Ο Σεργκέι Κρικάλεφ «εγκαταλείφθηκε» στο Διάστημα διότι δεν υπήρχαν χρήματα για να τον φέρουν πίσω
Ο Σεργκέι Κρικάλεφ βρισκόταν σε αποστολή στο Διάστημα όταν κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση. Καθώς δεν υπήρχε η δυνατότητα να γυρίσει πίσω στην πατρίδα του, κατέληξε να παραμείνει σε τροχιά για διπλάσια χρονική περίοδο από την προβλεπόμενη. Ο λόγος; Απλά δεν γινόταν δεκτή η επιστροφή του…
Την ώρα που στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας παρέλαυναν τα τανκς και ο κόσμος έβαζε οδοφράγματα, με τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ και την ΕΣΣΔ να περνούν στην ιστορία, ο αστροναύτης Σεργκέι Κρικάλεφ βρισκόταν κάποιες χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τη Γη, με τον διαστημικό σταθμό Mir, να είναι το προσωρινό του σπίτι.
O «ξεχασμένος» αστροναύτης Σεργκέι Κρικάλεφ
Το παρατσούκλι που του αποδόθηκε ήταν: «ο τελευταίος πολίτης της Σοβιετικής Ένωσης». Όταν η ΕΣΣΔ χωρίστηκε σε 15 ξεχωριστά κράτη το 1991, ανακοίνωσαν στον Κρικάλεφ ότι δεν μπορούσε να επιστρέψει πίσω, διότι το κράτος που είχε αναλάβει να τον γυρίσει πίσω, πλέον δεν υπήρχε!
Όλα ξεκίνησαν τέσσερις μήνες νωρίτερα, όταν ο Κρικάλεφ – ένας 33χρονος μηχανικός πτήσεων- ξεκίνησε την πορεία του για τον διαστημικό σταθμό Mir από το Σοβιετικό Κοσμοδρόμιο Baikonur, που βρίσκεται στο Καζακστάν. H αποστολή του ήταν σχεδιασμένη να διαρκέσει πέντε μήνες και ανάλογη ήταν και η εκπαίδευση που είχε λάβει (ώστε να αντέξει ένα τέτοιο ορισμένο χρονικό διάστημα).
«Όταν έγινε το πραξικόπημα, ήταν για εμάς μία μεγάλη έκπληξη», θυμάται ο Κρικάλεφ «Δεν καταλαβαίναμε τι συνέβαινε. Όταν το συζητούσαμε, προσπαθούσαμε να αντιληφθούμε πώς αυτό θα επηρέαζε τη διαστημική βιομηχανία», αναφέρει. Και πράγματι την επηρέασε…
Στον Κρικάλεφ είπαν ότι δεν υπήρχαν οι οικονομικοί πόροι για να τον φέρουν πίσω. Έναν μήνα μετά, πήρε την ίδια απάντηση ενώ οι υπεύθυνοι της αποστολής του ζητούσαν να μείνει λίγο παραπάνω. Ακόμα ένας μήνας συμπληρώθηκε, με την ίδια απάντηση. «Ήταν δύσκολο για μένα και την υγεία μου αλλά η χώρα περνούσε δυσκολίες. Ήταν προτεραιότητα να εξοικονομηθούν χρήματα», φέρεται να είπε ο Κρικάλεφ σύμφωνα με το περιοδικό Discover.
Στην πραγματικότητα, θα μπορούσε να είχε φύγει. Υπήρχε μία ειδικά κατασκευασμένη κάψουλα στον σταθμό Mir, σχεδιασμένη για αυτόν τον σκοπό. Ωστόσο αυτό θα σήμαινε και το τέλος του Mir, καθώς δεν θα έμενε κανείς πίσω για να ασχοληθεί με τον σταθμό.
Παγκόσμιο ρεκόρ παραμονής σε τροχιά
«Αναρωτήθηκα αν είχα τη δύναμη να επιβιώσω ώστε να ολοκληρώσω το πρόγραμμα, δεν ήμουν σίγουρος» τόνισε ο Κρικάλεφ. Οι μύες είχαν ατροφήσει, το ανοσοποιητικό σύστημα αδυνάτιζε μέρα με τη μέρα, η έκθεση στην ακτινοβολία και ο κίνδυνος για καρκίνο αυξάνονταν. Αυτές ήταν οι μεγαλύτερες συνέπειες από μία παρατεταμένη διαστημική αποστολή.
