Ο βασικός μάρτυρας στη δίκη για την παράκαμψη των οικονομικών κυρώσεων σε βάρος του Ιράν – Τι απαντά η Άγκυρα
Κάνει την τουρκική κυβέρνηση και τον ίδιο τον πρόεδρο, Ταγίπ Ερντογάν να τρέμει: ο Ρεζά Ζαράμπ, βασικός μάρτυρας στη δίκη για την παράκαμψη των οικονομικών κυρώσεων σε βάρος του Ιράν που διεξάγεται στη Νέα Υόρκη, ενέπλεξε αυτή την εβδομάδα στην υπόθεση έναν πρώην υπουργό και τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κάτι που αποτελεί εφιάλτη για την Άγκυρα.
Ο Ζαράμπ, ένας 34χρονος Τουρκοϊρανός επιχειρηματίας, ο οποίος συνελήφθη τον Μάιο 2016 στη διάρκεια ενός οικογενειακού ταξιδιού του στο Μαϊάμι, αποκάλυψε αρχικά στο ομοσπονδιακό δικαστήριο του Μανχάταν ότι από τον Μάρτιο 2012 έως τον Μάρτιο 2013 δωροδόκησε με περισσότερα από 50 εκατομμύρια ευρώ τον πρώην υπουργό Οικονομίας της Τουρκίας, Ζαφέρ Τσαγκλαγιάν.
Αυτό του επέτρεψε να επιβληθεί ως ο βασικός ενδιάμεσος σ' ένα περίπλοκο αλλά κερδοφόρο περιφερειακό λαθρεμπόριο που επέτρεπε στο Ιράν, μέσω της δημόσιας τουρκικής τράπεζας Halkbank, να διοχετεύει στο διεθνές τραπεζικό κύκλωμα δισεκατομμύρια ευρώ από εισπράξεις για υδρογονάνθρακες, παρά τις αμερικανικές κυρώσεις οποίες απαγόρευαν το εμπόριο με την Τεχεράνη.
Ο Ρεζά Ζαράμπ, ο οποίος δήλωσε πρόσφατα ένοχος για επτά κατηγορίες και κρατείται πλέον σε μυστική τοποθεσία υπό την προστασία του FBI, ενέπλεξε στη συνέχεια τον Ερντογάν.
Μπροστά σε δεκάδες Τούρκους δημοσιογράφους, μιλώντας στα τουρκικά μέσω διερμηνέα, υποστήριξε πως ο Ερντογάν, που ήταν τότε πρωθυπουργός, είχε δώσει «οδηγίες» για να συμμετάσχουν στο λαθρεμπόριο και δύο άλλες δημόσιες τράπεζες.
Αυτό σημαίνει πως ο Ερντογάν γνώριζε τα πάντα για την παράκαμψη των κυρώσεων, παρόλο που ο Τούρκος πρόεδρος διαβεβαιώνει ότι δεν έχει κάνει τίποτε το επιλήψιμο.
Πώς είχε άραγε τέτοιες διασυνδέσεις αυτός ο νεαρός επιχειρηματίας, ο οποίος ήταν 28 ετών όταν οργάνωσε αυτό το λαθρεμπόριο στις αρχές του 2012;
Στη διάρκεια της τριήμερης κατάθεσής του, και επικαλούμενος προς επίρρωσιν των λεγομένων του τηλεφωνικές συνομιλίες και μηνύματα ηλεκτρονικής αλληλογραφίας, ο Ζαράμπ εμφανίσθηκε ως το πρόσωπο - κλειδί σ' ένα εκτεταμένο δίκτυο εταιρειών της Τουρκίας, του Ιράν και των Εμιράτων, το οποίο δημιουργήθηκε χάρη στις επαφές του με τις κυβερνήσεις της Τουρκίας και του Ιράν καθώς και χάρη στις εμπορικές ικανότητές του.
Προικισμένος για το εμπόριο
Γεννημένος στο Ιράν και έχοντας φθάσει παιδί στην Τουρκία, ο Ζαράμπ κατέθεσε πως άρχισε το εμπόριο τσαγιού από τα 16 του, πριν εργασθεί για δύο χρόνια με τον πατέρα του σε μια εταιρεία συναλλάγματος που αυτός είχε στο Ντουμπάι.
