Τι κρύβουν οι πάγοι κάτω από τη Γροιλανδία και την Ανταρκτική
Μια εξαιρετικά ισχυρή ηλιακή καταιγίδα έπληξε τον πλανήτη μας πριν από 9.200 χρόνια, αφήνοντας μόνιμα σημάδια στους πάγους που είναι θαμμένοι βαθιά κάτω από τη Γροιλανδία και την Ανταρκτική.
Μια νέα μελέτη αυτών των αρχαίων δειγμάτων πάγου που δημοσιεύθηκε στις 11 Ιανουαρίου στο περιοδικό «Nature Communications», διαπίστωσε ότι αυτή η άγνωστη μέχρι σήμερα καταιγίδα, ήταν μια από τις ισχυρότερες που έχουν ανιχνευθεί ποτέ και εάν είχε συμβεί σήμερα, θα είχε παραλύσει τα σύγχρονα συστήματα επικοινωνιών.
Αυτή η τεράστια καταιγίδα προβληματίζει τους επιστήμονες επειδή συνέβη κατά τη διάρκεια ενός «ηλιακού ελάχιστου», το σημείο του 11ετούς κύκλου του ήλιου όπου οι ηλιακές εκρήξεις είναι συνήθως λιγότερο συχνές.
«Αυτές οι τεράστιες καταιγίδες δεν συμπεριλαμβάνονται επί του παρόντος επαρκώς στις εκτιμήσεις κινδύνου», δήλωσε ο συν-συγγραφέας της μελέτης Raimund Muscheler, ερευνητής γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο Lund της Σουηδίας.
«Είναι εξαιρετικά σημαντικό να αναλύσουμε τι θα μπορούσαν να σημαίνουν αυτά τα γεγονότα για τη σημερινή τεχνολογία και πώς μπορούμε να προστατευτούμε».
Τι είναι οι ηλιακές καταιγίδες
Πρόκειται για κύμα φορτισμένων ηλιακών σωματιδίων (κοσμικών ακτίνων), τα οποία όπως βγήκαν από την κορόνα του Ήλιου εξερράγησαν και επιταχύνθηκαν λόγω μίας ή περισσότερων ηλιακών εκλάμψεων. Τα σωματίδια υπό μορφή πλάσματος, μπορούν να επιταχυνθούν ακόμη με το ξέσπασμα μιας στεμματικής εκπομπής μάζας (Coronal Mass Ejection, CME), ένα σύννεφο αποτελούμενο κυρίως από ηλεκτρόνια. Εάν μια ισχυρή CME περάσει πάνω από τη Γη, μπορεί να συμπιέσει τη μαγνητική ασπίδα του πλανήτη, προκαλώντας αυτό που είναι γνωστό ως γεωμαγνητική καταιγίδα.
Οι ήπιες γεωμαγνητικές καταιγίδες μπορούν να προκαλέσουν ζημιές σε δορυφόρους και να διακόψουν τις ραδιοφωνικές μεταδόσεις. Οι σοβαρές καταιγίδες, όπως αυτές που συνέβησαν το 2003, μπορούν να προκαλέσουν εκτεταμένες διακοπές ρεύματος σε όλο τον κόσμο και να βλάψουν μόνιμα τις ηλεκτρικές υποδομές, όπως οι μετασχηματιστές ρεύματος. Ορισμένοι ερευνητές φοβούνται ότι μια αρκετά μεγάλη ηλιακή καταιγίδα θα μπορούσε επίσης να καταστρέψει τα υποθαλάσσια καλώδια του παγκόσμιου Διαδικτύου και να προκαλέσει μια «Αποκάλυψη του Διαδικτύου» που θα άφηνε τεράστια τμήματα του παγκόσμιου πληθυσμού εκτός διαδικτύου για μήνες.
Οι εκρήξεις CME κορυφώνονται συνήθως κάθε 11 χρόνια περίπου, όταν ο ήλιος εισέρχεται στο τμήμα του φυσικού κύκλου δραστηριότητάς του που είναι γνωστό ως «ηλιακό μέγιστο» – η εποχή κατά την οποία η μαγνητική δραστηριότητα στο στέμμα βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα.
Σήμερα, οι δορυφόροι μπορούν να παρακολουθούν άμεσα τις ηλιακές εκρήξεις. Ωστόσο, η εύρεση στοιχείων για αρχαίες καταιγίδες απαιτεί έρευνα. Οι συγγραφείς της νέας μελέτης αναζήτησαν στοιχεία για ειδικά σωματίδια γνωστά ως κοσμογόνα ραδιονουκλίδια, τα οποία είναι ραδιενεργά ισότοπα που δημιουργούνται όταν φορτισμένα ηλιακά σωματίδια συγκρούονται με στοιχεία στη γήινη ατμόσφαιρα.
Αυτά τα ραδιενεργά σωματίδια μπορούν να εμφανιστούν σε φυσικά αρχεία, όπως δακτυλίους δέντρων και πυρήνες πάγου. Στη μελέτη, οι συγγραφείς εξέτασαν τους τελευταίους, αναλύοντας αρκετούς πυρήνες που είχαν διατρηθεί στην Ανταρκτική και τη Γροιλανδία. Οι πυρήνες και από τις δύο τοποθεσίες παρουσίασαν μια αξιοσημείωτη αύξηση στα ραδιονουκλίδια βηρύλλιο-10 και χλώριο-36 πριν από περίπου 9.200 χρόνια, γεγονός που υποδεικνύει ότι μια ισχυρή ηλιακή καταιγίδα “χτύπησε” τη Γη εκείνη την εποχή.
Περαιτέρω ανάλυση των πυρήνων έδειξε ότι η καταιγίδα ήταν ιδιαίτερα ισχυρή – ίσως εφάμιλλη της ισχυρότερης ηλιακής καταιγίδας που έχει ποτέ ανιχνευθεί, η οποία σημειώθηκε κατά τη διάρκεια ενός ηλιακού μέγιστου μεταξύ 775 π.Χ. και 774 π.Χ.
Η εμφάνιση της νεοανακαλυφθείσας καταιγίδας κατά τη διάρκεια ενός ηλιακού ελάχιστου, όταν η μαγνητική δραστηριότητα στον ήλιο θα έπρεπε να είναι χαμηλή, προβλημάτισε τους συγγραφείς της μελέτης.
Σύμφωνα με τους συγγραφείς, είναι πλέον απαραίτητο για τους ερευνητές να εντοπίσουν πιο αρχαίες, ακραίες καταιγίδες στα αρχεία των πυρήνων πάγου και των δακτυλίων των δέντρων, για να προσδιορίσουν αν υπάρχει κάποιο είδος μοτίβου πέρα από τον 11ετή κύκλο του ήλιου που υπαγορεύει πότε θα εκδηλωθούν οι πιο ακραίες καταιγίδες.
