Οι παράγοντες που προβληματίζουν τα επιτελεία των μεγάλων τουρκοκυπριακών κομμάτων
Περίπου 190.000 εκλογείς στα κατεχόμενα προσέρχονται σήμερα, 7 Ιανουαρίου, στις κάλπες για να αναδείξουν νέα «Βουλή». Στην εκλογική διαδικασία μετέχουν οκτώ κόμματα και εννέα ανεξάρτητοι.
Οι έδρες στη «Βουλή» είναι 50. Τα οκτώ κόμματα που διεκδικούν τις 50 έδρες της «Βουλής» είναι: Ρεπουμπλικανικό Τουρκικό Κόμμα (CTP), Κόμμα Εθνικής Ενότητας (UBP), Δημοκρατικό Κόμμα (DP), Κόμμα Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας (TDP), Κόμμα Κοινοτικής Απελευθέρωσης – Νέες Δυνάμεις (ΤΚΡ-YG) (σε συνεργασία με το Κόμμα Ενωμένη Κύπρος - BKP), Κόμμα του Λαού (HP) Κόμμα της Αναγέννησης (YDP) και Κόμμα Εθνικιστικής Δημοκρατίας (MDP). Τα τέσσερα πρώτα εκπροσωπούνταν στην απελθούσα «Βουλή».
Αν και ο αριθμός των ψηφοφόρων δεν είναι μεγάλος, τα αποτελέσματα θα γίνουν γνωστά τη Δευτέρα. Και αυτό, σύμφωνα με την «έφορο εκλογών», Ναρίμ Φερντί Σεφίκ, γιατί οι «εκλογές» θα διεξαχθούν για πρώτη φορά με το νέο «εκλογικό σύστημα» και οι υποψήφιοι ανέρχονται στους 379, όπως μεταδίδει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων. Βάσει του «συντάγματος», βουλευτικές «εκλογές» στα κατεχόμενα διεξάγονται κάθε πενταετία. Όσοι έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος έχουν το δικαίωμα του εκλέγειν, ενώ όσοι έχουν συμπληρώσει το 25ο έτος έχουν το δικαίωμα του εκλέγεσθαι. Στα κατεχόμενα ισχύει ως εκλογικό μέτρο το 5%, δηλαδή πολύ χαμηλότερο από το 10% που ισχύει στην Τουρκία.
Σύμφωνα με πρόσφατη τροποποίηση του «εκλογικού νόμου», τα κατεχόμενα θεωρούνται ενιαία «εκλογική περιφέρεια». Διευκρινίζοντας τον τρόπο που θα ψηφίσουν στις εκλογές αυτές μετά την εν λόγω τροποποίηση, το «ανώτατο συμβούλιο εκλογών» εξηγεί ότι οι «ψηφοφόροι» έχουν δικαίωμα να ψηφίσουν με τρεις διαφορετικούς τρόπους:
1) Να ψηφίσουν το κόμμα της επιλογής τους βάζοντας την σφραγίδα «ναι» στο τετραγωνάκι κάτω από το έμβλημα το κόμματος,
2) Να ψηφίσουν το κόμμα της επιλογής τους και να εκφράσουν προτίμηση στους υποψήφιους που επιθυμούν βάζοντας σταυρό προτίμησης στα τετράγωνα που υπάρχουν δίπλα στο όνομά τους, και
3) Να ψηφίσουν με μεικτή ψήφο, βάζοντας μόνο σταυρό προτίμησης δίπλα στα ονόματα των υποψηφίων της επιλογής τους χωρίς να ψηφίσουν κόμμα. Σε περίπτωση που προτιμήσουν αυτό τον τρόπο ψηφοφορίας, πρέπει να ψηφίσουν υποψήφιους από τουλάχιστον δύο κόμματα ανά επαρχία ή από ένα κόμμα και έναν ανεξάρτητο.
