Kάποιοι έσπευσαν να υποστηρίξουν ότι το άστρο του Ερντογάν έχει σβήσει από τον πολιτικό χάρτη της Τουρκίας μετά τα τελευταία γεγονότα στη γείτονα. Είναι όμως στην πραγματικότητα έτσι; Μπορεί ο πρωθυπουργός της Τουρκίας να αποδειχτεί πολύ σκληρός για να πεθάνει; Θα μπορέσει άραγε ο Ερντογάν...ο Μεγαλοπρεπής, όπως κάποιοι συνηθίζουν να τον αποκαλούν να επιστρέψει εδραιώνοντας τη δύναμή του και ενισχύοντάς την ακόμα περισσότερο; Ο ομότιμος καθηγητής Μεσανατολικών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Αλέξανδρος Κούτσης , o οποίος μίλησε στο news.gr, ανατρέπει την άποψη ότι η εποχή Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν παρήλθε ανεπιστρεπτί.
"Καμιά απολύτως σχέση με την Αραβική Άνοιξη"
Όπως χαρακτηριστικά λέει ο κύριος Κούτσης η τουρκική περιπέτεια δεν έχει καμία απολύτως σχέση με εκείνη του αραβικού κόσμου, ανατρέποντας τη μέχρι τώρα θεώρηση περί τουρκικής άνοιξης. “Στην περίπτωση των Αράβων είχαμε δικτατορικά καθεστώτα και ο λαός φρόντισε να εκφράσει τη δυσαρέσκειά του, ανατρέποντας τους εκάστοτε ηγέτες. Στην Τουρκία έχουμε στροφή κατά της πολιτικής εξουσίας - με βασικό αίτημα αυτό της πιο δημοκρατικής διακυβέρνησης”.
“Παρατηρώντας τα γεγονότα της Τουρκίας, βλέπουμε ότι οι πολίτες αντιδρούν εναντίον της ισλαμοποίησης που προωθείται από την κυβέρνηση Ερντογάν. Οι κεμαλιστές και γενικότερα οι κοσμικές παρατάξεις αντιτίθενται σε όλο αυτό”, συνεχίζει ο καθηγητής.
Ο κύριος Κούτσης υποστηρίζει ότι ο Ερντογάν έχει τη διάθεση να γίνει ο επόμενος πρόεδρος της Τουρκίας. “Μεταπηδώντας σε αυτό το αξίωμα θα ήθελε να πάρει μαζί του και εξουσίες. Επιθυμία του είναι να αλλάξει το πολιτειακό σύστημα από κοινοβουλευτική σε προεδρική δημοκρατία και σε αυτό αντιδρούν οι διάφορες παρατάξεις, ώστε να μείνει το κέντρο βάρος της εξουσίας στο κοινοβούλιο και να μην μετακυλιστούν όλες οι δυνάμεις σε ένα και μοναδικό πρόσωπο”.
"Οι ΗΠΑ θέλουν να έχουν καλές σχέσεις με την Τουρκία για να ελέγχουν τα αραβικά κράτη"
Σχολιάζοντας την επιρροή των Ηνωμένων Πολιτειών στην τουρκική κρίση, επισημαίνει ότι με δεδομένη τη μειωμένη επιρροή των Αμερικανών στη Μέση Ανατολή, παρουσιάζεται επιτακτική από την πλευρά τους, η ανάγκη προσέγγισης της Τουρκίας, όπως και κατά το παρελθόν. “Μπορεί οι Αμερικανοί να ασκούν κριτική αλλά δεν φαίνονται διατεθειμένοι να ξεπεράσουν την κόκκινη γραμμή και δεν θα την ξεπεράσουν”. Σημειώνει επίσης ότι οι ΗΠΑ έχουν ανάγκη την Τουρκία, ώστε να μπορούν να ελέγχουν το Ιράν, το Ιράκ και τη Συρία. “Η Τυρκία έχει τη δυνατότητα να γίνει ρυθμιστής στις συγκεκριμένες χώρες, με δεδομένη τη θρησκευτική της συγγένεια με τα αραβικά κράτη”.
