Το άστρο που προβληματίζει τους επιστήμονες
Ορισμένοι αστρονόμοι υποψιάζονται ότι ένα σχετικά κοντινό στη Γη τεράστιο άστρο, ο ερυθρός γίγαντας Μπετελγκέζ στον αστερισμό του Ωρίωνα, μπορεί να εκραγεί, πράγμα που θα δημιουργούσε μια νέα υπέρλαμπρη σουπερνόβα κοντά στον πλανήτη μας.
Το εν λόγω άστρο, που απέχει περίπου 650 έτη φωτός από τη Γη, είναι ένα από τα φωτεινότερα αντικείμενα στο νυχτερινό ουρανό μας, ορατό εύκολα με γυμνά μάτια. Έχει τουλάχιστον δεκαπλάσια μάζα από τον Ήλιο και αν βρισκόταν στο κέντρο του δικού μας ηλιακού συστήματος, η εξωτερική επιφάνεια του θα έφθανε πολύ πέρα από την τροχιά του Άρη, πράγμα που σημαίνει ότι η Γη θα είχε στο μεταξύ «ψηθεί» και εξαφανιστεί.
Ο Μπετελγκέζ δεν είναι μόνο μεγαλύτερος από το μητρικό άστρο μας, αλλά καίει πολύ πιο γρήγορα τα «καύσιμα» του, πράγμα που θα συντομεύσει κατά πολύ τη ζωή του. Ενώ ο Ήλιος βρίσκεται περίπου στα μισά της ζωής του, έχοντας μπροστά του άλλα πέντε δισεκατομμύρια χρόνια, ο Μπετελγκέζ δεν έχει ζήσει ούτε δέκα εκατομμύρια χρόνια και φαίνεται ήδη να μην έχει πολλά…ψωμιά ακόμη.
Όμως μερικοί επιστήμονες εκτιμούν ότι το τέλος του πλησιάζει ταχύτερα του αναμενομένου, καθώς κατά τις τελευταίες εβδομάδες το γιγάντιο άστρο έχει αρχίσει να γίνεται πολύ πιο αμυδρό και αυτό ίσως είναι ένα προειδοποιητικό σήμα ότι σύντομα θα καταρρεύσει βαρυτικά προς το εσωτερικό του. Τότε θα εκραγεί βίαια και εντυπωσιακά, μετατρεπόμενο σε ένα θεαματικό υπερκαινοφανή αστέρα (σουπερνόβα), που θα είναι προσωρινά πιο φωτεινός από όλο τον υπόλοιπο γαλαξία μας, ορατός για εβδομάδες ακόμη και τη μέρα, με την ίδια φωτεινότητα που έχει το φεγγάρι τη νύχτα.
Η τελευταία έκρηξη σουπερνόβα που εκτιμάται ότι είχε τέτοια φωτεινότητα, συνέβη πριν περίπου 1.000 χρόνια στον ουρανό του πλανήτη μας και προερχόταν από ένα πιο μακρινό άστρο στο Νεφέλωμα του Καρκίνου σε απόσταση 6.523 ετών φωτός. Αν τώρα συνέβαινε ξανά, θα ήταν μια θαυμάσια ευκαιρία για τους αστρονόμους, προκειμένου να μελετήσουν το σπάνιο φαινόμενο με κάθε διαθέσιμο παρατηρήριο (οπτικό-ηλεκτρομαγνητικό, βαρυτικών κυμάτων, νετρίνων).
Μέχρι σήμερα, η πιο κοντινή έκρηξη σουπερνόβα, η οποία έχει γίνει αντιληπτή μετά την εφεύρεση του τηλεσκοπίου, είναι το άστρο SN1987A, που παρατηρήθηκε το 1987 στο Μεγάλο Μαγγελανικό Νέφος, ένα γαλαξία σε απόσταση 160.000 ετών φωτός από τον δικό μας. Όμως η παρατήρηση σε εκείνη την περίπτωση έγινε εκ των υστέρων, μετά την έκρηξη.
Η πιο πρόσφατη ορατή σουπερνόβα στο δικό μας γαλαξία ήταν εκείνη του 1604, που έγινε αμυδρή το επόμενο έτος και στο μεταξύ είχε μελετηθεί από τον Γιοχάνες Κέπλερ. Μέχρι σήμερα οι αστρονόμοι δεν είχαν την ευκαιρία να μελετήσουν με σύγχρονα όργανα από την αρχή μια σουπερνόβα στο δικό μας γαλαξία και μάλιστα τόσο κοντά στη Γη, αν όντως ο Μπετελγκέζ εκραγεί όπως αναφέρει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Όμως η έκρηξη μπορεί να συμβεί αύριο, αλλά και σε 100.000 χρόνια, συνεπώς υπάρχει μεγάλη επιστημονική αβεβαιότητα. Η πρόσφατη μείωση της φωτεινότητας του άστρου μπορεί να μην είναι κατ' ανάγκη ένδειξη για την επικείμενη αυτοκαταστροφή του, αλλά να οφείλεται σε άλλες αιτίες, πολύ περισσότερο που ο Μπετελγκέζ είναι ένας μεταβλητός αστέρας, που κατά περιόδους αυξομειώνει το φως του. Οι αστρονόμοι θα συνεχίσουν να παρακολουθούν τον Μπετελγκέζ για να δουν κατ' αρχήν αν η φωτεινότητα του θα επανέλθει.
Ας ληφθεί υπόψη ότι, εφόσον λόγω της απόστασης που χρειάζεται το φως για να φθάσει στη Γη, οι αστρονόμοι βλέπουν σήμερα κάτι που συνέβη στον Μπετελγκέζ πριν 650 χρόνια, δεν αποκλείεται αυτός ήδη να έχει μετατραπεί σε σουπερνόβα. Αλλά θα το μάθουν οι άνθρωποι του μέλλοντος!
