Θα μπορούσαν άραγε οι ανθρώπινες αναμνήσεις να αποθηκευτούν –όπως τα δεδομένα– σε έναν υπολογιστή; Οι επιστήμονες λένε πως ναι, στις επόμενες δεκαετίες μπορεί να είναι εφικτό να μπορούμε να αποθηκεύσουμε με κάποιον τρόπο τις αναμνήσεις μας ώστε να μπορούμε να ανατρέξουμε σε αυτές αργότερα, όπως θα κάναμε και με τα αρχεία ενός υπολογιστή.
Σταδιακά μέσω της νευροεπιστήμης και της προόδου των υπολογιστών και της τεχνητής νοημοσύνης, η ανθρωπότητα έρχεται πιο κοντά σε αυτό που βλέπουμε σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας ή μυθιστορήματα εδώ και δεκαετίες, δηλαδή τη συγχώνευση εγκεφάλου και υπολογιστή.
Δύο νέες σημαντικές επιστημονικές εργασίες δίνουν νέα ώθηση προς αυτή την κατεύθυνση. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, ανακοίνωσε χρηματοδότηση 1 δισ. δολαρίων για τη χαρτογράφηση του ανθρωπίνου εγκεφάλου, ενώ ταυτόχρονα η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε ότι θα χρηματοδοτήσει με 1,3 δισ. δολάρια μια προσπάθεια για την κατασκευή ενός ανθρώπινου εγκεφάλου με υπόστρωμα πυριτίου. Αλλά πριν φτάσουμε στο σημείο να αποθηκεύουμε τις αναμνήσεις μας στον υπολογιστή, οι νευροεπιστήμονες αναφέρουν πως πρέπει πρώτα να βρουν πώς και πού υπάρχουν οι αναμνήσεις στον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Ο νευροεπιστήμονας του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας Ted Berger αναφέρει πως μέχρι στιγμής το να βρεθεί το πού και το πώς αποθηκεύονται οι αναμνήσεις είναι ξεκάθαρα πέρα των δυνατοτήτων μας. Όμως ισχύει το ότι δειλά δειλά προσεγγίζουμε τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαμε να αντιγράψουμε κάποιες ιδιότητες του εγκεφάλου. Κάτι τέτοιο είναι ζήτημα μίας ή δύο δεκαετιών.
Ο Berger και ο Sam Deadwyler του Wale Forest University διεξάγουν πειράματα στα οποία τοποθετούν αναμνήσεις στον εγκέφαλο ποντικών διεγείροντας συγκεκριμένα μέρη του ιππόκαμπου του εγκεφάλου με ηλεκτρικά σήματα.
Ο Berger λέει πως αυτό που μπορούν να δούνε είναι πως υπάρχουν συγκεκριμένα μοτίβα δραστηριότητας στο χώρο και το χρόνο για το κάθε αντικείμενο που τοποθετείται σαν ανάμνηση στον εγκέφαλο των ποντικών. Για παράδειγμα, αν ο ποντικός πρέπει να θυμηθεί ένα δοχείο Red Bull αντί για ένα δοχείο Coca Cola, υπάρχει για αυτό μια συγκεκριμένη εγκεφαλική δραστηριότητα που είναι διαφορετική για τη μία και την άλλη περίπτωση. Για πρώτη φορά, ισχυρίζεται ο Berger, έχουν καταφέρει να βρουν αυτά τα μοτίβα της μνήμης.
Επιπλέον, ο ίδιος αναφέρει πως έχουν καταφέρει να απενεργοποιήσουν τον ιππόκαμπο του εγκεφάλου των πειραματόζωων εμποδίζοντας τη λειτουργία της μνήμης, και μετά, μέσω ηλεκτρικών διεγέρσεων συγκεκριμένων περιοχών, μπορούν να δημιουργήσουν μια νέα ανάμνηση.
"Έχουμε ήδη αποδείξει πως αυτή η στρατηγική δουλεύει για ποντικούς και πιθήκους", λέει ο Berger. "Πιστεύω πως μπορούμε να το κάνουμε αυτό και στον άνθρωπο".
Στο ΜΙΤ, ο Ed Boyden διευθύνει το Τμήμα Συνθετικής Νευροβιολογίας, στο οποίο εφευρίσκονται νέα εργαλεία εξερεύνησης του εγκεφάλου.
Προσφάτως, ο Bοyden και οι συνεργάτες του ανακάλυψαν στα φύκια μια πρωτεΐνη η οποία δύναται να μετατρέπει το φως σε ηλεκτρικό σήμα. Όταν αυτή η πρωτεΐνη, που ονομάζεται channelrhodopsin, εισέρχεται σε συγκεκριμένους νευρώνες, τους επιτρέπει να ενεργοποιούνται όταν εκτεθούν στο φως. Τα μοτίβα μπορούν να μεταφραστούν σε ηλεκτρικούς παλμούς και να χαρτογραφηθούν ως κώδικας, σαν να ήταν δεδομένα υπολογιστή.
Ο Boyden θεωρεί πως χρησιμοποιώντας την προαναφερθείσα πρωτεΐνη για να "ανάβουν" και να "σβήνουν" οι νευρώνες με τη βοήθεια του φωτός, θα μπορέσει σύντομα να κατασκευάσει διακόπτη για εγκεφαλικά κύτταρα ώστε να βοηθήσει ασθενείς με εγκεφαλικές δυσλειτουργίες.
"Αυτά που κάναμε στο παρελθόν έκλειναν τους νευρώνες του εγκεφάλου», λέει ο Boyden. "Θα μπορούσαμε να αντιστρέψουμε τα μοτίβα κίνησης προκειμένου να δούμε πώς αντιδρούν. Χρειάζεται να κάνουμε περισσότερα από το να προσθέσουμε απλώς έλεγχο στους νευρώνες, θα πρέπει να είμαστε ικανοί να διαβάζουμε τα μηνύματα, να χτίζουμε και να χαρτογραφούμε στο μοριακό επίπεδο του εγκεφάλου. Πλέον, έχουμε ανοίξει πολλά μέτωπα με αυτές τις τεχνολογίες".
Ωστόσο, ο Berger αναφέρει ότι υπάρχει ένα μεγάλο εμπόδιο για να καταφέρουν οι επιστήμονες πραγματικά να αποθηκεύσουν και να ανακτήσουν τις ανθρώπινες αναμνήσεις. Το εμπόδιο είναι ότι οι αναμνήσεις αυτές φαίνεται να χάνονται όταν δεν χρησιμοποιούνται.
"Μπορούμε να πάρουμε ένα μικροτσίπ και να πούμε ότι εδώ υπάρχει ορισμένη μνήμη, δεν είναι δύσκολο αυτό. Είναι σαν να αγοράζει κανείς έναν κατάλογο ενός μαγαζιού και να κοιτάζει τις φωτογραφίες του για να διαπιστώσει πού βρίσκεται τι. Ωστόσο, τα πράγματα δεν λειτουργούν ακριβώς έτσι με τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Οι αναμνήσεις μας εμφανίζονται όταν τις χρησιμοποιούμε. Αντίθετα, όταν δεν τις χρησιμοποιούμε, δεν ξέρει κανείς πού βρίσκονται".