Σε ό, τι αφορά τις σχέσεις του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Τζον Κέρι με τον Τούρκο πρωθυπουργό, ο κύριος Κούτσης υπενθυμίζει πως δεν ήταν ποτέ οι καλύτερες. “Ο Κέρι ανέκαθεν ασκούσε έντονη κριτική εναντίον του για τα ανθρώπινα δικαιώματα. “Στην τελευταία επίσκεψη του Ερντογάν στις ΗΠΑ, Κέρι και Ομπάμα προσπάθησαν να τον πείσουν να μην επισκεφθεί τη Γάζα. Υπάρχει μία αντιπαράθεση μεταξύ των δύο που εκφράζεται με την κριτική που ασκεί ο Κέρι περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων”.
“Ο Ερντογάν έχει προετοιμάσει το έδαφος της επιστροφής του”
“Είμαι επιφυλακτικός στο να υιοθετώ τις ερμηνείες που λένε ότι ο Ερντογάν δεν θα είναι ποτέ ξανά αυτός που ήταν στο παρελθόν. Επιστρέφοντας σήμερα στην Τουρκία, θεωρείται ότι δεν θα έχει φροντίσει ώστε η επιστροφή του να γίνει αντικείμενο εκδηλώσεων από πλήθη ισλαμιστών στο αεροδρόμιο;”
Πόσο πιθανό είναι το ενδεχόμενο εμφυλίου;
Τονίζει άλλωστε πως ο Τούρκος πρωθυπουργός κρατάει καλά τους ισλαμιστές, οι οποίοι είναι και αυτοί με τη μεγαλύτερη δύναμη στο γειτονικό κράτος. “Ένα ακόμα σενάριο περιγράφει το ενδεχόμενο να κατεβάσει η αντιπολίτευση υποστηρικτές της στο αεροδρόμιο, χωρίς να αποκλείεται να δούμε σύγκρουση μεταξύ των δύο πλευρών”.
Ο κύριος Κούτσης αμφισβητεί το ενδεχόμενο να παρουσιαστεί ικανός διάδοχος του Τούρκου πρωθυπουργού, σε περίπτωση που αυτός απομακρυνθεί ή εγκαταλείψει την εξουσία. “Πολλοί σκέφτονται να φύγει ο Ερντογάν. Ποιος θα μπει στη θέση του; Υπάρχει κανένα κόμμα ικανό να αντικαταστήσει το κόμμα Ερντογάν;”. Όπως λέει, το κακό σενάριο, το οποίο επίσης δεν αποκλείεται, είναι η είσοδος των στρατιωτικών δυνάμεων στην εξουσία, με πραξικόπημα. Σε αυτή την περίπτωση όμως, και όπως εξηγεί, το στρατιωτικό καθεστώς θα βρεθεί αντιμέτωπο με μια μεγάλη μερίδα πληθυσμού που είναι οι ισλαμιστές. “Θα ξεκινήσουν οι επιθέσεις αυτοκτονίας, θα ακολουθήσει εμφύλια διαμάχη, ενώ δεν αποκλείεται να δούμε τη σύμπραξη ενισχυτικών δυνάμεων από την Αλ Κάιντα της Συρίας.. Σας καλώ να αναλογιστείτε τι θα συμβεί αν ο στρατός αναλάβει την εξουσία και μετά από δύο ή τρία χρόνια θέλει να την παραδώσει, τη στιγμή που όπως παρουσιάζεται τώρα η κατάσταση, διάδοχος ικανότερος του Ερντογάν δεν φαίνεται να υπάρχει”, συμπληρώνει ο κύριος Κούτσης.
