Οι διαφορετικές προτεραιότητες και η ισχνή πλειοψηφία των κυβερνητικών ετέρων δεν προμηνύουν μακροημέρευση
Την επόμενη εβδομάδα αναμένεται να αναλάβει τα καθήκοντά της η νέα κυβέρνηση της Ιταλίας, ύστερα από μια από τις μεγαλύτερες περιόδους ρευστού μετεκλογικού τοπίου στην ιστορία της, αλλά αυτή η δύσκολη κυοφορία μπορεί να αποδειχθεί παιχνιδάκι μπροστά σε αυτά που έπονται.
Ο πρόεδρος Σέρτζιο Ματαρέλα έδωσε την Τετάρτη στον Τζουζέπε Κόντε, έναν νεοεισερχόμενο στην πολιτική, την εντολή σχηματισμού μιας κυβέρνησης συνεργασίας, στην οποία συμμετέχουν το αντισυστημικό Κίνημα 5 Αστέρων και η ακροδεξιά Λέγκα, δίνοντας τέλος σε 80 ημέρες αδιεξόδου ύστερα από τις εκλογές της 4ης Μαρτίου από τις οποίες δεν προέκυψε αυτοδύναμη κυβέρνηση. Η Λέγκα και το Κίνημα των 5 Αστέρων έχουν σχεδιάσει ένα κυβερνητικό πρόγραμμα 57 σελίδων, παρουσιάζοντάς το ως ένα φιλόδοξο σχέδιο που στοχεύει στην εξάντληση της πενταετούς θητείας. Λίγοι είναι, ωστόσο, εκείνοι που πιστεύουν ότι θα καταφέρει να αντέξει τόσο πολύ.
«Ουσιαστικά καμία ιταλική κυβέρνηση δεν έχει επιβιώσει πέντε χρόνια, άρα αυτό δεν είναι καν θέμα», δήλωσε ο Φράνκο Πανοντσέλο, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης και πρόεδρος του John Cabot University. «Το ερώτημα είναι εάν μπορούν να αντέξουν ένα με δύο χρόνια και εάν μπορούν να αφήσουν το στίγμα τους στην πολιτική, θεσμική και οικονομική ζωή της χώρας». Σε κάθε περίπτωση επίκεινται δυσκολίες, καθώς το Κίνημα 5 Αστέρων και η Λέγκα είναι πολιτικοί αντίπαλοι με αποκλίνουσες προτεραιότητες και έχουν οριακή μόνο πλειοψηφία στη Γερουσία, γεγονός που καθιστά τον συνασπισμό αυτό ευπαθή στον αιφνιδιασμό.
«Αυτή η κυβέρνηση γεννήθηκε για να ηγηθεί μιας προεκλογικής εκστρατείας…οι επόμενες εκλογές είναι πολύ πιο κοντά απ’ ό,τι ίσως πιστεύετε», δήλωσε χθες ο απερχόμενος υπουργός Βιομηχανίας Κάρλο Καλέντα. Και τα δύο κόμμα είχαν ακραίες προεκλογικές δεσμεύσεις και περιέλαβαν κάποια στοιχεία από αυτές στη συμφωνία τους, η οποία διέπεται από πνεύμα ευρωσκεπτικισμού και περιέχει αιτήματα για αναδιάρθρωση των συνθηκών της ΕΕ για τη νομισματική ένωση και τη μετανάστευση.
Κάποια στοιχεία από το πρόγραμμά τους αναμένεται να είναι σχετικά εύκολο να εφαρμοστούν και να δώσουν γρήγορες νίκες στο εσωτερικό της χώρας, όπως η ενίσχυση της νομοθεσίας για τη νόμιμη άμυνα και η αναθεώρηση του νόμου του 2011 που αύξησε σημαντικά την ηλικία συνταξιοδότησης. Αλλά πολλά άλλα θέματα, περιλαμβανομένων κάποιων που θα πρέπει να αντιμετωπίσουν από την πρώτη ημέρα, είναι πιο προβληματικά και θα μπορούσαν να προκαλέσουν άμεσα ένταση μεταξύ των δύο κυβερνητικών εταίρων.
Διαφορετικές προτεραιότητες
Η τύχη του εργοστασίου χάλυβα στη Νότια Ιταλία, του Ilva, που ταλανίζεται από σκάνδαλα διαφθοράς και περιβαλλοντικές ανησυχίες, θα είναι ένα από τα πιο πιεστικά ζητήματα που περιμένουν τον νέο υπουργό Βιομηχανίας, ο οποίος ενδεχομένως να είναι ο ίδιος ο επικεφαλής του Κινήματος των 5 Αστέρων Λουίτζι Ντι Μάιο. Το Κίνημα των 5 Αστέρων υποστηρίζει ότι η ιδιαίτερα ρυπογόνα εταιρία, που πρόκειται να πουληθεί στη μεγαλύτερη χαλυβουργία του κόσμου, την ArcelorMittal, θα πρέπει να σφραγιστεί και να υπάρξουν μετατροπές στις εγκαταστάσεις της. Η Λέγκα υποστηρίζει ότι η Ilva είναι κρίσιμης σημασίας για την ιταλική οικονομία και πρέπει να προστατευθεί.
