Από τη φύση του σύμπαντος –αν υπάρχει μόνο ένα-, μέχρι το σκοπό των ονείρων, υπάρχουν πολλά πράγματα που ακόμη δε γνωρίζουμε, κάτι που όμως ενδέχεται στο μέλλον να μάθουμε.
Με τα παρακάτω ερωτήματα καταπιάνεται το βιβλίο «Τα μεγάλα ερωτήματα της επιστήμης: Η αναζήτηση απαντήσεων για το Άγνωστο» από τον εκδοτικό οίκο Andre Deutsch, τα οποία παρουσιάζει με δημοσίευμά του ο Guardian.
1. Από τι είναι φτιαγμένο το σύμπαν;
Οι αστρονόμοι αντιμετωπίζουν ένα τεράστιο αίνιγμα: δε γνωρίζουν από τι είναι φτιαγμένο το 95% του σύμπαντος. Τα άτομα, από τα οποία αποτελούνται σχεδόν τα πάντα που μας περιτριγυρίζουν, αντιπροσωπεύουν μόνο ένα ευτελές 5%.
2. Πώς ξεκίνησε η ζωή;
Τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια πριν «κάτι» ξεκίνησε να ανακατεύει την «αρχέγονη σούπα». Μερικές απλές χημικές ουσίες ενώθηκαν και κάπως έτσι ξεκίνησε η βιολογία. Εμφανίστηκαν τα πρώτα μόρια, ικανά να αναπαράγουν τον εαυτό τους. Εμείς οι άνθρωποι συνδεόμαστε εξελικτικά με αυτά τα πρώτα βιολογικά μόρια. Αλλά πώς οι βασικές χημικές ουσίες που υπήρχαν στη Γη οργανώθηκεαν αυθόρμητα σε κάτι που δημιούργησε τη ζωή; Πώς δημιουργήθηκε το DNA; Πώς να ήταν τα πρώτα κύτταρα; Πάνω από μισό αιώνα μετά τη θεωρία της «αρχέγονης σούπας» του χημικού StanleyMiller, οι επιστήμονες δε συμφωνούν για το τι ακριβώς συνέβη. Κάποιοι λένε ότι η ζωή ξεκίνησε σε ζεστές λίμνες δίπλα σε ηφαίστεια, ενώ άλλοι ότι ξεκίνησε όταν μετεωρίτες έπεσαν στη θάλασσα.
3. Είμαστε μόνοι μας στο σύμπαν;
Ίσως όχι. Οι αστρονόμοι έχουν επιδοθεί σε έναν αγώνα αναζήτησης ενός «τόπου» στο ηλιακό μας σύστημα και σε άλλους πλανήτες πολλά έτη φωτός μακριά από αυτό, όπου θα υπάρχει οξυγόνο και νερό κάτι που θα αύξανε τις πιθανότητες να αναπτυχθεί ζωή εκεί.
4. Τι είναι αυτό που κάνει τους ανθρώπους να ξεχωρίζουν;
Μόνο το DNA δε μπορεί να δώσει μια απάντηση. Άλλωστε το ανθρώπινο γονιδίωμα μοιάζει κατά 99% με αυτό ενός χιμπατζή και με κατά 50 με αυτό μιας... μπανάνας. Ο άνθρωπος διαθέτει ωστόσο μεγαλύτερο εγκέφαλο από τα περισσότερα ζώα, όχι τον μεγαλύτερο, αλλά για παράδειγμα με τρεις φορές περισσότερους νευρώνες από εκείνον ενός γορίλλα. Η χρήση γλώσσας, εργαλείων και η αναγνώριση του εαυτού μας στον καθρέφτη έχει παρατηρηθεί και σε άλλα ζωικά είδη. Ίσως αυτό που μάς κάνει να ξεχωρίζουμε να είναι η ικανότητά μας για συνεργασία και οι δεξιότητές μας στο εμπόριο.
5. Τι είναι η συνείδηση;
Δενείμαστεαπόλυτασίγουροι. Γνωρίζουμε ότι σχετίζεται με διαφορετικές περιοχές στον εγκέφαλο που συνδέονται μεταξύ τους και όχι μόνο με ένα τμήμα αυτού. Το σκεπτικό πίσω από αυτό το ερώτημα είναι ότι αν ανακαλύψουμε ποια ακριβώς τμήματα του εγκεφάλου σχετίζονται και πώς λειτουργούν τα «κυκλώματα» των νευρώνων, ίσως να ανακαλύψουμε τι συμβαίνει με τη συνείδηση. Το πιο δύσκολο –και περισσότερο φιλοσοφικό- ερώτημα είναι γιατί θα πρέπει κάτι να είναι συνειδητό εξαρχής. Μια εξήγηση είναι γιατί έτσι μπορούμε να ξεχωρίζουμε το πραγματικό από το μη πραγματικό και να δημιουργούμε διάφορα σενάρια που μας βοηθούν να προσαρμοζόμαστε και να επιιβιώνουμε.
