Σε πέντε στάδια θα πραγματοποιηθεί η διαδικασία
Μια μικρή ομάδα, περίπλοκες επικοινωνίες στις οποίες συμμετείχαν αρχηγοί κρατών και επικεφαλής πολλών μυστικών υπηρεσιών, πρόοδοι και εμπόδια. Δύο ανώτεροι Αμερικανοί αξιωματούχοι, που συμμετείχαν στις προσπάθειες, περιέγραψαν χθες, Τρίτη, την «εξαιρετικά επίπονη» διαδικασία, η οποία κατέληξε στη συμφωνία απελευθέρωσης κάποιων από τους ομήρους που κρατά η Χαμάς.
Η ισραηλινή κυβέρνηση ενέκρινε τη συμφωνία που προβλέπει την απελευθέρωση 50 ομήρων με αντάλλαγμα την απελευθέρωση Παλαιστίνιων κρατούμενων και εκεχειρία τεσσάρων ημερών στη Λωρίδα της Γάζας.
Για να φτάσουμε εδώ χρειάστηκαν πέντε εβδομάδες «εξαιρετικά επίπονων» διαπραγματεύσεων, εξήγησε ο ένας από τους αξιωματούχους, που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του σε συνομιλία του με δημοσιογράφους χθες το βράδυ.
Πολύ γρήγορα μετά την αιματηρή και πρωτοφανή επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, που εξαπέλυσε η Χαμάς στο Ισραήλ, το Κατάρ πρότεινε να μεσολαβήσει για την απελευθέρωση των περίπου 240 ομήρων, τους οποίους το παλαιστινιακό κίνημα μετέφερε στη Λωρίδα της Γάζας.
Μικρή ομάδα
Τότε δημιουργήθηκε μια μικρή ομάδα, «ένας πυρήνας», για «να εργαστεί πολύ συνετά, πολύ διακριτικά», με στόχο την απελευθέρωση των ομήρων. Η κυβέρνηση του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν εκπροσωπούνταν από δύο υψηλόβαθμα στελέχη του Λευκού Οίκου, τον Μπρετ ΜακΓκερκ και τον Τζος Γκέλτζερ.
Ακολούθησαν επί εβδομάδες «καθημερινές επαφές, συχνά ανά μία ώρα» μεταξύ Αμερικανών, Ισραηλινών, Αιγυπτίων και του Κατάρ.
Η Αίγυπτος, που διαθέτει το μοναδικό πέρασμα στη Λωρίδα της Γάζας που δεν ελέγχεται από το Ισραήλ, είναι ιστορική και αδιαμφισβήτητη μεσολαβήτρια στην ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση.
Στο Κατάρ ζει ο επικεφαλής της Χαμάς, αλλά η χώρα διατηρεί καλές σχέσεις και με την Ουάσινγκτον.
Το πρώτο σημαντικό βήμα έγινε στις 20 Οκτωβρίου, με την απελευθέρωση δύο Αμερικανίδων από τη Χαμάς, «ένα τεστ», εξήγησε ο ένας Αμερικανός αξιωματούχος, επισημαίνοντας ότι ο Λευκός Οίκος είχε παρακολουθήσει τον δρόμο τους προς την ελευθερία «σε πραγματικό χρόνο».
Περισσότεροι όμηροι
Η απελευθέρωση των δύο Αμερικανίδων απέδειξε ότι είναι δυνατό να απελευθερωθούν όλοι οι όμηροι και προσέφερε στην Ουάσινγκτον την εμπιστοσύνη ότι το Κατάρ μπορεί να πετύχει τον στόχο αυτό μέσω της μικρής ομάδας που είχε συσταθεί, επεσήμανε ο αξιωματούχος
Αμέσως ξεκίνησε μια πιο εντατική διαδικασία και ο επικεφαλής της CIA Ουίλιαμ Μπερνς άρχισε να μιλά τακτικά με τον διευθυντή της Μοσάντ Ντέιβιντ Μπαρνέα.