Αντίστοιχα, ενώ το Κίνημα των 5 Αστέρων θέλει να ‘κατέβει ο διακόπτης’ στη σιδηροδρομική σύνδεση υψηλής ταχύτητας Τορίνο-Λιόν (TAV), η Λέγκα υπερασπίζεται με θέρμη το γαλλοϊταλικό έργο, αξίας πολλών δισ. ευρώ. Η επόμενη πρόκληση θα είναι ο καθορισμός των προτεραιοτήτων για τον προϋπολογισμό του 2019. Η Λέγκα και το Κίνημα των 5 Αστέρων περιέλαβαν τις δαπανηρές, βασικές πολιτικές τους στην κοινή τους συμφωνία – μείωση των φόρων και θέσπιση ενιαίου εισοδήματος για τους αδυνάτους, αντίστοιχα.
Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι η υπερχρεωμένη Ιταλία δύσκολα μπορεί να αντέξει κάποιο από τα δύο, και σίγουρα όχι και τα δύο ταυτόχρονα, πράγμα που σημαίνει ότι η θέσπισή τους θα πρέπει να γίνει σταδιακά. «Θα πρέπει να βρουν πόρους για να καλύψουν τις ανισορροπίες και θα πρέπει να αποφασίσουν ποιες πολιτικές έχουν προτεραιότητα. Αυτή είναι μια συνταγή για προβλήματα», δήλωσε ο Αντρέα Γκολντστάιν, επικεφαλής του ινστιτούτου Nomisma.
Η ασυμβατότητα των φορολογικών περικοπών και των αυξήσεων στις παροχές πρόνοιας αποτυπώνει την πίεση που βρίσκεται στην καρδιά της συμμαχίας: ενώ η Λέγκα θα επιδιώξει να υπηρετήσει τους δικούς της κυρίως ψηφοφόρους στον πλούσιο Βορρά, το Κίνημα των 5 Αστέρων θα επικεντρωθεί αντ’ αυτού στις δικές του περιοχές, στον Νότο. Καθώς τα διαθέσιμα κεφάλαια είναι ελάχιστα, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να ικανοποιηθεί έστω και μία από αυτές τις περιφέρειες, πόσο μάλλον και οι δύο.
Υψηλόβαθμο στέλεχος στη Λέγκα, που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, δήλωσε ότι οι υποστηρικτές του κόμματός θα δώσουν μάχη για να αποφύγουν να δαπανηθούν «οι δικοί μας φόροι» σε «παροχές πρόνοιας» για τους αδύναμους στον Νότο και προέβλεψε ταραχώδεις σχέσεις με τους βουλευτές του Κινήματος των 5 Αστέρων στη βουλή. «Έχουμε δει πώς λειτουργούν στα τοπικά συμβούλια. Είναι τρελοί», δήλωσε ο πολιτικός της Λέγκα.
Θεσμικοί περιορισμοί
Αλλά τα δύο κόμματα θα χρειαστεί να συνεργαστούν, εάν θέλουν να περάσουν τα νομοσχέδιά τους από το κοινοβούλιο, ιδιαίτερα την άνω βουλή, όπου η πλειοψηφία τους είναι μικρότερη των 10 εδρών. Ο κεντροαριστερός ηγέτης Ρομάνο Πρόντι είχε αντίστοιχους περιορισμούς ύστερα από τις εκλογές του 1996 και παρέμεινε στην εξουσία μόνο για δύο χρόνια. Και είχε πολύ μεγαλύτερη πολιτική και διαχειριστική εμπειρία από τον νέο πρωθυπουργό, τον Κόντε, που δεν έχει από πίσω του καμία κομματική μηχανή και καθόλου διοικητικό υπόβαθρο. «Κάποιοι λένε ότι δεν θα βγάλει ούτε τα Χριστούγεννα», δήλωσε ο Ρομπέρτο Μαρόνι, βετεράνος της Λέγκα και πρώην υπουργός Εσωτερικών, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα La Stampa χθες.
Σημαντικό είναι ότι ο Ντι Μάιο του Κινήματος των 5 Αστέρων και ο ηγέτης της Λέγκας Ματέο Σαλβίνι δεν έχουν κυβερνητική εμπειρία και κινδυνεύουν να καταλήξουν δέσμιοι των πολυάριθμων θεσμικοί περιορισμών της Ιταλίας και της πολυπλοκότητας της γραφειοκρατίας. Ο πρόεδρος Ματαρέλα έχει ήδη υπαινιχθεί στον Ντι Μάιο και τον Σαλβίνι ότι έχει την εξουσία να απορρίψει νόμους που θεωρεί αντισυνταγματικούς, περιλαμβανομένης της νομοθεσίας που παραβιάζει διεθνείς συνθήκες ή δεν καλύπτεται επαρκώς από τον προϋπολογισμό.
«Η αίσθησή μου είναι ότι, αν συνδυάσεις τον σκεπτικισμό που περιβάλλει τις πολιτικές τους και τις αντιθέσεις που βλέπεις στο πρόγραμμά τους, τότε διαπιστώνεις ότι η ζωή θα είναι πολύ δύσκολη γι' αυτή την κυβέρνηση», δήλωσε ο Γκολντστάιν από το Nomisma. «Θα ήταν δύσκολο ακόμα και εάν το Κίνημα 5 Αστέρων και η Λέγκα ήταν φυσικοί εταίροι – αλλά, φυσικά, δεν είναι».