Οι «εκλογές» χαρακτηρίζονται ως πρόωρες, δεδομένου ότι έπρεπε να διεξαχθούν τον προσεχή Ιούνιο. Όμως εσωτερικές τριβές επέσπευσαν, όπως έγινε αρκετές φορές στο παρελθόν, την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες.
Δημοσκόπηση της τουρκικής εταιρείας «Γκεζιτζί» έδειξε ότι πέντε κόμματα θα καταφέρουν να πάρουν πέραν του 5% και να εισέλθουν στη «Βουλή», ενώ το DP του Σερντάρ Ντενκτάς θα μείνει εκτός.
Τα ποσοστά των κομμάτων, σύμφωνα με την δημοσκόπηση, που διενεργήθηκε, με την μέθοδο των κατ’ ιδίαν συνεντεύξεων σε 4,267 άτομα σε ολόκληρη την κατεχόμενη περιοχή, είναι τα εξής: UBP 34,2%, CTP 22,1%, HP 18,2%, TDP 13,7%, YDP 5,1%, DP 4,2%, TKP-YG 1,8%, Άλλο 0,7%, Μεικτή ψήφος 14,3%, Αναποφάσιστοι 22,4%. Ωστόσο, όπως ανέφερε. σε δηλώσεις στην εφημερίδα «Γενί Μπακίς» η Μινέ Γιουτζέλ, διευθύντρια της τουρκοκυπριακής Εταιρείας Ερευνών Prologue, τα ποσοστά θα διαμορφωθούν λίγο πριν από την αυριανή ψηφοφορία, «οπότε μπορεί να συμβούν πολλά».
Σύμφωνα με τον τουρκολόγο Ιάκωβο Τσαγγάρη, αλλά και άλλους αναλυτές του πολιτικοκοινωνικού γίγνεσθαι στα κατεχόμενα, η οικονομία αποτέλεσε το βασικό θέμα στις συζητήσεις κατά την προεκλογική περίοδο, κυρίως λόγω μεγάλης υποτίμησης της τουρκικής λίρας έναντι των ξένων νομισμάτων. Η υποτίμηση της τουρκικής λίρας και το γεγονός ότι οι συναλλαγές σε βασικούς τομείς στα κατεχόμενα γίνονται σε συνάλλαγμα πλήττουν την αγοραστική αξία των μισθών. Ενδεικτικά αναφέρεται η επισήμανση της τουρκοκυπριακής εφημερίδας «Κίπρις» ότι το ποσό της δόσης που πληρώνει κάποιος, ο οποίος δανείστηκε από τράπεζα σε στερλίνες για να αγοράσει σπίτι αυξήθηκε κατά περίπου 60% μέσα σε τέσσερα χρόνια. Ενώ για 350 στερλίνες κάποιος πλήρωνε 1.147 τουρκικές λίρες στο 2013, στο 2017 πληρώνει 1.831 λίρες.
Ο Ιάκωβος Τσαγγάρης εκτιμά ότι οι Τουρκοκύπριοι πορεύονται προς άλλη μια «εκλογική» αναμέτρηση «γεμάτη με κομματικές αντιπαραθέσεις, οικονομικές αντιξοότητες, αγωνία για την αλλοίωση του δημογραφικού χαρακτήρα της κατεχόμενης Κύπρου και της κουλτούρας τους και συνεχείς παρεμβάσεις από την Άγκυρα στην πολιτική τους ζωή». Σύμφωνα με τον ίδιο νικητής θα είναι το UBP και θα σχηματιστεί «κυβέρνηση συνασπισμού» μεταξύ δύο ή και τριών κομμάτων, κάτι που σημαίνει αυξημένες πιθανότητες για πολιτική αστάθεια και πάλι.
