Ποιος ήταν ο επί 25 χρόνια ηγέτης της Συρίας που κυβέρνησε τη χώρα του με σιδηρά πυγμή
Καταιγιστικές είναι οι εξελίξεις στη Συρία μετά την πτώση της Δαμασκού στα χέρια των ανταρτών. Οι Σύροι ισλαμιστές αντάρτες ανακοίνωσαν ότι ο ηγέτης τους, ο Άμπου Μοχάμεντ αλ Τζολάνι, έφτασε στη Δαμασκό, λίγες ώρες αφού η πρωτεύουσα έπεσε στα χέρια τους.
«Ο διοικητής Άχμεντ αλ Σάρεχ (σ.σ. το πραγματικό όνομα του Τζολάνι) προσκύνησε και φίλησε το χώμα» μόλις έφτασε στην πόλη, μετέδωσε το κανάλι των ανταρτών στο Telegram.
Στα πλάνα φαίνεται ο επικεφαλής της Χάγιατ Ταχρίρ αλο Σαμ (HTS), της ριζοσπαστικής οργάνωσης που ηγείται του συνασπισμού των ανταρτών, να προσκυνάει σε μια πρασιά.
«Το μέλλον μας ανήκει»
Ο Τζολάνι νωρίτερα, δήλωσε σε ανακοίνωσή του που διαβάστηκε στην κρατική τηλεόραση της Συρίας, μετά την κατάληψη της Δαμασκού από τις δυνάμεις του, ότι δεν υπάρχει επιστροφή και ότι η οργάνωσή του είναι αποφασισμένη να συνεχίσει το μονοπάτι που ξεκίνησε το 2011 κατά τη διάρκεια της Αραβικής Άνοιξης.
«Το μέλλον μας ανήκει», ανέφερε η δήλωση του αλ-Τζολάνι.
Ο Τζολάνι δραστηριοποιούταν για χρόνια στη σκιά. Τώρα, βρίσκεται στο προσκήνιο, παραχωρώντας συνεντεύξεις σε διεθνή μέσα.
Από το 2016, όταν και διαχώρισε τη θέση του με την Αλ-Κάιντα, ο Τζολάνι προσπαθεί να παρουσιαστεί ως πιο μετριοπαθής ηγέτης. Ωστόσο, δεν έχει καταφέρει ακόμη να διαλύσει τις υποψίες των αναλυτών και των δυτικών κυβερνήσεων, οι οποίες εξακολουθούν να χαρακτηρίζουν την HTS (Hayat Tahrir al-Sham) ως τρομοκρατική οργάνωση.
Οι Ταλιμπάν συνεχάρησαν τον συριακό λαό
Οι Ταλιμπάν «συνεχάρησαν» σήμερα τον συριακό λαό και τους αντάρτες μετά την πτώση του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ, δηλώνοντας ότι ελπίζουν η μεταβίβαση της εξουσίας να γίνει «σύμφωνα με τις επιθυμίες του συριακού λαού» και να τερματιστούν οι ξένες παρεμβάσεις στη χώρα.
«Εκφράζουμε την ελπίδα η διαδικασία της μεταβίβασης της εξουσίας να γίνει σύμφωνα με τις επιθυμίες του συριακού λαού, ανοίγοντας τον δρόμο για μια ανεξάρτητη και ισλαμική κυβέρνηση που θα υπηρετεί τον λαό», ανέφερε το υπουργείο Εξωτερικών του Αφγανιστάν σε μια ανακοίνωσή του.
«Ενθαρρύνουμε την υιοθέτηση μιας εποικοδομητικής εξωτερικής πολιτικής, που θα επιτρέπει στη Συρία να προοδεύει χωρίς εξωτερικές παρεμβάσεις» πρόσθεσε.
Δέκα ημέρες που ταρακούνησαν τη Μέση Ανατολή
Η Μέση Ανατολή βιώνει δραματικές αλλαγές, καθώς μέσα σε δέκα ημέρες κατέρρευσε το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ στη Συρία, τερματίζοντας μια κυριαρχία μισού αιώνα από την οικογένεια Άσαντ, όπως αναφέρει σε ανάλυσή του το Politico.
