Αυτές είναι οι βασικές αποφάσεις της ΕΕ για την διαχείριση του μεγάλου ζητήματος του προσφυγικού
«Πλατφόρμες αποβίβασης» προσφύγων και μεταναστών, «ελεγχόμενα κέντρα», ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων. Αυτά είναι τα κύρια σημεία της συμφωνίας στην οποία κατέληξαν τα ξημερώματα οι Ευρωπαίοι ηγέτες. Ας δούμε όμως αναλυτικά τι σημαίνει το καθένα από αυτά:
«Πλατφόρμες αποβίβασης»:
Προς το παρόν, δεν έχει διευκρινιστεί ακόμη τι θα είναι στην πράξη «οι περιφερειακές πλατφόρμες αποβίβασης». Οι 28 ζητούν «ταχεία επεξεργασία» της έννοιας αυτής, όπως τονίζει το ΑΠΕ-ΜΠΕ. Σε γενικές γραμμές, οι εν λόγω πλατφόρμες πρόκειται να εγκατασταθούν σε χώρες εκτός ΕΕ κι εκεί θα μεταφέρονται οι πρόσφυγες και μετανάστες που θα διασώζονται στη θάλασσα σε συνεργασία με την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης. Στόχος να αποτραπεί ο διάπλους της Μεσογείου.
Καμία τρίτη χώρα δεν έχει μέχρι στιγμής προσφερθεί να φιλοξενήσει τέτοια κέντρα υποδοχής για διασωθέντες στα διεθνή ύδατα.
Εκεί, πάντως, θα γίνεται ο διαχωρισμός ανάμεσα σε παράτυπους μετανάστες και αιτούντες άσυλο στην ΕΕ, «εντός του πλαισίου του διεθνούς δικαίου».
Το Μαρόκο και η Αλβανία έχουν ήδη γνωστοποιήσει ότι δεν θα δεχθούν την εγκατάσταση τέτοιων κέντρων στο έδαφός τους, ενώ διαφωνίες εκφράζονται και μέσα στους κόλπους της ΕΕ σχετικά με το εάν η αποβίβαση διασωθέντων στην θάλασσα συνάδει με το διεθνές δίκαιο.
«Ελεγχόμενα κέντρα»:
Το κείμενο της συμφωνίας προβλέπει ότι οι διασωθέντες στην θάλασσα θα μπορούν να τοποθετούνται σε «ελεγχόμενα κέντρα» στο έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από όπου θα μπορούν να κατανεμηθούν εντός της Ένωσης όταν θα δικαιούνται άσυλο ή να επαναπροωθούνται στις χώρες τους στην αντίθετη περίπτωση.
Ομως, η σύσταση τέτοιων κέντρων, που θα λειτουργούν με ευρωπαϊκά μέσα, επαφίεται στην διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών και κατά τον ίδιο τρόπο η κατανομή των προσφύγων «θα πρέπει να γίνεται σε εθελοντική βάση».
Η Ιταλία εξέφρασε ικανοποίηση για την πρόταση αυτή, αλλά δεν διευκρίνισε αν θα δημιουργήσει τέτοια «ελεγχόμενα κέντρα» στο έδαφός της. Στο κείμενο της συμφωνίας γίνεται λόγος για «ελεγχόμενα» και όχι «κλειστά» κέντρα, όπως πρότεινε η Γαλλία. Ωστόσο, η έννοια «ελεγχόμενα» δεν προσδιορίζεται.
«Δευτερογενείς κινήσεις»:
Η συμβιβαστική συμφωνία περιλαμβάνει μία παράγραφο που αφορά την αντιμετώπιση των μετακινήσεων των προσφύγων και μεταναστών μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης χωρίς να περιμένουν την απόφαση για την χορήγηση ασύλου στη χώρα άφιξής τους. Αυτές οι μετακινήσεις ονομάζονται «δευτερογενείς».
«Τα κράτη μέλη οφείλουν να λάβουν όλα τα αναγκαία εσωτερικά νομοθετικά και διοικητικά μέτρα για να αντιμετωπίσουν τέτοιες μετακινήσεις και να συνεργασθούν στενά μεταξύ τους με αυτόν τον στόχο».
Οι «δευτερογενείς μετακινήσεις» είναι η αιτία της έντασης ανάμεσα στην καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ και τον κύριο σύμμαχό της στον κυβερνητικό συνασπισμό, την Χριστιανοκοινωνική Ένωση (CDU) της Βαυαρίας που απειλεί να επαναπροωθήσει από τα νότια σύνορα της Γερμανίας πρόσφυγες και μετανάστες που έχουν καταγραφεί σε άλλη χώρα, αν δεν υπάρξει ευρωπαϊκή λύση στο πρόβλημα.
Εξωτερικά σύνορα:
Η συμφωνία προβλέπει την ενίσχυση των μέσων της Frontex παρέχοντάς της μεγαλύτερη χρηματοδότηση (χωρίς συγκεκριμένα ποσά) και μία ευρύτερη εντολή.
