Βάλτε ένα κονσέρτο του Μπαχ να παίζει, κλείστε τα μάτια σας και σκεφτείτε ένα χρώμα. Ποιο χρώμα βλέπετε;
Αν το κονσέρτο που ακούτε είναι γρήγορο σε μείζονα κλίμακα, τότε είναι πιο πιθανό ότι θα φανταστείτε ένα πιο έντονο και φωτεινό χρώμα, όπως το κόκκινο ή το κίτρινο. Αν το κομμάτι του Μπαχ που ακούτε είναι πιο αργό, πιθανότατα θα φανταστείτε ένα πιο σκούρο χρώμα σαν το μπλε.
"Μπορούμε να προβλέψουμε με ακρίβεια 95% πόσο χαρούμενα ή όχι είναι τα χρώματα που φαντάζονται οι άνθρωποι, βασιζόμενοι στο πόσο χαρούμενη ή λυπητερή είναι η μουσική που ακούνε", λέει ο Stephen Palmer, επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Berkeley της Καλιφόρνιας.
Ο Palmer και μια ομάδα ερευνητών του πανεπιστημίου ζήτησαν από περίπου 100 ανθρώπους να ακούσουν 18 κομμάτια κλασικής μουσικής που ποίκιλλαν στον τόνο και το ρυθμό. Οι συμμετέχοντες, οι μισοί στο Σαν Φρανσίσκο και οι άλλοι μισοί στο Μεξικό, κλήθηκαν έπειτα να επιλέξουν πέντε χρώματα τα οποία θα συσχέτιζαν με το κάθε κομμάτι, επιλέγοντας από μια παλέτα με 37 χρώματα.
Τα αποτελέσματα που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences έδειξαν ότι οι άνθρωποι και στις δυο χώρες επέλεξαν πιο φωτεινά και πιο ζεστά χρώματα όταν άκουγαν πιο γρήγορα και έντονα μουσικά κομμάτια και πιο σκούρα και πιο ψυχρά χρώματα όταν η μουσική ήταν σε μείζονα κλίμακα.
Αυτοί οι συσχετισμοί, αναφέρει εκείνος, βασίζονται κατά μεγάλο βαθμό στις συναισθηματικές συνδέσεις που κάνει το μυαλό μας. Με άλλα λόγια, αν ένα κλασικό μουσικό κομμάτι είναι χαρούμενο και ζωντανό, οι άνθρωποι πιθανότατα θα επιλέξουν χρώματα εξίσου χαρούμενα και ζωντανά γιατί έτσι αισθάνονται όταν ακούν αυτή τη μουσική. Ίσως αυτό φαίνεται προφανές, αλλά πλέον αυτή η ιδέα υποστηρίζεται από την έρευνα του Palmer.
"Είδαμε ότι ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί το συναίσθημα σαν βάση για το συνδυασμό κομματιού και χρώματος", λέει ο Palmer. "Η μουσική ενεργοποιεί κάποια αναπαράσταση του συναισθήματος στο μέρος του εγκεφάλου που κωδικοποιεί το συναίσθημα. Επίσης, τα χρώματα συσχετίζονται με τα συναισθήματα".
Η ομάδα του Palmer επανέφερε το πείραμα με 34 επιπλέον διαφορετικά είδη μουσικής, που ποίκιλλαν από hip-hop και blues μέχρι heavy metal κι όλα είχαν τα ίδια συμπεράσματα. Τι έπεται; Πρόκειται να επαναλάβουν το πείραμα στην Τουρκία, όπου η μουσική ξεφεύγει από τη μείζονα και την ελάσσονα κλίμακα, προκειμένου να διαπιστώσουν αν τα αποτελέσματα θα είναι ίδια. Το σχέδιο είναι να παίξουν παραδοσιακή Τουρκική μουσική σε ανθρώπους στην Αμερική αλλά και σε ανθρώπους στην Τουρκία και να δουν ποια θα είναι τα αποτελέσματα.
Τα ευρήματα θα είναι χρήσιμα στον τομέα της διαφήμισης και στις δημιουργικές μη φαρμακευτικές θεραπείες. Ίσως επίσης τα συμπεράσματα να μπορούν να βοηθήσουν τους ερευνητές να κατανοήσουν καλύτερα τους ανθρώπους που έχουν κάτι που ονομάζεται συναισθησία, λέει ο Palmer.
Οι άνθρωποι με συναισθησία βλέπουν χρώματα και ήχους, αναφέρει εκείνος. "Σχεδιάζουμε να αναπαράγουμε το πείραμα με αυτούς τους ανθρώπους στο μέλλον και να τους ζητήσουμε να διαλέξουν τα χρώματα που νιώθουν ότι αντιπροσωπεύουν πιο πιστά τα χρώματα της παλέτας".