Η πτώση του καθεστώτος, στις 7 Δεκεμβρίου 2024, προκλήθηκε από μια ταχύτατη επίθεση ανταρτών, με επικεφαλής τη Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), μια διάσπαση της Αλ Κάιντα, που έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η ταχύτατη προέλαση
Η επιχείρηση ξεκίνησε στις 27 Νοεμβρίου από τη βορειοδυτική Συρία, με τους αντάρτες να σπάνε τις γραμμές του συριακού στρατού. Η κατάληψη του Χαλεπίου, της Χάμα και της Χομς πραγματοποιήθηκε μέσα σε λίγες ημέρες. Τελικά, το Σάββατο, οι αντάρτες εισήλθαν στη Δαμασκό, αναγκάζοντας τον Άσαντ να εγκαταλείψει τη χώρα.
Η επίθεση, αν και όχι εντελώς αναίμακτη, καθώς μετρά 820 θανάτους σύμφωνα με παρατηρητές, εντούτοις χαρακτηρίστηκε από ελάχιστη αντίσταση των κυβερνητικών δυνάμεων. Το γεγονός αυτό, μαζί με την αδράνεια της Ρωσίας και του Ιράν, προκαλεί ερωτήματα για πιθανές συνεννοήσεις ανταρτών με μέλη του καθεστώτος.
Ένα καθεστώς που κατέρρευσε εκ των έσω
Ο υπουργός Εσωτερικών της Συρίας, Μοχάμαντ Χάλεντ αλ-Ραχμούν, είχε διαβεβαιώσει πως η Δαμασκός προστατεύεται από «ισχυρό στρατιωτικό και αστυνομικό κλοιό». Παρ’ όλα αυτά, οι αντάρτες συνάντησαν ελάχιστη αντίσταση, ενώ στην πρωτεύουσα χιλιάδες πολίτες πανηγύριζαν το τέλος της κυριαρχίας Άσαντ.
Ο ηγέτης της HTS, Αχμάντ αλ-Σαράα (γνωστός ως Αμπού Μοχάμαντ αλ-Τζολάνι), ανακοίνωσε πως οι κρατικοί θεσμοί θα συνεχίσουν να λειτουργούν υπό τον πρωθυπουργό έως ότου ολοκληρωθεί η μεταβίβαση εξουσίας.
Ο Αλ-Τζολάνι υποστήριξε πως η πτώση του καθεστώτος οφείλεται στη διαφθορά του. «Οι ρίζες της ήττας του καθεστώτος βρίσκονταν πάντα μέσα του», δήλωσε στο CNN. Εξήγησε πως οι προσπάθειες του Ιράν και της Ρωσίας να διατηρήσουν το καθεστώς ήταν προσωρινές και ανεπαρκείς.
Μια στρατηγική συμμαχία
Ο ρόλος της HTS υπήρξε καθοριστικός. Ο Αλ-Τζολάνι πέτυχε να ενώσει περισσότερες από δώδεκα ανταγωνιστικές φατρίες ανταρτών και να εξασφαλίσει τη στήριξη της Τουρκίας. Η στρατηγική αυτή θυμίζει την αποστασιοποίησή του από την Αλ Κάιντα το 2016, για να αποφύγει δυτικές και ρωσικές επιθέσεις στον ευρύτερο αντάρτικο αγώνα.
Η Τουρκία, αρχικά αρνούμενη την εμπλοκή, τελικά υποστήριξε ανοιχτά την επίθεση. Ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε την Παρασκευή ότι επιθυμεί την ειρηνική ολοκλήρωση της προέλασης, σημειώνοντας πως είχε προτείνει στον Άσαντ να συνεργαστούν για το μέλλον της Συρίας, αλλά δεν έλαβε θετική απάντηση.
Σύμφωνα με την συριακή εθνική αντιπολίτευση, η επιχείρηση είχε σχεδιαστεί εδώ και έναν χρόνο, με την καθοδήγηση της Τουρκίας.