Ο Αμερικανός πρόεδρος θεωρούσε ότι μια συμφωνία για την απελευθέρωση των ομήρων ήταν ο μοναδικός ρεαλιστικός δρόμος για την κήρυξη παύσης στις εχθροπραξίες.
Στις 24 Οκτωβρίου, την ώρα που το Ισραήλ ήταν έτοιμο να ξεκινήσει χερσαίες επιχειρήσεις στη Γάζα, η αμερικανική πλευρά ενημερώθηκε ότι η Χαμάς συμφώνησε στις παραμέτρους συμφωνίας για την απελευθέρωση γυναικών και παιδιών, κάτι που θα σήμαινε παύση των συγκρούσεων και αναβολή της χερσαίας επιχείρησης.
Αμερικανοί αξιωματούχοι συζητούσαν με τους Ισραηλινούς αν θα έπρεπε ή όχι να καθυστερήσει η χερσαία επιχείρηση.
Οι Ισραηλινοί εκτιμούσαν ότι οι παράμετροι αυτές δεν ήταν αρκετά ξεκάθαρες, ώστε να δικαιολογείται η καθυστέρηση, καθώς μάλιστα δεν υπήρχαν αποδείξεις ότι οι όμηροι είναι ζωντανοί. Η Χαμάς ισχυριζόταν ότι δεν μπορεί να γνωρίζει ποιοι κρατούνται μέχρι να υπάρξει παύση στις εχθροπραξίες.
ΗΠΑ και Ισραήλ θεώρησαν ανειλικρινή τη στάση του παλαιστινιακού κινήματος. Ο ένας Αμερικανός αξιωματούχος εξήγησε ότι το σχέδιο του Ισραήλ για τη χερσαία επιχείρηση τροποποιήθηκε, ώστε να μπορέσει να υπάρξει παύση, εφόσον επιτευχθεί συμφωνία.
Τις επόμενες τρεις εβδομάδες ο Μπάιντεν είχε συνεχείς συνομιλίες, καθώς διατυπώνονταν διάφορες προτάσεις για την απελευθέρωση των ομήρων. Ζητήθηκε από τη Χαμάς να παρουσιάσει κατάλογο με τους ομήρους που κρατά και να προσφέρει εγγυήσεις ότι θα τους απελευθερώσει, εφόσον υπάρξει συμφωνία.
Η διαδικασία ήταν μακρά και επίπονη, οι επικοινωνίες δύσκολες και τα μηνύματα έπρεπε να περάσουν από τη Ντόχα ή το Κάιρο, για να φτάσουν στη Γάζα, σημείωσε ο αξιωματούχος.
Ο Μπάιντεν είχε συνομιλία με τον πρωθυπουργό του Κατάρ –η οποία δεν είχε ανακοινωθεί μέχρι στιγμής, όταν άρχισε να παίρνει μορφή μια πρώτη συμφωνία.
Βάσει αυτής, σε πρώτη φάση θα απελευθερώνονταν γυναίκες και παιδιά όμηροι, ενώ σε αντάλλαγμα οι Ισραηλινοί θα απελευθέρωναν Παλαιστίνιους κρατούμενους.
Οι Ισραηλινοί επέμεναν ότι η Χαμάς θα πρέπει να αφήσει ελεύθερες όλες τις γυναίκες και τα παιδιά στην πρώτη φάση. Οι ΗΠΑ συμφώνησαν και ζήτησαν μέσω του Κατάρ αποδείξεις ότι οι γυναίκες και τα παιδιά όμηροι της Χαμάς είναι ζωντανοί ή πληροφορίες για την ταυτοποίησή τους.
Το παλαιστινιακό κίνημα αρνήθηκε το αίτημα και απάντησε ότι μπορεί να εγγυηθεί την απελευθέρωση 50 ομήρων στην πρώτη φάση.
