Γλωσσολόγοι και επιστήμονες, ανάμεσά τους και ο Νόαμ Τσόμσκι, συζητούν είναι κατά πόσο η γλώσσα είναι «καθολική» όχι απλώς στη Γη αλλά στο σύμπαν
Αν υπάρχουν εξωγήινοι και αν ποτέ έλθουν σε επαφή μαζί μας, ποιά γλώσσα άραγε θα μιλούν (αν μιλούν) και κατά πόσο αυτή θα μοιάζει με τις ανθρώπινες, άρα θα είναι κατανοητή; Τα ερωτήματα αυτά τέθηκαν στο τραπέζι του διαλόγου από γλωσσολόγους και άλλους επιστήμονες, οι οποίοι συμμετείχαν σε σεμινάριο-εργαστήριο στο Λος Άντζελες με θέμα «Η γλώσσα στον Κόσμο», που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο.
Στην πρωτοβουλία, την οποία είχε ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός METI (Messaging Extraterrestrial Intelligence), συμμετείχε και ο διάσημος γλωσσολόγος του ΜΙΤ Νόαμ Τσόμσκι, ο οποίος, παρά την προχωρημένη ηλικία του των 89 ετών, ήταν ένας από τους συγγραφείς σχετικής μελέτης που παρουσιάσθηκε στο σεμινάριο.
Ένα βασικό ερώτημα που ζητά απάντηση, είναι κατά πόσο η γλώσσα είναι «καθολική» όχι απλώς στη Γη αλλά στο σύμπαν. Με άλλα λόγια, αν η γλώσσα έχει μια εγγενή δομή, που θα έχει αναπαραχθεί και σε εξωγήινους πολιτισμούς. Αν ναι, τότε οι εξωγήινοι θα μπορούν να διαβάσουν κάποιο μήνυμα που στέλνεται από τη Γη ή, αντίστροφα, οι κάτοικοι της Γης έχουν μια ελπίδα να καταλάβουν κάποιο εξωγήινο μήνυμα.
«Γνωρίζουμε ότι μια συνάντηση πρόσωπο με πρόσωπο μεταξύ ανθρώπων και εξωγήινων είναι πολύ απίθανη δεδομένων των μεσοαστρικών αποστάσεων. Δεν περιμένουμε να υπάρχει ένα σύμπαν τύπου ‘Σταρ Τρεκ', όπου οι περισσότεροι εξωγήινοι είναι ανθρωποειδείς και πολλοί από αυτούς ήδη διαθέτουν ένα ‘καθολικό μεταφραστή'. Το ερώτημα είναι αν υπάρχει πιθανότητα να καταλάβουμε ο ένας τον άλλο στέλνοντας ραδιο-μηνύματα», αναρωτήθηκε η γλωσσολόγος Σέρι Ουέλς-Τζένσεν, υπεύθυνη του σεμιναρίου και διευθυντικό στέλεχος του METI.
Εδώ και δεκαετίες ο Τσόμσκι έχει υποστηρίξει ότι υπάρχει μια «καθολική γραμματική» που συνδέει τις διάφορες γλώσσες του πλανήτη μας. «Ο Τσόμσκι έχει συχνά πει ότι αν ένας Αρειανός επισκεπτόταν τη Γη, θα νόμιζε ότι όλοι μιλάμε διαλέκτους της ίδιας γλώσσας, επειδή όλες οι γήινες γλώσσες μοιράζονται μια κοινή υποκείμενη δομή. Αν όμως οι εξωγήινοι έχουν γλώσσα, θα είναι παρόμοια με τη δική μας; Ιδού το μεγάλο ερώτημα», δήλωσε ο πρόεδρος του ΜΕΤΙ Ντάγκλας Βάκοχ.
Δύο από τις μελέτες που παρουσιάσθηκαν στο σεμινάριο (ανάμεσά τους και αυτή που συμμετείχε ο Τσόμσκι), εξέφρασαν αισιοδοξία ότι ακόμη και οι εξωγήινες γλώσσες μπορεί να έχουν μια «καθολική γραμματική», με την ίδια ουσιαστικά αρχιτεκτονική που υπάρχει στις γλώσσες της Γης.
Το σημείο αυτό αποτελεί αιτία διαμάχης μεταξύ του παλαιότερου προγράμματος αναζήτησης εξωγήινης νοημοσύνης SETI και του νεότερου ΜΕΤΙ. Οι επιστήμονες του SETI ανέκαθεν κοροΐδευαν την ιδέα ότι έχει νόημα να σταλούν στο σύμπαν μηνύματα εμπνευσμένα από τις φυσικές γήινες γλώσσες, επειδή ποτέ δεν πίστεψαν ότι είναι δυνατό να γίνουν κατανοητά από τους εξωγήινους. Γι' αυτό, έστελναν μηνύματα κωδικοποιημένα με βάση τις αρχές των μαθηματικών και της φυσικής, που ελπίζουν ότι θα έχουν συμπαντική ισχύ και θα μπορούσαν να είναι αναγνωρίσιμα από τους εξωγήινους.
Από την άλλη, επιστήμονες στο σεμινάριο του METI εξέφρασαν την άποψη ότι ακόμη και μηνύματα όπως ο οπτικός και ακουστικός «χρυσός δίσκος» που ταξιδεύει στο διάστημα με τα «Βόγιατζερ» 1 και 2 της NASA από το 1977, μπορεί εύκολα να παρερμηνευθεί από τους εξωγήινους (αν βέβαια έχουν μάτια και αυτιά...).
Το γλωσσολογικό επιστημονικό σεμινάριο ήταν το τρίτο του ΜΕΤΙ. Είχε προηγηθεί το 2016 σύναξη ειδικών που συζήτησαν για τη φύση της εξωγήινης νοημοσύνης, ενώ το 2017 το εργαστήριο εστίασε σε δύο ερωτήματα: «Μπορεί να μας έχουν ήδη ανιχνεύσει οι εξωγήινοι;» και «πώς μπορούμε να ζυγίσουμε τους κινδύνους και τα οφέλη της αποστολής εξωγήινων σημάτων;».
