Υπάρχει μια ή δυο αλήθειες;
Υπάρχουν άραγε μια ρεπουμπλικανική αλήθεια και μια δημοκρατική αλήθεια; Στην Ουάσινγκτον, οι πολιτικές διαφορές προχωρούν πέραν των απόψεων και φθάνει κανείς να διαφωνεί μέχρι και για την περιγραφή των ίδιων των γεγονότων· μερικές φορές και των πιο βασικών.
Στα πάθη που έχουν γεννηθεί από τη διαδικασία καθαίρεσης σε βάρος του Ντόναλντ Τραμπ επανέρχονται οι έννοιες «εναλλακτικά γεγονότα» ή «αμφισβητούμενα γεγονότα». Είναι μερικές φορές δύσκολο να ξέρεις πού βρίσκεται η αλήθεια.
«Ανέκαθεν υπήρχαν διαφορές απόψεων ανάμεσα σε προοδευτικούς και συντηρητικούς στις Ηνωμένες Πολιτείες», υπενθυμίζει ο Ρίτσαρντ Χέισεν, καθηγητής δικαίου και πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Ιρβάιν.
Όμως σήμερα «υπάρχουν όλο και περισσότερες διαφωνίες για τα γεγονότα», τα οποία είναι ωστόσο αποδεδειγμένα, όπως η πραγματικότητα της κλιματικής αλλαγής ή η τεκμηριωμένη ανάμιξη της Ρωσίας στις προεδρικές εκλογές που κέρδισε το 2016 ο Ντόναλντ Τραμπ, λέει.
«Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ένα χάσμα ανάμεσα σε ρεπουμπλικανούς και δημοκρατικούς όσον αφορά την κατάσταση του κόσμου», εξηγεί ο Χέισεν, σύμφωνα με τον οποίο οι ΗΠΑ έχουν εισέλθει σε μια «εποχή μετα-αλήθειας».
Ο ρεπουμπλικανός πρόεδρος, ο οποίος στηλιτεύει τακτικά την «παραπληροφόρηση» που λέει πως ασκούν τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης, υπήρξε ένας από τους πρώτους που διέδωσαν μια θεωρία συνωμοσίας διαβεβαιώνοντας πως ο Μπαράκ Ομπάμα είχε γεννηθεί στην Κένυα και πως η εκλογή του ήταν συνεπώς παράνομη.
Η Κελιάν Κόνγουεϊ, στενή σύμβουλος του προέδρου, είχε εισαγάγει την έννοια των «εναλλακτικών γεγονότων» μετά τη διαμάχη για τον αριθμό των θεατών της τελετής της ορκωμοσίας του 45ου προέδρου των ΗΠΑ το 2017.
Από την άνοδό του στην εξουσία, ο Τραμπ έχει κάνει 13.435 «ψευδείς ή απατηλούς ισχυρισμούς», σύμφωνα με καταμέτρηση της εφημερίδας Washington Post.
«Φυλετικές διαφορές»
Στην ουκρανική υπόθεση, ο Τραμπ επιμένει στο γεγονός ότι η τηλεφωνική συνδιάλεξη που είχε με τον ομόλογό του Βολοντίμιρ Ζελένσκι ήταν «τέλεια». Ο Αμερικανός ζήτησε απλώς από τον Ουκρανό να του κάνει τη «χάρη» να ερευνήσει για τη διαφθορά στη χώρα του.
Για τους δημοκρατικούς, είναι εντελώς το αντίθετο. Ο πρόεδρος διέπραξε κατάχρηση εξουσίας, για την οποία αξίζει να του απαγγελθεί κατηγορία από το Κογκρέσο, επειδή ζήτησε από το Κίεβο να διεξαγάγει έρευνα εναντίον του Τζο Μπάιντεν, πιθανού αντιπάλου του στις προεδρικές εκλογές του 2020.
