Τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής για τη Μέση Ανατολή
«Αποφασιστική δράση σε όλα τα επίπεδα για τη διευκόλυνση, αύξηση και επιτάχυνση των επιστροφών από την ΕΕ» ζητούν οι ευρωπαίοι ηγέτες στα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής για το μεταναστευτικό, καλώντας την Επιτροπή «να υποβάλει επειγόντως νέα νομοθετική πρόταση».
Στο τέλος της Συνόδου, η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε ότι είναι αναγκαίο να βρεθεί μια «κοινή προσέγγιση» στο θέμα των επιστροφών και ότι η Επιτροπή θα εργαστεί για να βελτιώσει το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο που είναι πεπερασμένο εδώ και είκοσι περίπου χρόνια. Όπως είπε, μόνο το 20% των μεταναστών που δεν έχουν δικαίωμα παραμονής στην ΕΕ έχει επιστρέψει στις χώρες προέλευσης. H Φον ντερ Λάιεν είπε ότι μια παρόμοια πρωτοβουλία για αναθεώρηση της οδηγίας των επιστροφών απέτυχε το 2018, αλλά έξι χρόνια αργότερα, η συζήτηση έχει εξελιχθεί. «Θα έρθουμε με μια νέα πρόταση για επιστροφές», πρόσθεσε.
Για την πρόληψη της παράνομης μετανάστευσης, η Φον ντερ Λάιεν είπε ότι θα πρέπει να εξεταστεί η ιδέα των «ασφαλών τρίτων χωρών» και να προσδιοριστεί ο ορισμός τους. Πρόσθεσε, επίσης, ότι θα πρέπει να εξεταστεί το ζήτημα των «κόμβων επιστροφής» σε τρίτες χώρες, καθώς και η συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και το Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης για την επιστροφή των παράτυπων μεταναστών στις χώρες προέλευσης.
Οι ευρωπαίοι ηγέτες στα συμπεράσματά τους επισημαίνουν ότι για να αυξηθούν οι επιστροφές από την ΕΕ, θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν «όλες οι πολιτικές, τα μέσα και τα εργαλεία της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της διπλωματίας, της ανάπτυξης, του εμπορίου και των θεωρήσεων». Τονίζουν, επίσης, ότι «θα πρέπει να εξεταστούν νέοι τρόποι πρόληψης και αντιμετώπισης της παράτυπης μετανάστευσης, σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ και το διεθνές δίκαιο».
To Ευρωπαϊκό Συμβούλιο απευθύνει επίσης έκκληση για ενισχυμένη συνεργασία με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης, μέσω συνολικά «αμοιβαία επωφελών εταιρικών σχέσεων, για την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και του λαθρεμπορίου, με σκοπό την πρόληψη της απώλειας ανθρώπινων ζωών και των παράτυπων αναχωρήσεων».
«Είχαμε μια εις βάθος συζήτηση στο θέμα της μετανάστευσης», είπε ο απερχόμενος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ. Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την εξωτερική διάσταση της μετανάστευσης, τόνισε ότι υπάρχει μεγαλύτερη σύγκλιση των θέσεων μεταξύ των χωρών-μελών και μεγαλύτερη αποφασιστικότητα να δράσουν για καλύτερο έλεγχο των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ.
Ο Σαρλ Μισέλ τόνισε, επίσης, ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εκφράζει την αλληλεγγύη του με την Πολωνία που αντιμετωπίζει υβριδικές απειλές και εργαλειοποίηση μεταναστών από τη Λευκορωσία και τη Ρωσία. Ειδικότερα, στα συμπεράσματά του, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογραμμίζει «την αποφασιστικότητά του να εξασφαλίσει αποτελεσματικό έλεγχο των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης με όλα τα διαθέσιμα μέσα, μεταξύ άλλων με την υποστήριξη της ΕΕ σύμφωνα με το ενωσιακό και το διεθνές δίκαιο» και «επιβεβαιώνει τη δέσμευσή του για την αντιμετώπιση της εργαλειοποίησης των μεταναστών για πολιτικούς σκοπούς».
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τονίζει ότι «η μετανάστευση είναι μια ευρωπαϊκή πρόκληση που απαιτεί ευρωπαϊκή απάντηση».
Τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής για τη Μέση Ανατολή
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ανησυχεί βαθύτατα από τη δραματική στρατιωτική κλιμάκωση στη Μέση Ανατολή και τον κίνδυνο που αυτή ενέχει για ολόκληρη την περιοχή αναφέρουν τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής. Οι «27» καλούν όλα τα μέρη να επιδείξουν τη μέγιστη δυνατή αυτοσυγκράτηση, να τερματίσουν αμέσως όλες τις εχθροπραξίες και να συμμορφωθούν πλήρως με το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δεσμευτεί πλήρως να βοηθήσει στην αποκλιμάκωση της κατάστασης και στη μείωση των εντάσεων.