Ένα αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό των «εκλογών» αποτελεί και το γεγονός ότι το ΗΡ υπό τον Κουτρέτ Όζερσαϊ κατέρχεται για πρώτη φορά σε «εκλογική» αναμέτρηση και φαίνεται να καλύπτει ένα κενό στον χώρο της Κεντροδεξιάς και μια «κοινωνική ανάγκη για αλλαγή», όσο βεβαίως είναι εφικτό κάτι τέτοιο υπό τις παρούσες συνθήκες της κατοχής και του πλήρους ελέγχου που ασκεί η Τουρκία. Το ΗΡ, σημειώνει ο κ. Τσαγκάρης , μιλώντας στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, «φαίνεται ότι έχει καταφέρει να κερδίσει την εμπιστοσύνη των διαμενόντων στα κατεχόμενα μέσα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, να αποτελέσει καταφύγιο για αρκετούς δυσαρεστημένους με το λεγόμενο "παλαιοκομματικό κατεστημένο" και να φτάσει σε διψήφιο ποσοστό ψήφων, γεγονός που πιθανώς να του επιτρέψει να γίνει ο ρυθμιστής των εξελίξεων.
Ο τουρκολόγος, Νίκος Στέλγιας, αναφέρει ότι τρεις παράγοντες φαίνεται πως προβληματίζουν τα επιτελεία των μεγάλων τουρκοκυπριακών κομμάτων, λίγες ώρες πριν το άνοιγμα των καλπών. Σύμφωνα με τον ίδιο οι παράγοντες αυτοί είναι, οι πιθανές παρεμβάσεις ξένων παραγόντων στις «εκλογές», το ζήτημα της αποχής και της λαϊκής απάθειας και οι πιθανές εκπλήξεις στην κάλπη.
Α) Συγκεκριμένα, δυο κόμματα της τουρκοκυπριακής Δεξιάς καταγγέλλουν παρεμβάσεις ξένων παραγόντων στην «εκλογική» διαδικασία. Τα δυο κόμματα δεν κατονομάζουν τους πρωταγωνιστές, οι οποίοι, κατά τη δική τους άποψη, επιχειρούν να επηρεάσουν το αποτέλεσμα των «εκλογών». Πρώτο το Κόμμα της Αναγέννησης, που υποστηρίζουν κυρίως οι έποικοι, έκανε λόγο για «παρέμβαση ξένου παράγοντα». Σύμφωνα με την ηγεσία του ο ξένος παράγοντας επιθυμεί την επόμενη ημέρα μια «συγκυβέρνηση» με το Ρεπουμπλικανικό Τουρκικό Κόμμα (ΡΤΚ), το Κόμμα Λαού (ΚΛ) και το Κόμμα Κοινοτικής Δημοκρατίας (ΚΚΔ). Παρόμοια άποψη διατύπωσε και ο απερχόμενος «πρωθυπουργός» του παράνομου καθεστώτος και αρχηγός του Κόμματος Εθνικής Ενότητας (ΚΕΕ), Χιουσεγίν Όζγκιουργκιουν, ο οποίος δήλωσε ότι «εμείς βλέπουμε το παιχνίδι που παίζεται. Γνωρίζουμε αυτούς, που επιθυμούν να παρέμβουν στις εκλογές. Γνωρίζουμε πολύ καλά το τι είδους μοντέλο διακυβέρνησης επιθυμούν, που θα οδηγήσει στην καταστροφή τον τουρκοκυπριακό λαό. Οι οπαδοί του ΚΕΕ βλέπουν και γνωρίζουν αυτή την πραγματικότητα».
Β) Η αποχή προβληματίζει όλα τα επιτελεία των τουρκοκυπτιακών κομμάτων, που προβάλλουν την άποψη ότι, σε αντίθεση με την απάθεια του λαού κατά την προεκλογική περίοδο, την τελευταία στιγμή των «εκλογών», οι πολίτες θα πάνε να ψηφίσουν.
Γ) Οι πιθανές εκπλήξεις αύριο το βράδυ. Σε περίπτωση που το Κόμμα Λαού καταφέρει να καταγράψει υψηλά ποσοστά και το Κόμμα της Αναγέννησης ξεπεράσει το εκλογικό μέτρο του 5%, αύριο το βράδυ στα κατεχόμενα θα διαμορφωθεί ένα νέο πολιτικό σκηνικό.