6. Γιατί βλέπουμε όνειρα;
Περνάμε το ένα τρίτο της ζωής μας στον ύπνο. Παρότι όμως αυτό είναι μεγάλο ποσοστό, οι επιστήμονες δεν έχουν βρει ακόμη μια εξήγηση γιατί κοιμόμαστε και βλέπουμε όνειρα. Όσοι ασπάζονται τη θεωρία του Φρόιντ πιστεύουν ότι τα όνειρα είναι εκφράσεις ανεκπλήρωτων επιθυμιών –συχνά σεξουαλικών- ενώ άλλοι αναρωτιούνται αν τα όνειρα είναι απλά αναλαμπές του εγκεφάλου όταν κοιμάται ο άνθρωπος.
7. Υπάρχουν κι άλλα σύμπαντα;
Το σύμπαν μας όπως το γνωρίζουμε είναι ένας ιδιαίτερος «τόπος». Αν αλλάξουμε έστω και στο ελάχιστο τα «συστατικά» του η ζωή όπως την ξέρουμε μπορεί να είναι αδύνατη. Στην προσπάθειά τους να επιλύσουν αυτό το πρόβλημα «του λεπτού και ιδιαίτερου συντονισμού» οι επιστήμονες έχουν στραφεί στην ιδέα της ύπαρξης άλλων συμπάντων.
8. Πού πηγαίνει όλο το διοξείδιο του άνθρακα;
Τα τελευταία εκατό και παραπάνω χρόνια το ανθρώπινο είδος έχει γεμίσει την ατμόσφαιρα με διοξείδιο του άνθρακα, καίγοντας ορυκτά καύσιμα, άλλοτε καλά «κλειδωμένα» στα έγκατα της Γης. Τώρα έχουμε έρθει αντιμέτωποι με τον κίνδυνο της κλιματικής αλλαγής. Τι θα κάνουμε με όλο αυτό το διοξείδιο, και πώς θα καταφέρουμε να προστατέψουμε το περιβάλλον;
9. Τι το παράξενο έχουν οι πρώτοι αριθμοί;
Το γεγονός ότι πλέον μπορούμε να κάνουμε τα ψώνια μας και μέσω διαδικτύου οφείλεται στους πρώτους αριθμούς. Σε εκείνα τα ψηφία που μπορούν να διαιρεθούν μόνο με τον εαυτό τους και με τη μονάδα. Κι όμως παρά τη θεμελιώδη σπουδαιότητά τους στην καθημερινότητά μας, οι πρώτοι αριθμοί παραμένουν ένα αίνιγμα. Η υπόθεση του Ρίμαν έχει βασανίσει μεγάλα μαθηματικά μυαλά για αιώνες.
10. Πώς θα καταπολεμήσουμε τα βακτήρια;
Τα αντιβιοτικά είναι το θαύμα της μοντέρνας ιατρικής. Χάρη στον Σερ Αλεξάντερ Φλέμινγκ καταπολεμήθηκαν θανατηφόρες ασθένειες και πλέον η ιατρική έχει φτάσει στο σημείο να γίνονται μεταμοσχεύσεις και χημειοθεραπείες. Κι όμως στην Ευρώπη μόνη περίπου 25.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από ανθεκτικά στα φάρμακα βακτήρια. Μάλιστα, το πρόβλημα αυτό έχει επιδεινωθεί εξαιτίας της υπερσυνταγογράφησης και της κακής χρήσης των αντιβιοτικών.
11. Μπορούν οι υπολογιστές να γίνουν ακόμη πιο γρήγοροι;
Οι σημερινές ταμπλέτες και τα έξυπνα κινητά έχουν μεγαλύτερη υπολογιστική ισχύ από όση είχαν στη διάθεσή τους οι αστροναύτες που πάτησαν στο φεγγάρι το 1969. Μπορεί αυτή η ισχύς να αυξηθεί κι άλλο, κι αν ναι πώς μπορεί να γίνει αυτό; Έχουμε φτάσει ήδη στο όριο ή μπορούμε να το ξεπεράσουμε; Οι επιστήμονες ήδη μελετούν τη χρήση άλλων υλικών όπως το γραφένιο, καθώς και νέα συστήματα, όπως οι κβαντικοί υπολογιστές.
Θα καταφέρουμε να βρούμε το φάρμακο κατά του καρκίνου; Πώς να είναι άραγε στον πάτο των ωκεανών; Τι να συμβαίνει μέσα σε μια μαύρη τρύπα; Μπορούμε να ζήσουμε για πάντα; Πώς θα λύσουμε το πρόβλημα της αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού; Είναι το ταξίδι στο χρόνο εφικτό; Αυτά είναι μερικά ακόμη ερωτήματα στα οποία επιχειρεί να δώσει απαντήσεις, ή με τα οποία απλά καταπιάνεται το συγκεκριμένο βιβλίο.