Eπισημαίνεται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει προσηλωμένη στο να συνεχίσει να παρέχει τη βοήθειά της με βάση τις ανάγκες στους πολίτες της Μέσης Ανατολής, με ιδιαίτερη προσοχή στους πιο ευάλωτους, κλιμακώνοντας την ανθρωπιστική της δέσμευση δεδομένων των αυξανόμενων αναγκών.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδικάζει με τον πιο έντονο τρόπο τις ιρανικές επιθέσεις στο Ισραήλ την 1η Οκτωβρίου 2024 και τις σοβαρά αποσταθεροποιητικές ενέργειες του Ιράν σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή μέσω τρομοκρατικών και ένοπλων ομάδων - συμπεριλαμβανομένων των Χούθι, της Χεζμπολάχ και της Χαμάς - που αποτελούν σοβαρή απειλή για την σταθερότητα της περιοχής. Επαναλαμβάνει το δικαίωμα του Ισραήλ να υπερασπιστεί τον εαυτό του και τη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ασφάλεια του Ισραήλ και την περιφερειακή σταθερότητα. Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο πρέπει να γίνεται σεβαστό από όλα τα μέρη και ο επικίνδυνος κύκλος των επιθέσεων και των αντιποίνων πρέπει να τερματιστεί.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εκφράζει ταυτόχρονα τη μέγιστη ανησυχία του σχετικά με τη στρατιωτική κλιμάκωση στον Λίβανο και τη λύπη του για τον απαράδεκτο αριθμό απωλειών αμάχων, τον αναγκαστικό εκτοπισμό που προκαλείται από την κλιμακούμενη βία και την επίμονη χρήση στρατιωτικής βίας. Υπενθυμίζει την ανάγκη να διασφαλιστεί ότι οι πολίτες προστατεύονται ανά πάσα στιγμή, ότι οι μη στρατιωτικές υποδομές δεν στοχοποιούνται και ότι τηρείται το διεθνές δίκαιο. Οι επιθέσεις με ρουκέτες της Χεζμπολάχ πρέπει να σταματήσουν. Η κυριαρχία και η εδαφική ακεραιότητα του Λιβάνου πρέπει να γίνονται σεβαστές. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί για άμεση κατάπαυση του πυρός πέρα από την Μπλε Γραμμή και για πλήρη και συμμετρική εφαρμογή της απόφασης 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Καλεί επίσης όλους τους εταίρους να ανταποκριθούν στην αυξανόμενη ανθρωπιστική κρίση στον Λίβανο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνεχίσει να παρέχει υποστήριξη στους πληγέντες, συμπεριλαμβανομένων των προσφύγων, των εσωτερικά εκτοπισμένων και των κοινοτήτων υποδοχής. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαιώνει την ανάγκη να επιτευχθούν συνθήκες για ασφαλείς, εθελοντικές και αξιοπρεπείς επιστροφές Σύρων προσφύγων, όπως ορίζονται από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Επαναλαμβάνει την ισχυρή υποστήριξη της Ένωσης προς τους κρατικούς θεσμούς του Λιβάνου, συμπεριλαμβανομένων των Λιβανέζικων Ενόπλων Δυνάμεων. Η Διεθνής Διάσκεψη για την Υποστήριξη του Λαού και της Κυριαρχίας του Λιβάνου που θα πραγματοποιηθεί στο Παρίσι στις 24 Οκτωβρίου 2024 θα συμβάλει στην προσπάθεια αυτή. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί όλους τους εταίρους του Λιβάνου να συμβάλουν στην ενίσχυση των ενόπλων δυνάμεων του Λιβάνου και επιβεβαιώνει την ετοιμότητα της Ένωσης να διευκολύνει τον διεθνή συντονισμό τέτοιων προσπαθειών, όπως χρειάζεται.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδικάζει τις επιθέσεις κατά της Προσωρινής Δύναμης των Ηνωμένων Εθνών στον Λίβανο (UNIFIL), οι οποίες οδήγησαν στον τραυματισμό πολλών ειρηνευτικών δυνάμεων. Τέτοιες επιθέσεις συνιστούν σοβαρή παραβίαση του διεθνούς δικαίου, είναι εντελώς απαράδεκτες και πρέπει να σταματήσουν αμέσως. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπενθυμίζει ότι όλοι οι παράγοντες έχουν την υποχρέωση να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα για να διαφυλάξουν την ασφάλεια του προσωπικού και των υποδομών του ΟΗΕ και να σέβονται το απαραβίαστο των εγκαταστάσεων του ΟΗΕ ανά πάσα στιγμή. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υποστηρίζει τον θεμελιώδη σταθεροποιητικό ρόλο της UNIFIL στο νότιο Λίβανο και καλεί όλα τα μέρη να προστατεύσουν και να υποστηρίξουν τη σημαντική αποστολή της UNIFIL. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προτρέπει όλα τα μέρη να τηρήσουν πλήρως τις υποχρεώσεις τους να εγγυώνται την ασφάλεια του προσωπικού της UNIFIL ανά πάσα στιγμή και να επιτρέψουν στη UNIFIL να συνεχίσει να εκτελεί την εντολή της.