Στις 9 Νοεμβρίου ο Μπερνς συναντήθηκε στην Ντόχα με τον ηγέτη του Κατάρ και τον Μπαρνέα της Μοσάντ, για να εξετάσουν το κείμενο της διαφαινόμενης συμφωνίας.
Βασικό εμπόδιο σε εκείνη τη φάση ήταν ότι η Χαμάς δεν είχε διευκρινίσει ποιους κρατά.
Τρεις ημέρες αργότερα ο Μπάιντεν είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον εμίρη του Κατάρ Σέιχ Τάμιμ μπιν Χάμαντ αλ Θάνι και ζήτησε να μάθει τα ονόματα και πληροφορίες της ταυτότητας των 50 ομήρων, περιλαμβανομένων των ηλικιών, του φύλου και της εθνικότητάς τους. Χωρίς αυτές τις πληροφορίες, τόνισε ο Αμερικανός αξιωματούχος, δεν υπήρχε η βάση να προχωρήσει η συμφωνία.
Λίγο αργότερα η Χαμάς παρουσίασε τα στοιχεία των 50 ομήρων.
Στις 14 Νοεμβρίου ο Αμερικανός πρόεδρος είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου και τον προέτρεψε να δεχθεί τη συμφωνία. Ο Νετανιάχου συμφώνησε.
Ο ΜακΓκερκ συναντήθηκε με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό την ίδια ημέρα στο Ισραήλ. Βγαίνοντας από μια συνάντηση ο Νετανιάχου άρπαξε το μπράτσο του ΜακΓκερκ και του είπε: «Χρειαζόμαστε αυτή τη συμφωνία», ενώ προέτρεψε τον Μπάιντεν να συνομιλήσει με τον εμίρη του Κατάρ για τους τελικούς όρους της συμφωνίας.
Οι συνομιλίες καθυστέρησαν καθώς διακόπηκαν οι επικοινωνίες στη Γάζα. Όταν αποκαταστάθηκαν, ο Μπάιντεν βρισκόταν στο Σαν Φρανσίσκο για τη σύνοδο της APEC. Είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον εμίρη του Κατάρ και του είπε ότι αυτή είναι η τελευταία ευκαιρία. Ο εμίρης δεσμεύθηκε να ασκήσει πιέσεις, ώστε να κλείσει η συμφωνία, όπως δήλωσαν οι αξιωματούχοι.
«Ο πρόεδρος επέμεινε ότι η συμφωνία πρέπει να κλείσει τώρα. Ο χρόνος έχει τελειώσει», τόνισε ένας από Αμερικανούς αξιωματούχους.
Στις 18 Νοεμβρίου ο ΜακΓκερκ συναντήθηκε στη Ντόχα με τον πρωθυπουργό του Κατάρ. Στη συνομιλία συμμετείχε τηλεφωνικά και ο Μπερνς, ο οποίος είχε προηγουμένως συζητήσεις με τη Μοσάντ. Στη διάρκεια αυτών των συνομιλιών έκλεισαν και τα τελευταία κενά της συμφωνίας.
Πλέον η συμφωνία αφορούσε την απελευθέρωση γυναικών και παιδιών ομήρων σε πρώτη φάση, αλλά με τη δυνατότητα νέων απελευθερώσεων από τη Χαμάς, με στόχο να επιστρέψουν όλοι οι όμηροι στις οικογένειές τους.
Το επόμενο πρωί στο Κάιρο ο ΜακΓκερκ συναντήθηκε με τον επικεφαλής των αιγυπτιακών υπηρεσιών Πληροφοριών Αμπάς Καμίλ. Έγινε γνωστό ότι οι επικεφαλής της Χαμάς στη Γάζα δέχθηκαν σχεδόν όλους τους όρους της συμφωνίας. Ανοικτό έμενε το ζήτημα του αριθμού των ομήρων που θα απελευθερώνονταν στην πρώτη φάση και της τελικής δομής της συμφωνίας για περαιτέρω απελευθερώσεις.
Ακολούθησαν πολλές επαφές και τελικά η συμφωνία εγκρίθηκε από όλες τις πλευρές.