Στην περίπτωση του Κρικάλεφ, η αποστολή κράτησε διπλάσιο χρόνο από όσο είχε σχεδιαστεί. Πέρασε στο διάστημα 311 ημέρες (ή 10 μήνες), κάνοντας –παρά τη θέλησή του- παγκόσμιο ρεκόρ παραμονής. Όλη αυτήν την περίοδο, τέσσερις διαστημικές αποστολές κόπηκαν στις δύο και σε καμία από αυτές δεν υπήρχε χώρος για κάποιον αντικαταστάτη του Κρικάλεφ.
Την ίδια στιγμή, η Ρωσσία που αντιμετώπιζε τεράστια οικονομικά προβλήματα λόγω του υπερπληθωρισμού, πωλούσε θέσεις του διαστημικού σταθμού στον πύραυλο Soyuz, σε άλλες χώρες. Η Αυστρία π.χ. αγόρασε μία θέση για 7 εκατ. δολάρια, ενώ η Ιαπωνία αγόρασε μία για 12 εκατ. δολάρια προκειμένου να στείλει έναν τηλεοπτικό ρεπόρτερ. Λέγεται δε, ότι γίνονταν συζητήσεις ακόμα και για πώληση του Μir παρότι βρισκόταν σε λειτουργία. Ο Κρικάλεφ είχε μείνει απομονωμένος στο διάστημα, μακριά από το σπίτι του και ζητούσε να του φέρουν μέλι για να του ανέβει το ηθικό. Τελικά του έστειλαν λεμόνι και… χρένο.
Η επιστροφή του «θύματος του διαστήματος»
Τελικά ο Κρικάλεφ επέστρεψε στη Γη στις 25 Μαρτίου 1992, αφού χρειάστηκε να πληρώσει η Γερμανία 24 εκατ. δολάρια για να αγοράσει ένα εισιτήριο για την αντικατάστασή του από τον Kλάους Ντίτριχ Φλέηντ.
Όταν προσγειώθηκε, εμφανίστηκε με μία στολή με τα γράμματα «ΕΣΣΔ» και μία κόκκινη σημαία της Σοβιετικής Ένωσης στην κάψουλα του πυραύλου Soyuz. Οι αναφορές περιγράφουν έναν άνθρωπο πολύ χλωμό, ενώ χρειάστηκαν τέσσερις άνδρες για να τον κρατήσουν όρθιο και να τον βοηθήσουν να πατήσει τα πόδια του στο έδαφος. Ένας του έδωσε ένα παλτό ενώ του πρόσφεραν και ζωμό.
Ήταν πλέον γνωστός στον κόσμο ως «το θύμα του διαστήματος». Στα περίχωρα του Arkalykh όπου είχε προσγειωθεί, είχαν πλέον πάψει να ανήκουν στη Σοβιετική Ένωση και ήταν μέρος της ανεξάρτητης δημοκρατίας του Καζακστάν. Η πόλη που έζησε, δεν λεγόταν πλέον Λένινγκραντ αλλά Αγία Πετρούπουλη.
Όσο βρισκόταν στο διάστημα, είχε κάνει την τροχιά της Γης 5.000 φορές, τη στιγμή που τα εδάφη της χώρας του είχαν συρρικνωθεί κατά 5 εκατ. τετραγωνικά χιλιόμετρα. Το Κομμουνιστικό Κόμμα πλέον αποτελούσε απλά ένα ακόμα κόμμα ανάμεσα σε πολλά άλλα, ενώ ο μηνιαίος μισθός των 600 ρουβλιών (που τότε θεωρείτο από τους καλούς μισθούς για έναν επιστήμονα), είχε υποτιμηθεί. Τώρα, ένας οδηγός λεωφορείου έβγαζε τα διπλάσια…
«Η αλλαγή δεν είναι τόσο δραματική. Ζούσα στη Ρωσία που αποτελούσε μέλος της ΕΣΣΔ, τώρα γύρισα στη Ρωσία που είναι μέλος της Κοινοπολιτείας Ανεξαρτήτων Κρατών», δήλωσε ο Κρικάλεφ σε μία συνέντευξη Τύπου, λίγες ημέρες μετά.
Έγινε ήρωας για τη Ρωσία και δύο χρόνια μετά, πήγε σε νέα διαστημική αποστολή, αυτή τη φορά ως ο πρώτος Ρώσος κοσμοναύτης που πέταξε με πύραυλο της NASA και μετά από μία διετία, ο πρώτος που πέρασε χρόνο στον νέο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.