Μετά την τραγική επέτειο των βίαιων τρομοκρατικών επιθέσεων της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδικάζει για άλλη μια φορά με τον πιο έντονο τρόπο τέτοιες αδικαιολόγητες πράξεις εσκεμμένης βίας και βρίσκεται στο πλευρό των οικογενειών των θυμάτων και των ομήρων που συνέλαβε η Χαμάς.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναλαμβάνει την έκκλησή του για άμεση κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, άνευ όρων απελευθέρωση όλων των ομήρων, επείγουσα βελτίωση της πρόσβασης και διαρκή διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας σε ολόκληρη τη Γάζα και οριστικό τερματισμό των εχθροπραξιών, ενώ υπογραμμίζεται ότι αναγνωρίζει τον κεντρικό ρόλο της Ιορδανίας στην αποκλιμάκωση της κρίσης και τονίζει τη σημασία της σταθερότητας και της ασφάλειας της Ιορδανίας και της Αιγύπτου και των συνόρων τους. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εκφράζει τη λύπη του για τον απαράδεκτο αριθμό θυμάτων αμάχων, ιδίως γυναικών και παιδιών, στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη, καθώς και για τα καταστροφικά επίπεδα πείνας και τον επικείμενο κίνδυνο λιμού που προκαλείται από την ανεπαρκή είσοδο βοήθειας στη Γάζα. Υπενθυμίζει επίσης την ανάγκη να εφαρμοστούν πλήρως οι εντολές του Διεθνούς Δικαστηρίου.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπενθυμίζει τα συμπεράσματά της συνόδου του Ιουνίου 2024 και καταδικάζει σθεναρά την περαιτέρω κλιμάκωση στη Δυτική Όχθη, συμπεριλαμβανομένων στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, μετά την αυξημένη βία των εποίκων, την επέκταση των παράνομων εποικισμών και τη στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ. Καλεί το Συμβούλιο να προχωρήσει στις εργασίες για περαιτέρω περιοριστικά μέτρα κατά των εξτρεμιστών εποίκων και κατά οντοτήτων και οργανώσεων που τους υποστηρίζουν.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναλαμβάνει την ακλόνητη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μια δίκαιη, συνολική και διαρκή ειρήνη που βασίζεται στη λύση των δύο κρατών και την υποστήριξη της Ένωσης στην Παλαιστινιακή Αρχή για να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των πιο πιεστικών αναγκών της και να στηρίξει το μεταρρυθμιστικό της πρόγραμμα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα υποστηρίξει ενεργά και θα συμμετάσχει με τους διεθνείς εταίρους σε συγκεκριμένα αμετάκλητα βήματα προς τη λύση των δύο κρατών, αναζωογονώντας μια πολιτική διαδικασία για τον σκοπό αυτόν, μεταξύ άλλων μέσω της διοργάνωσης διεθνούς ειρηνευτικής διάσκεψης το συντομότερο δυνατόν. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τονίζει ότι μια αξιόπιστη πορεία προς την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους είναι κρίσιμη συνιστώσα αυτής της πολιτικής διαδικασίας.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαιώνει την πλήρη και αταλάντευτη υποστήριξή του στον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Πουθενά ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ δεν πρέπει να κηρυχθεί «persona non grata» αναφέρουν τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τονίζει τον ουσιαστικό ρόλο των Ηνωμένων Εθνών και των οργανισμών του, ιδίως της UNRWA που παρέχει ζωτική υποστήριξη στον άμαχο πληθυσμό, τόσο στη Γάζα όσο και στην ευρύτερη περιοχή. Η συνέχιση της εφαρμογής του σχεδίου δράσης της UNRWA είναι καίριας σημασίας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδικάζει κάθε προσπάθεια κατάργησης της συμφωνίας του 1967 μεταξύ του Ισραήλ και της UNRWA ή κάθε προσπάθεια παρεμπόδισης της ικανότητάς του να εκτελεί την εντολή του.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζήτησε, τέλος, την κατάσταση στην Ερυθρά Θάλασσα και καλεί τους Χούθι να σταματήσουν αμέσως όλες τις επιθέσεις και να επιτρέψουν την αποκατάσταση της ασφάλειας στη ναυσιπλοΐα. Υπογραμμίζει την καθοριστική συμβολή των EUNAVFOR ASPIDES και EUNAVFOR ATALANTA στην προώθηση της ασφάλειας στη θάλασσα και στη διασφάλιση της ελεύθερης ναυσιπλοΐας.