Ο ρόλος Ρωσίας και Ιράν
Η στάση της Ρωσίας και του Ιράν ήταν καθοριστική για την πτώση του Άσαντ.
Σύμφωνα με τον Αμερικανό διπλωμάτη Άμος Χοχστάιν, το Ιράν φάνηκε να αποσύρει δυνάμεις από τη Συρία, ενώ η Ρωσία μετέφερε πολεμικά πλοία από την Ταρτούς.
Μια νέα εποχή για τη Συρία
Η πτώση του Άσαντ δεν λύνει τα προβλήματα της Συρίας. Η οικονομική κατάρρευση, η διχασμένη κοινωνία και η διεθνής αβεβαιότητα καθιστούν το μέλλον ασταθές. Ωστόσο, η κατάρρευση του καθεστώτος σηματοδοτεί την αρχή μιας νέας εποχής για τη χώρα και τη Μέση Ανατολή.
Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ ανοίγει τον δρόμο για ευρύτερες γεωπολιτικές ανακατατάξεις στη Μέση Ανατολή. Ο τρόπος με τον οποίο θα διαμορφωθεί η νέα κατάσταση στη Συρία θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τις κινήσεις των βασικών εμπλεκόμενων πλευρών, τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στη διεθνή σκηνή.
Πιθανές συνέπειες στη γεωπολιτική σκηνή
Η Τουρκία, ως ένας από τους κεντρικούς παίκτες της περιοχής, φαίνεται να ενισχύει τον ρόλο της, καθώς η στήριξή της προς τους αντάρτες ήταν καθοριστική για την πτώση του καθεστώτος. Ωστόσο, οι φιλοδοξίες του Προέδρου Ερντογάν, όπως η πιθανή προσάρτηση εδαφών ή η μεγαλύτερη επιρροή στη Συρία, μπορεί να προκαλέσουν αντιδράσεις από άλλες δυνάμεις, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ρωσία και το Ιράν.
Η Ρωσία, αν και φάνηκε να αποσύρει την υποστήριξή της στον Άσαντ, παραμένει σημαντικός παράγοντας στην περιοχή. Η αποχώρησή της από τη Συρία θα επηρεάσει τη στρατηγική της επιρροή, ενώ ο ρόλος της στο μέλλον της χώρας μένει να διευκρινιστεί.
Το Ιράν, από την άλλη, φαίνεται να επανεξετάζει τη δέσμευσή του στη Συρία, καθώς αντιμετωπίζει αυξημένες πιέσεις σε άλλα μέτωπα, όπως η Ουκρανία και ο Λίβανος. Η πιθανή αποδυνάμωση της ιρανικής παρουσίας στη Συρία μπορεί να αλλάξει τις ισορροπίες ισχύος στην περιοχή.
Η κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ ενδέχεται να αλλάξει τις ισορροπίες στη Μέση Ανατολή. Η ενίσχυση της Τουρκίας, η πιθανή αποδυνάμωση της ρωσικής και ιρανικής επιρροής, και η στάση των Ηνωμένων Πολιτειών θα διαμορφώσουν τις εξελίξεις στην περιοχή.
Καθώς ο κόσμος παρακολουθεί τις εξελίξεις, η Συρία εισέρχεται σε μια νέα εποχή γεμάτη αβεβαιότητα, αλλά και ευκαιρίες για ανασυγκρότηση και ειρήνη. Οι επόμενοι μήνες θα είναι καθοριστικοί για τη χώρα και την ευρύτερη περιοχή.
Μπασάρ αλ-Άσαντ, ο άνθρωπος που κυβέρνησε για ένα τέταρτο του αιώνα τη Συρία με σιδηρά πυγμή, πνίγοντας στο αίμα μια εξέγερση
Ο Σύρος πρόεδρος Άσαντ, ο οποίος τράπηκε σε φυγή μετά την είσοδο των ανταρτών στη Δαμασκό, κυβέρνησε για ένα τέταρτο του αιώνα τη Συρία με σιδηρά πυγμή, πνίγοντας στο αίμα μια εξέγερση, η οποία μετατράπηκε σε εμφύλιο πόλεμο, έναν από τους πιο αιματηρούς του 21ου αιώνα.