Προβλέπει επίσης την ενίσχυση της υποστήριξης της λιβυκής ακτοφυλακής και καλεί όλα τα πλοία που επιχειρούν στην Μεσόγειο να σεβαστούν την κείμενη νομοθεσία και να μην παρεμποδίζουν τις επιχειρήσεις της λιβυκής ακτοφυλακής. Η παράγραφος αυτή έδωσε ιδιαίτερη ικανοποίηση στην Ιταλία και την Μάλτα.
Οι 28 συμφώνησαν να αποδεσμεύσουν την δεύτερη δόση του πακέτου των τριών δισ. ευρώ στην Τουρκία και να χρηματοδοτήσουν το ταμείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Αφρική, ώστε να καταπολεμηθούν τα αίτια της μετανάστευσης.
Κανονισμός του Δουβλίνου:
«Συναίνεση πρέπει να υπάρξει για τον Κανονισμό του Δουβλίνου ώστε να μεταρρυθμισθεί με βάση την ισορροπία ανάμεσα στην υπευθυνότητα και την αλληλεγγύη», αναφέρεται στο κείμενο της συμφωνίας, στο οποίο ωστόσο δεν υπάρχει χρονοδιάγραμμα για τη μεταρρύθμιση.
Αρχικά, αυτή η ευρωπαϊκή Σύνοδος Κορυφής επρόκειτο να ασχοληθεί με την εξεύρεση συναινετικής λύσης για την μεταρρύθμιση του Κανονισμού του Δουβλίνου, αλλά οι διαφωνίες είναι ακόνη έντονες σχετικά με τις τροποποιήσεις που πρέπει να γίνουν. Σημειώνεται πως ο Κανονισμός αναθέτει την ευθύνη για την διαχείριση κάθε αίτησης ασύλου στη χώρα πρώτης εισόδου της ΕΕ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει την άρση αυτής της ρύθμισης σε περιόδους κρίσης, με την εφαρμογή υποχρεωτικής κατανομής των αιτούντων άσυλο. Αλλά χώρες όπως η Αυστρία και η Πολωνία, υποστηριζόμενες από την Αυστρία, είναι κατηγορηματικά αντίθετες σε αυτή την ιδέα.
Η Ιταλία ζητεί από την πλευρά της μόνιμο σύστημα κατανομής και την πλήρη εγκατάλειψη της αρχής της ευθύνης της χώρας πρώτης εισόδου.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι που αποσοβήθηκαν με τη συμφωνία
1. Στο ζήτημα των πρωτογενών ροών στην κεντρική Μεσόγειο να προκριθεί μια απόφαση που θα ανέφερε ρητά τη δημιουργία κλειστών κέντρων στην Αφρική.
2. Η πρόκληση των δευτερογενών ροών να επιλυθεί με συνοριακούς ελέγχους και τη de facto δημιουργία ενός μικρού Σένγκεν. Τον κίνδυνο αυτό είχε επισημάνει ο Έλληνας πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, κατά την άτυπη συνάντηση εργασίας την περασμένη Κυριακή στις Βρυξέλλες.
Επίσης, αποτράπηκε η μετάθεση στις καλένδες της προοπτικής αναθεώρησης του Δουβλίνου σε μια δίκαιη κατεύθυνση, όπως στην πραγματικότητα αποσκοπούσαν όσοι εισηγούνταν να πάει μετά τις ευρωεκλογές του 2019 να αποτύχει.
Μπροστά σ' αυτούς τους κινδύνους η Ελλάδα έθεσε στην πρώτη γραμμή τις αξίες της αλληλεγγύης και της συνευθύνης, που αποτελούν, ή θα έπρεπε να αποτελούν, το θεμέλιο της Ευρώπης, όπως αναφέρουν οι ίδιες πληροφορίες και εξασφαλίστηκαν τα εξής:
1. Η Ευρωπαϊκή προσέγγιση στη διαχείριση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών πρέπει να είναι ολοκληρωμένη, δηλαδή να αφορά και τις τρεις διαστάσεις του ζητήματος: την εξωτερική (σχέσεις με τρίτες χώρες), τη διαχείριση των συνόρων, και την εσωτερική διάσταση.
2. Τονίστηκε η σημασία της αποτελεσματικής συνεργασίας με την Τουρκία, στο πλαίσιο της Κοινής Δήλωσης ΕΕ -Τουρκίας. Παράλληλα συμφωνήθηκε η χορήγηση της δεύτερης δόσης της χρηματοδοτικής διευκόλυνσης για τους πρόσφυγες στην Τουρκία. Μια χώρα που φιλοξενεί 3,5 εκατομμύρια πρόσφυγες. Καθώς επίσης και η ανάγκη η Τουρκία να εφαρμόσει τη διμερή συμφωνία επανεισδοχής με την Ελλάδα, την οποία έχει αναστείλει και τη συμφωνία επανεισδοχής ΕΕ -Τουρκίας.
3. Στα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τονίζεται ότι ο κανονισμός του Δουβλίνου πρέπει να αναθεωρηθεί στη βάση της αλληλεγγύης και της συνευθύνης.