"Καμία άλλη λύση πέραν του Ερντογάν"
“Δεν υπάρχει άλλη λύση πέραν του Ερντογάν στην παρούσα χρονική στιγμή. Το μόνο που μπορεί να συμβεί είναι να βάλει νερό στο κρασί του, καθώς ηγείται ενός ισχυρού – ιδίως στην επαρχία - κόμματος. Όταν οι Κεμαλιστές άρχισαν να χτίζουν σχολεία στην επαρχία για να δημιουργήσουν κοσμική εκπαίδευση με στόχο την αποκοπή από το οθωμανικό παρελθόν, δημιούργησαν δύο κατηγορίες οι οποίες βρίσκονται σήμερα στην πολιτική και κοινωνική ελίτ της Τουρκίας. Η μία πλευρά είναι εκείνη που εγκατέλειψε την κοσμική θεώρηση και θέλει σύγχρονες ιδέες σε συνδυασμό με ένα φιλελεύθερο Ισλάμ. Η άλλη πλευρά είναι οι κεμαλιστές, οι οποίοι έχουν μείνει στο περιθώριο και έχουν πολύ μικρή δύναμη”.
Τι θα γίνει με τη διευθέτηση του κουρδικού...
Ένα ακόμα σημαντικό σημείο στα όσα διαδραματίζονται είναι οι εξελίξεις στο κουρδικό. Αναφορικά με το συγκεκριμένο ζήτημα ο κύριος Κούτσης υποστηρίζει ότι πιθανή εισβολή του στρατού θα τινάξει τις προσπάθειες εξομάλυνσης του προβλήματος στον αέρα. “Υπάρχουν επίσης οι Αλεβίτες, μειονότητα με ποσοστό γύρω στο 15%, η οποία έχει υποστεί καταπίεση. Ο Σελίμ ο πρώτος είχε κατασφάξει τους προγόνους τους και είναι αντίθετοι με την ονομασία της νέας γέφυρας σε Σελίμ, κάτι που πρότεινε ο Ερντογάν. Παλαιότερα οι Αλεβίτες στήριζαν τους Κεμαλιστές αλλά οι Κεμαλιστές δεν τους αναγνώριζαν ως μειονότητα ώστε να μπορούν να λαμβάνουν επιδοτήσεις και να διατηρήσουν τις δυνάμεις τους”, συμπληρώνει. Όπως λέει, η πλειοψηφία τους είναι δυσαρεστημένη με τον Ερντογάν. Αν όμως τους αναγνωρίσει τους Αλεβίτες ως μειονότητα θα έχει καταφέρει να τους κερδίσει. “Οι μεν Κούρδοι ως μειονότητα – σε περίπτωση αναγνώρισης - εξασφαλίζουν τα δικαιώματα της Διεθνούς σύμβασης των μειονοτήτων και θα έχουν τη δική τους γλώσσα, σχολεία κλπ, γεγονός που θα εξομαλύνει άμεσα στην κατάσταση.
Καταλήγει ότι ο Ερντογάν από τη συγκεκριμένη διαδικασία θα καταφέρει να βγει πολιτικά πιο ενισχυμένος αν ξεπεράσει τα εμπόδια που αυτή τη στιγμή βρίσκονται στο κατώφλι του. “Σας διαβεβαιώ πως ότι γίνεται είναι καθαρά ζήτημα εσωτερικής πολιτικής. Η εξέγερση δεν έγινε για το φιλί στο μετρό ή για την απαγόρευση του αλκοόλ. Η εξέγερση έγινε γιατί κάποιοι είπαν - και συγκεκριμένα η αντιπολίτευση - 'εδώ στο μέλλον θα έχουμε ένα πρόεδρο με υπερεξουσίες που θα περνάει ότι θέλει σε ισλαμική διάσταση. Πρέπει λοιπόν να τον μαζέψουμε για να μην αποπειραθεί να κάνει πράξη κάτι τέτοιο”, καταλήγει ο κύριος Κούτσης.
