Πρέπει να καταναλώνεται με μέτρο
Τα τελευταία χρόνια, η κατανάλωση ζάχαρης μειώνεται σταθερά, τουλάχιστον στις ανεπτυγμένες χώρες. Αυτό συμβαίνει για διάφορους λόγους, όπως αλλαγές στις προτιμήσεις και τον τρόπο ζωής, ενώ η δημοτικότητα των διαιτών χαμηλών υδατανθράκων, όπως η κετο, αυξάνεται συνεχώς, αναφέρει το BBC.
Η μείωση της πρόσληψης ζάχαρης έχει σημαντικά οφέλη για την υγεία, όπως τη μείωση της πρόσληψης θερμίδων, η οποία μπορεί να βοηθήσει στην απώλεια βάρους και στη βελτίωση της οδοντικής υγείας.
Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι αναφέρουν ότι αντιμετωπίζουν αρνητικές παρενέργειες όταν προσπαθούν να μειώσουν τη ζάχαρη. Πονοκέφαλοι, κόπωση και αλλαγές στη διάθεση, που συνήθως είναι παροδικές, είναι μεταξύ των συμπτωμάτων, τα οποία συνήθως σχετίζονται με τον τρόπο που αντιδρά ο εγκέφαλος μας όταν εκτίθεται σε τρόφιμα που περιέχουν ζάχαρη.
Καθώς η μαζική παραγωγή τροφίμων έχει γίνει ο κανόνας, η σακχαρόζη και άλλα σάκχαρα προστίθενται πλέον στα τρόφιμα με μοναδικό σκοπό να γίνουν πιο εύγευστα. Πέρα από τη βελτιωμένη γεύση και «αίσθηση στο στόμα» των τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, η ζάχαρη έχει και βιολογικές επιδράσεις στον εγκέφαλο. Αυτές οι επιδράσεις είναι τόσο σημαντικές που πλέον γίνεται λόγος και για «εθισμό» στη ζάχαρη.
Ο ρόλος της ντοπαμίνης
Η σακχαρόζη ενεργοποιεί τους υποδοχείς της γλυκιάς γεύσης στο στόμα που οδηγεί στην απελευθέρωση μιας χημικής ουσίας στον εγκέφαλο που ονομάζεται ντοπαμίνη. Η ντοπαμίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής, που σημαίνει ότι είναι μια χημική ουσία που περνάει μηνύματα μεταξύ των νεύρων του εγκεφάλου. Όταν εκτίθεται σε ένα ικανοποιητικό ερέθισμα, ο εγκέφαλος ανταποκρίνεται απελευθερώνοντας ντοπαμίνη.
Τα αποτελέσματα της απελευθέρωσης ντοπαμίνης εμφανίζονται σε μεγάλο βαθμό στο μέρος του εγκεφάλου που αφορά την ευχαρίστηση και την ανταμοιβή. Η ανταμοιβή διέπει τη συμπεριφορά μας, που σημαίνει ότι πολλές φορές επαναλαμβάνουμε τις συμπεριφορές που προκαλούν την απελευθέρωση ντοπαμίνης και αυτό μπορεί να μας οδηγήσει στην αναζήτηση τροφών, όπως το πρόχειρο φαγητό.
Συμπτώματα
Πειράματα τόσο σε ζώα όσο και σε ανθρώπους έχουν δείξει ότι η ζάχαρη ενεργοποιεί αυτές τις οδούς ανταμοιβής. Η έντονη γλυκύτητα ξεπερνά ακόμη και την κοκαΐνη ως προς την ανταμοιβή που προκαλεί.
Είναι επομένως προφανές ότι η ζάχαρη έχει ισχυρή επίδραση πάνω μας. Γι’ αυτό δεν είναι περίεργο να βλέπουμε αρνητικά αποτελέσματα όταν τρώμε λιγότερη ζάχαρη ή την αφαιρούμε εντελώς από τη διατροφή μας. Κατά τη διάρκεια αυτού του πρώιμου σταδίου «απόσυρσης» έχουν αναφερθεί τόσο ψυχικά όσο και σωματικά συμπτώματα, όπως κατάθλιψη, άγχος, πονοκέφαλοι, κόπωση και ζάλη. Αυτό σημαίνει ότι η διακοπή της ζάχαρης μπορεί να αποβεί δυσάρεστη, τόσο διανοητικά όσο και σωματικά.
Η αιτία αυτών των συμπτωμάτων δεν έχει μελετηθεί εκτενώς, αλλά είναι πιθανό ότι συνδέονται με τις οδούς ανταμοιβής στον εγκέφαλο. Αν και η ιδέα του «εθισμού στη ζάχαρη» είναι αμφιλεγόμενη, πειράματα σε αρουραίους έχουν δείξει ότι, όπως και άλλες εθιστικές ουσίες, η ζάχαρη μπορεί να προκαλέσει υπερφαγία, λιγούρες και άγχος, ενώ έρευνες σε ζώα έχουν δείξει ότι τα αποτελέσματα του εθισμού στη ζάχαρη, της στέρησης και της υποτροπής είναι παρόμοια με εκείνα των ναρκωτικών. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας που έχει γίνει σε αυτόν τον τομέα αφορά σε ζώα, επομένως είναι δύσκολο να πούμε αν ισχύει το ίδιο και για τους ανθρώπους.
Καθώς η ζάχαρη αφαιρείται από τη διατροφή, η ταχεία μείωση των επιδράσεων της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο επηρεάζει τη φυσιολογική λειτουργία πολλών διαφορετικών εγκεφαλικών οδών. Η αλλαγή στη χημική ισορροπία του εγκεφάλου είναι σχεδόν σίγουρα υπεύθυνη για τα συμπτώματα που αναφέρθηκαν σε ανθρώπους που έκοψαν τη ζάχαρη, αφού εκτός από την ανταμοιβή, η ντοπαμίνη ρυθμίζει επίσης τις ορμόνες, τη ναυτία, τον έμετο και το άγχος. Καθώς η ζάχαρη αφαιρείται από τη διατροφή, η ταχεία μείωση των επιδράσεων της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο πιθανότατα επηρεάζει τη φυσιολογική λειτουργία πολλών διαφορετικών εγκεφαλικών οδών, γεγονός που εξηγεί γιατί οι άνθρωποι που έκοψαν τη ζάχαρη αναφέρουν αυτά τα συμπτώματα.
Όπως με κάθε διατροφική αλλαγή, η εμμονή σε αυτήν είναι το κλειδί. Αν θέλετε να μειώσετε τη ζάχαρη από τη διατροφή σας μακροπρόθεσμα, το να μπορέσετε να ξεπεράσετε τις πρώτες δύσκολες εβδομάδες είναι ζωτικής σημασίας. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η ζάχαρη δεν είναι «κακή» από μόνη της, αλλά ότι πρέπει να καταναλώνεται με μέτρο παράλληλα με μια υγιεινή διατροφή και άσκηση.