Οφθαλμίατρος στο επάγγελμα, έφθασε στην κορυφή της κρατικής εξουσίας σε ηλικία 34 ετών, το 2000, με το θάνατο του πατέρα του, του Χαφέζ αλ-Άσαντ, τον οποίο διαδέχθηκε.
Το 2011 βρέθηκε αντιμέτωπος με την Αραβική Άνοιξη στην ίδια του τη χώρα, μια σειρά διαδηλώσεων υπέρ της δημοκρατίας που σύντομα πνίγηκαν στο αίμα και μετατράπηκαν σε εμφύλιο πόλεμο με τη συμμετοχή διαφόρων τζιχαντιστικών δυνάμεων, μεταξύ των οποίων η οργάνωση Ισλαμικό Κράτος.
Κατάφερε να παραμείνει στην εξουσία με τη μαζική υποστήριξη της Ρωσίας, του Ιράν και της Χεζμπολάχ. Αλεβίτης ο ίδιος, εμφανίσθηκε ως ο προστάτης των μειονοτήτων της Συρίας και μοναδική έπαλξη εναντίον του εξτρεμισμού και του χάους.
Φροντίζοντας την εμφάνισή του, προτιμά ως ηγέτης τα καλορραμένα κοστούμια και μια σκούρα γραβάτα από τη στρατιωτική στολή. Όμως κάτω από ένα χαμηλών τόνων και σχεδόν ντροπαλό παρουσιαστικό, επιδεικνύει μια βούληση να διατηρήσει την εξουσία πάση θυσία.
Δημοσιογράφος που συνάντησε τον Μπασάρ αλ-Άσαντ σε πολλές ευκαιρίες πριν και μετά την έναρξη της εξέγερσης στη Συρία το 2011, περιγράφει μια «μοναδική και περίπλοκη προσωπικότητα».
«Κάθε φορά που τον συναντούσα, ήταν ήρεμος, ακόμα και στις πιο κρίσιμες και δύσκολες στιγμές του πολέμου», λέει ο δημοσιογράφος αυτός που ζήτησε να μην κατονομασθεί.
«Είναι ακριβώς τα χαρακτηριστικά του πατέρα του», του Χαφέζ αλ-Άσαντ, ο οποίος κυβέρνησε τη Συρία επί 30 χρόνια με σιδηρά πυγμή, προσθέτει. Ο Μπασάρ αλ-Άσαντ «κατάφερε να γίνει απαραίτητος. Στην πολιτική, είναι σημαντικό να ξέρεις πώς να μοιράζεις τα χαρτιά και κατάφερε να ελέγξει το παιγνίδι».
Επικεφαλής του κόμματος Μπάαθ, ο Χαφέζ αλ-Άσαντ είχε επιβάλει στη Συρία ένα απολυταρχικό και παρανοϊκό καθεστώς, όπου η παραμικρότερη υποψία διαφωνίας μπορούσε να στείλει κάποιον στη φυλακή.
Το τροχαίο του αδερφού του
Γεννημένος στις 11 Σεπτεμβρίου 1965, ο Μπασάρ, δευτερότοκος γιος του Χαφέζ αλ-Άσαντ, δεν προοριζόταν να γίνει πρόεδρος, όμως η ζωή του άλλαξε ριζικά όταν ο μεγαλύτερος αδελφός του, ο Μπασέλ, ο οποίος επρόκειτο να διαδεχθεί τον πατέρα του, σκοτώθηκε σε τροχαίο το 1994.
Πρέπει τότε να εγκαταλείψει τις σπουδές του στο Λονδίνο, όπου συνάντησε τη σύζυγό του, την Άσμα, μια Συροβρετανή σουνιτικού θρησκεύματος, με την οποία απέκτησε τρία παιδιά.