Για κάθε 10 ομήρους μια επιπλέον ημέρα εκεχειρίας
Σύμφωνα με ανώτερο Ισραηλινό αξιωματούχο, βάσει του σχεδίου η Χαμάς θα απελευθερώσει 30 παιδιά, 8 μητέρες και 12 ακόμη γυναίκες. Η διαδικασία απελευθέρωσης των ομήρων και ανταλλαγής με Παλαιστίνιους κρατούμενους θα ξεκινήσει την Πέμπτη και θα πραγματοποιηθεί σε ομάδες των 12-13 ατόμων την ημέρα, σύμφωνα με το Times of Israel.
«Η ισραηλινή κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να φέρει όλους τους απαχθέντες στην πατρίδα τους. Απόψε, η κυβέρνηση ενέκρινε το περίγραμμα για το πρώτο στάδιο επίτευξης αυτού του στόχου, σύμφωνα με το οποίο τουλάχιστον 50 όμηροι –γυναίκες και παιδιά– θα απελευθερωθούν σε διάστημα τεσσάρων ημερών, κατά τη διάρκεια των οποίων θα υπάρξει ανάπαυλα στις μάχες», ανέφερε η ανακοίνωση του Ισραήλ.
«Η απελευθέρωση κάθε 10 επιπλέον ομήρων θα έχει ως αποτέλεσμα μια επιπλέον ημέρα κατάπαυσης πυρός», προστίθεται.
Τα σημεία «κλειδιά»
- 50 ισραηλινές γυναίκες και παιδιά που κρατούνται από τη Χαμάς στη Γάζα θα απελευθερωθούν μέσα σε τέσσερις ημέρες κατά τις οποίες θα υπάρξει κατάπαυση του πυρός
- Για κάθε επιπλέον 10 ομήρους που θα απελευθερώνονται στη συνέχεια θα υπάρξει άλλη μια ημέρα παύσης των μαχών.
- Απελευθέρωση 150 Παλαιστίνιων που κρατούνται σε ισραηλινές φυλακές.
- Ελεύθερη πρόσβαση σε όλες τις περιοχές της Λωρίδας της Γάζας ανθρωπιστικής βοήθειας, ιατρικής βοήθειας και καυσίμων.
- Οι εναέριες επιθέσεις από το Ισραήλ θα σταματήσουν για τέσσερις ημέρες στο νότιο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας.
- Παύση των εναέριων επιθέσεων από το Ισραήλ για έξι ώρες την ημέρα από τις 10 π.μ. έως τις 4 μ.μ. για τέσσερις ημέρες στο βόρειο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας.
- Κατά τη διάρκεια της περιόδου εκεχειρίας, το Ισραήλ δεσμεύεται να μην επιτεθεί και να μην συλλάβει κανέναν σε όλες τις περιοχές της Λωρίδας της Γάζας.
Τα πέντε στάδια της απελευθέρωσης
Η διαδικασία απελευθέρωσης θα πραγματοποιηθεί σε πέντε στάδια. Η Χαμάς θα παραδώσει τους ομήρους στον Ερυθρό Σταυρό. Στη συνέχεια αυτή θα μεταφερθούν σε εκπροσώπους των ισραηλινών δυνάμενων (IDF).
Ακολούθως οι όμηροι θα υποβληθούν σε έναν αρχικό ιατρικό έλεγχο από τις αρχές και θα μεταφερθούν σε ένα από τα πέντε απομονωμένα ιατρικά κέντρα σε όλο το Ισραήλ για να συναντηθούν με τις οικογένειές τους.
Στο τέταρτο στάδιο, οι ιατρικές και οι αμυντικές αρχές θα καθορίσουν από κοινού εάν τουλάχιστον κάποιοι από τους ομήρους μπορούν να δώσουν πληροφορίες. Στο τελικό στάδιο, οι όμηροι θα εξεταστούν από αξιωματούχους ασφαλείας.