Στη συνέχεια άρχισε να εργάζεται για λογαριασμό του, δημιουργώντας εταιρείες στον κατασκευαστικό τομέα, τις θαλάσσιες μεταφορές και το συνάλλαγμα.
Η ιδέα να βοηθήσει την Τεχεράνη να παρακάμψει τις αμερικανικές κυρώσεις θα έρθει από έναν Τούρκο κοσμηματοπώλη, ο οποίος είχε αρχίσει να μετατρέπει το ιρανικό ασήμι σε χρυσάφι και να το ξαναπουλάει στη συνέχεια έναντι συναλλάγματος, επιτρέποντας έτσι να κρύβεται η ιρανική προέλευση των κεφαλαίων.
Εκβιασμός των ΗΠΑ, απαντά η Άγκυρα
Ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν δήλωσε πως η Τουρκία δεν θα υποκύψει στον «εκβιασμό» των Ηνωμένων Πολιτειών στη δίκη ενός υψηλόβαθμου στελέχους τουρκικής τράπεζας που κατηγορείται για παράκαμψη των αμερικανικών κυρώσεων κατά του Ιράν, από τον Ζαράμπ.
Οι ήδη τεταμένες σχέσεις ανάμεσα στην Άγκυρα και στην Ουάσινγκτον έχουν περιπλεχθεί περαιτέρω καθώς ο Τουρκοϊρανός έμπορος, ο οποίος συνεργάζεται με τους εισαγγελείς των ΗΠΑ, περιέγραψε στο δικαστήριο τον τρόπο με τον οποίο παρακάμπτονταν οι κυρώσεις.
Ο Ερντογάν είπε πως οι συναλλαγές της Τουρκίας συνάδουν με τις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών και πρόσθεσε πως δεν στρέφονται εναντίον της συμμαχίας της Άγκυρας με την Ουάσινγκτον.
Η Άγκυρα χαρακτήρισε τη μαρτυρία του προσπάθεια υπονόμευσης της Τουρκίας και της οικονομίας της. Είχε δηλώσει προηγουμένως ότι επρόκειτο για «καθαρή συνωμοσία» του δικτύου του Φετουλάχ Γκιουλέν ο οποίος ζει στις ΗΠΑ και τον οποίο κατηγορεί ότι ενορχήστρωσε το αποτυχημένο περσινό πραξικόπημα.
«Αυτή η υπόθεση δεν είναι τίποτε περισσότερο από τη συνωμοσία της 17ης-25ης Δεκεμβρίου που μεταφέρθηκε πέρα από τον Ατλαντικό. Να μας συγχωρείτε, αλλά δεν θα υποκύψουμε σε αυτό τον εκβιασμό», είπε ο Ερντογάν, αναφερόμενος σε διαρροές για φερόμενη κυβερνητική διαφθορά το 2013 την ευθύνη για την οποία απέδωσε σε αντιπάλους του.
Αν και δεν έχει μέχρι τώρα ανταποκριθεί στους ισχυρισμούς που διατυπώθηκαν στη δικαστική αίθουσα, έχει απορρίψει την υπόθεση ως πολιτικά υποκινούμενη προσπάθεια να πέσει η τουρκική κυβέρνηση, της οποίας ηγείται ο Γκιουλέν.
Η Τουρκία έχει ζητήσει επανειλημμένα την έκδοση του Γκιουλέν, ωστόσο αξιωματούχοι των ΗΠΑ έχουν πει πως τα δικαστήρια χρειάζονται επαρκή στοιχεία προτού μπορέσουν να εκδώσουν τον ηλικιωμένο κληρικό, ο οποίος αρνείται κάθε ανάμιξη στο πραξικόπημα.
Ο Γκιουλέν ζει αυτοεξόριστος στην Πενσιλβάνια από το 1999.
Για να επιβληθεί στο εμπόριο αυτό, ο Ρεζά Ζαράμπ, ο οποίος ήταν ήδη γνωστός στην Τουρκία για τον πολυτελή τρόπο ζωής του και για τον γάμο του με μια διάσημη τουρκάλα τραγουδίστρια, χρησιμοποιεί τις σχέσεις του.