Ο Λευκός Οίκος έδωσε στη δημοσιότητα την απομαγνητοφώνηση του τηλεφωνήματος, όμως «οι άνθρωποι μπορούν να διαβάσουν τις ίδιες λέξεις και να καταλάβουν εντελώς διαφορετικά πράγματα», λέει ο Ντέιβιντ Μπάρκερ, καθηγητής δημόσιων υποθέσεων στο American University της Ουάσινγκτον.
«Οι Τραμπιστές φορούν μπλουζάκια με την επιγραφή 'Διαβάστε την απομαγνητοφώνηση', όταν όλοι οι αντίπαλοί τους λένε 'την διαβάσαμε και αυτό είναι το πρόβλημα'», εξηγεί ο Μπάρκερ.
Για τον ρεπουμπλικανό κοινοβουλευτικό Νταγκ Κόλινς, η διαδικασία καθαίρεσης συνοψίζεται σε μια σειρά από «αμφισβητούμενα γεγονότα».
«Το γεγονός για το οποίο εγώ λέω κάτι και εσείς λέτε το αντίθετο είναι ένα αμφισβητούμενο γεγονός», είπε απευθυνόμενος στους δημοκρατικούς συναδέλφους του της Επιτροπής Δικαστικών Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων. «Θα είναι η πρώτη (διαδικασία) καθαίρεσης στην οποία τα γεγονότα αντιμετωπίζονται με μεροληπτική λογική».
Ο Ντέιβιντ Μπάρκερ υπογραμμίζει τις «φυλετικές διαφορές» που χωρίζουν σήμερα ρεπουμπλικανούς και δημοκρατικούς.
«Δεν πάμε στα ίδια καταστήματα, δεν πίνουμε την ίδια μπύρα, δεν τρώμε στα ίδια εστιατόρια, δεν ακούμε την ίδια μουσική, δεν βλέπουμε τις ίδιες ταινίες και δεν κατοικούμε πια οι μεν δίπλα στους δε», λέει.
«Όλες αυτές οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μας, αυτές οι φυλετικές διαφορές, μας κάνουν να μην πιστεύουμε πια τις πληροφορίες, εφόσον δεν προέρχονται από κάποιο μέλος της φυλής μας», προσθέτει.
«Μπορεί να πασχίζετε για να τις επιβεβαιώνετε, για το άλλο στρατόπεδο θα είναι πάντα ψευδείς πληροφορίες», εξηγεί ο πανεπιστημιακός.
Η δημοκρατία σε κίνδυνο
Όπως η πολιτική, έτσι και τα μέσα ενημέρωσης βρίσκονται μέσα σ' ένα όλο και πιο πολωμένο περιβάλλον, από το πολύ συντηρητικό Fox μέχρι το πολύ αντι-Τραμπ CNN.
Σύμφωνα με μελέτη του κέντρου ερευνών Pew, οι ρεπουμπλικανοί αμφιβάλλουν πολύ περισσότερο για την ειλικρίνεια των μέσων ενημέρωσης απ' ό,τι οι δημοκρατικοί.
Μεταξύ των ρεπουμπλικανών οπαδών του Ντόναλντ Τραμπ, 40% έχουν κακή άποψη για τους δημοσιογράφους. Το αντίστοιχο ποσοστό στους δημοκρατικούς είναι μόλις 5%.
Τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης, που αποτελούσαν ένα είδος «διαιτητών της αλήθειας», απειλούνται πλέον από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σύμφωνα με τον Ρίτσαντ Χέισεν του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Ιρβάιν.
«Στα μέσα κονωνικής δικτύωσης λαμβάνουμε και μοιραζόμαστε μηνύματα που ενισχύουν τις πεποιθήσεις μας», λέει.
Ο Χέισεν εκφράζει επίσης τον φόβο ότι το διευρυνόμενο χάσμα ανάμεσα σ' αυτά «τα σύμπαντα των διαφορετικών γεγονότων» μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα μια αδυναμία να δεχθούμε τα πιο απλά γεγονότα.
Όπως, για παράδειγμα, «το αποτέλεσμα των εκλογών» του Νοεμβρίου 2020, σε περίπτωση ήττας του Ντόναλντ Τραμπ.
