γερμανοί).