Γράφει μια επιστολή στον τότε πρόεδρο του Ιράν, τον Μαχμούντ Αχμαντινεζάντ. Υποστηρίζει πως θέλει να βοηθήσει την «πολυαγαπημένη πατρίδα» του στον «οικονομικό τζιχάντ» που διεξάγει για να χαλαρώσει το δίχτυ των κυρώσεων που στραγγαλίζουν τότε την Τεχεράνη, και επικαλείται «μισό αιώνα πείρα της οικογένειας Ζαράμπ στο συνάλλαγμα».
Το εμπόριό του με στόχο την παράκαμψη των κυρώσεων απογειώνεται αληθινά το 2012, όταν συνεργάζεται με τις τράπεζες Sarmayeh του Ιράν και Halkbank της Τουρκίας, βοηθούμενος από τον υπουργό Τσαγκλαγιάν που είχε δωροδοκηθεί.
Μεταφέροντας αποσκευές γεμάτες χρυσό στο Ντουμπάι και στη συνέχεια --όταν οι αμερικανικές κυρώσεις στα μέσα του 2013 βάζουν στόχο ειδικά τις πωλήσεις χρυσού-- μέσω ενός εικονικου εμπορίου τροφίμων και φαρμάκων, οι δουλειές του ευημερούν.
«Καλύτερος εξαγωγέας» της Τουρκίας
Όμως το οικοδόμημα καταρρέει τον Δεκέμβριο 2013, όταν η τουρκική αστυνομία ανακαλύπτει το λαθρεμπόριο. Παραιτούνται τέσσερις υπουργοί, μεταξύ των οποίων ο Ζαφέρ Τσαγκλαγιάν, και ο Ρεζά Ζαράμπ περνάει δύο μήνες στη φυλακή.
Έπειτα από διώξεις δικαστικών και αστυνομικών από τον Ερντογάν, απελευθερώνονται και στις αρχές του 2015 απαλλάσσονται από τις κατηγορίες. Ο Ρεζά Ζαράμπ τιμάται αυτή τη χρονιά με τον τίτλο του «καλύτερου εξαγωγέα» της Τουρκίας, παρουσία αξιωματούχων της τουρκικής κυβέρνησης.
Όμως δεν είχε λογαριάσει την έρευνα που διεξάγεται παράλληλα από την αμερικανική δικαιοσύνη. Οι αμερικανικές αρχές συλλαμβάνουν τον Ζαράμπ το 2016 στη Φλόριντα και στη συνέχεια απαγγέλλουν κατηγορίες σε βάρος άλλων οκτώ υπόπτων, μεταξύ των οποίων ο Τσαγκλαγιάν.
Για καιρό ο Ρεζά Ζαράμπ ελπίζει πως θα απελευθερωθεί και προσλαμβάνει μεγαλοδικηγόρους, ανάμεσα στους οποίους ο δήμαρχος της Νέας Υόρκης Ρούντι Τζουλιάνι.
Ο Ερντογάν, ο οποίος καταγγέλλει μια «πολιτική συνωμοσία» που εξυφάνθηκε από τον εγκατεστημένο στις ΗΠΑ εχθρό του, τον Φετουλάχ Γκιουλέν, πολλαπλασιάζει τις πιέσεις στην Ουάσινγκτον για τον απελευθερώσουν.
Το θέμα της απελευθέρωσής του φαίνεται μάλιστα πως είχε αναφερθεί στη διάρκεια σκοτεινών διαπραγματεύσεων ανάμεσα στην Άγκυρα και τον αμερικανό πρώην σύμβουλο εθνικής ασφαλείας Μάικλ Φλιν, σε βάρος του οποίου απαγγέλθηκαν την Παρασκευή κατηγορίες στο πλαίσιο της έρευνας για ενδεχόμενη ανάμιξη της Μόσχας στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του 2016.
Έπειτα από 20 μήνες στη φυλακή, στη διάρκεια των οποίων παραδέχθηκε ότι είχε δωροδοκήσει τους δεσμοφύλακές του για να έχει οινοπνευματώδη και να του κάνουν και άλλες χάρες, αυτός ο πατέρας ενός εξάχρονου κοριτσιού αποφάσισε τελικά να συνεργαστεί, ελπίζοντας σε μια ποινή πιο επιεική από τα 95 χρόνια κάθειρξης που διακινδύνευε σε περίπτωση που καταδικαζόταν από ένα ορκωτό δικαστήριο.
Η τουρκική δικαιοσύνη ανακοίνωσε την κατάσχεση της περιουσίας του στην Τουρκία.