Επονομασθείσα «το Ρόδο της Ερήμου» από το περιοδικό Vogue πριν από την εξέγερση, η σύζυγός του θα συγκριθεί στη συνέχεια με τη Μαρία-Αντουανέτα.
Μετά το θάνατο του πατέρα του το 2000, ο Μπασάρ γίνεται πρόεδρος με δημοψήφισμα, χωρίς αντίπαλο.
Στην ορκωμοσία του σε ηλικία 34 ετών ενσαρκώνει για πολλούς Σύρους, που ζητούσαν περισσότερες ελευθερίες, την εικόνα ενός μεταρρυθμιστή, ο οποίος θα μπορούσε να βάλει τέλος σε χρόνια καταπίεσης και να εγκαθιδρύσει μια πιο φιλελεύθερη οικονομία σ' αυτή τη χώρα όπου ο κρατικός έλεγχος ήταν ασφυκτικός.
Στην αρχή της προεδρίας του, ο Άσαντ εμφανιζόταν δημόσια στο τιμόνι του αυτοκινήτου του ή δειπνώντας σε εστιατόρια τετ-α-τετ με τη σύζυγό του. Χαλάρωσε επίσης μερικούς από τους περιορισμούς που είχε επιβάλει ο πατέρας του.
Όμως η εικόνα του μεταρρυθμιστή διαλύθηκε πολύ γρήγορα, με τις συλλήψεις και τις φυλακίσεις διανοουμένων, εκπαιδευτικών ή άλλων μελών του μεταρρυθμιστικού κινήματος, έπειτα από μια σύντομη «Άνοιξη της Δαμασκού».
Η Αραβική Άνοιξη στη Συρία
Όταν η Αραβική Άνοιξη έφθασε στη Συρία το Μάρτιο του 2011, ειρηνικές διαδηλώσεις καλούσαν για αλλαγή.
Ο Άσαντ, ο οποίος είναι επίσης αρχηγός του στρατού, διεξάγει τότε μια βίαιη καταστολή, την οποία ακολούθησε γρήγορα ένας εμφύλιος πόλεμος.
Στη διάρκεια του πολέμου, που στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 500.000 ανθρώπους και προκάλεσε τον εκτοπισμό του μισού πληθυσμού, ο Άσαντ παρέμεινε πάντα σταθερός στις θέσεις του.
Χάρη στην υποστήριξη των Ιρανών και Ρώσων αναδόχων του, κατάφερε να ανακτήσει τα δύο τρίτα του εδάφους. Κατάφερε επίσης «να μονοπωλήσει τη λήψη αποφάσεων και να έχει την πλήρη υποστήριξη του στρατού», εξηγεί ένας ερευνητής στη Δαμασκό.
Ακόμα και στην κορύφωση του εμφυλίου πολέμου, παραμένει αμετακίνητος, πεπεισμένος για την ικανότητά του να συντρίψει μια εξέγερση, την οποία κατήγγειλε ως «τρομοκρατική» και προϊόν «μιας συνωμοσίας» που εξυφάνθηκε από εχθρικές χώρες για να τον ανατρέψουν.
Εγκαταλειμμένος από τους Ρώσους και τους Ιρανούς συμμάχους του, που ήταν και οι ίδιοι πολύ εξασθενημένοι, αναγκάσθηκε ωστόσο, σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, να διαφύγει σήμερα από τη χώρα, 11 ημέρες αφότου εξαπολύθηκε, στις 27 Νοεμβρίου, μια επίθεση αστραπή από τους αντάρτες, στην οποία οι δυνάμεις του δεν έφεραν σχεδόν καμιά αντίσταση.
Ανάμεσα στα πιο ισχυρά σύμβολα της πτώσης της Δαμασκού είναι η απελευθέρωση της ζοφερής φυλακής Σεντάγια, όπου είχαν φυλακισθεί, βασανισθεί και δολοφονυηθεί χιλιάδες αντίπαλοι της εξουσίας της δυναστείας αλ-Άσαντ.
