Οι επίδοξοι πρόσφυγες που ελπίζουν να ξεφύγουν από τον πόλεμο στην Μέση Ανατολή χρησιμοποιούν το Facebook ως την πυξίδα τους για να βρουν τους διακινητές που ελπίζουν ότι θα τους μεταφέρουν σε μια καλύτερη ζωή στην Ευρώπη.
Ο ιστότοπος με έδρα την Αμερική και άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που κάποτε τα χρησιμοποιούσαν για να βοηθήσουν στην κινητοποίηση των εξεγέρσεων της «Αραβικής Άνοιξης» πλέον φιλοξενούν υπηρεσίας ενημέρωσης για εκείνους που δραπετεύουν από τον συριακό εμφύλιο πόλεμο και άλλες συγκρούσεις στην περιοχή.
Σε αυτά τα μέσα, οι πρόσφυγες μπορούν να βρουν πολλά από όσα χρειάζεται να ξέρουν: τις τιμές, τις χρεώσεις, τις δωροδοκίες που θα αναγκαστούν να κάνουν σε ένα ταξίδι γεμάτο κινδύνους, από τον πνιγμό στη θάλασσα έως την ασφυξία μέσα στην καρότσα ενός φορτηγού.
Στην κορυφή αυτών, εφαρμογές μηνυμάτων όπως το WhatsApp και το Viber τους βοηθούν καθ οδόν να επικοινωνήσουν με τους διακινητές, τους φίλους και τις οικογένειες τους, ενώ οι χάρτες του διαδικτύου τους εξασφαλίζουν ότι δεν πρόκειται να χαθούν.
Σε ομάδες στο Facebook, στα αραβικά, οι χρήστες αναρτούν αριθμούς τηλεφώνων συνδέσμων που λένε ότι μπορούν να μεταφέρουν πρόσφυγες από την τουρκική ακτή στα γειτονικά ελληνικά νησιά, ή ακόμη παραπέρα στην Ευρώπη.
Για όσους αναζητούν μια διαδρομή με βάρκα στην Ελλάδα, λεπτομέρειες για τα καλύτερα σημεία διάσχισης των συνόρων Σερβίας-Ουγγαρίας, ή την τιμή για την διακίνηση όλης της διαδρομής από την Τουρκία στην Γερμανία, οι χρήστες αυτών των ομάδων φαίνεται ότι προσφέρουν πολλές απαντήσεις.
Μια διαφήμιση που αναρτήθηκε αυτή την εβδομάδα πρόσφερε μια τελευταία διαθέσιμη θέση σε ένα φουσκωτό με αναχώρηση από την τουρκική πόλη της Σμύρνης, ένα από τα κύρια σημεία αναχώρησης των Σύρων προσφύγων που προσπαθούν να φτάσουν την Ελλάδα. Τιμή: 1.200 δολάρια.
«Το ταξίδι θα πραγματοποιηθεί αύριο, σίγουρα, 100%», ανέφερε. «Θα σας δώσουν ένα δωρεάν σωσίβιο». Μια άλλη ανάρτηση προσέφερε θέσεις σε ένα πιο άνετο, «τουριστικό σκάφος», έναντι 2.500 ευρώ...
Το Facebook καθοδηγεί τους πρόσφυγες προτού ακόμη να φύγουν από την Συρία, εξήγησε ο Μοχάμεντ Σάλεχ Αλί, επικεφαλής της Ένωσης Αλληλεγγύης στους Σύρους Πρόσφυγες, με έδρα την Σμύρνη.
Σε πολλούς λέγεται σε σελίδες στο Facebook να ξεκινήσουν τη διαδρομή τους για την περιοχή Μπασμάνε της Σμύρνης, άτυπη έδρα των διακινητών και σταθμό για όσους ελπίζουν να κάνουν τον διάπλου.
«Μπορούν να έρθουν σε επαφή με μεσάζοντες μέσω του Facebook. Από τη στιγμή που είναι στο Μπασμάνε, μπορούν να περάσουν τρεις ή πέντε μέρες σε ξενοδοχεία και να διερευνήσουν τις επιλογές τους. Μιλούν με άλλους σχετικά με του ποιος λαθρέμπορος είναι πιο οικονομικά προσιτός ή έχει καλή φήμη για την ασφάλεια που παρέχει», δήλωσε σε μια συνέντευξη.
Απελπισία και απόγνωση
«Χρησιμοποιούμε κυρίως τα έξυπνα τηλέφωνά μας για να έχουμε σήμα GPS, ώστε να μην χαθούμε», δήλωσε ένας Σύρος πρόσφυγας που δήλωσε ότι λέγεται Άχμαντ σε ένα σιδηροδρομικό σταθμό στη Βουδαπέστη, όπου είχε κατασκηνώσει την προηγούμενη εβδομάδα μαζί εκατοντάδες ακόμη πρόσφυγες.
«Χρησιμοποιούμε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ανάμεσα τους το WhatsApp, το Viber και το Facebook για να επικοινωνήσουμε με ανθρώπους που γνωρίζουμε. Αν είναι ήδη στην δυτική Ευρώπη, μας στέλνουν πληροφορίες για να μας βοηθήσουμε να βρούμε την πορεία μας», τόνισε. «Αυτό περιλαμβάνει πληροφορίες επικοινωνίας για λαθρέμπορους κάποιες φορές, καθώς και πράγματα που πρέπει να προσέχουμε».
Οι χρήστες του Facebook επίσης ανταλλάσσουν τις τελευταίες ειδήσεις από την Ευρώπη για την κρίση, ανάμεσα τους και ένα ρεπορτάζ σχετικά με Γερμανούς οπαδούς μιας ποδοσφαιρικής ομάδας που ξετύλιξαν πανό για να καλωσορίσουν τους πρόσφυγες. Ένα άλλο άρθρο αναφερόταν στις προσπάθειες των αρχών της Ουγγαρίας να ενισχύσει τη φύλαξη των συνόρων της με την Σερβία για να επιβραδύνει την ροή των μεταναστών.
Σύμφωνα με μια διαφήμιση στο Facebook, ένα ταξίδι που καλύπτει όλη τη διαδρομή από την Κωνσταντινούπολη στην Γερμανία κοστίζει 6.000 ευρώ.
«Τουρκία, μετά Ελλάδα, μετά ΠΓΔΜ, Σερβία, Ουγγαρία, κατάληξη στην Γερμανία. Χρειάζεται απλά να περπατήσεις για μια ώρα, μετά να περάσεις το ποτάμι, το υπόλοιπο με αυτοκίνητο για την Γερμανία», ανέφερε.
Ένας χρήστης ανέβασε ένα βίντεο στο οποίο απεικονίζεται μια ομάδα ανδρών που φορούν σωσίβια και πανηγυρίζουν καθώς φτάνουν με μια βάρκα στην Μυτιλήνη. Η λεζάντα έδινε δύο τηλεφωνικούς αριθμούς για δυνητικούς πελάτες.
Κάποιοι πρόσφυγες πραγματοποιούν ολόκληρο το ταξίδι χρησιμοποιώντας μόνο έναν μεσάζοντα. Ο 31χρονος Χάφεζ, πρόσφυγας από την Δαμασκό, δήλωσε πως βρήκε τον δικό του μέσω ιστοτόπων κοινωνικής δικτύωσης.
«Πήραμε πληροφορίες για πρακτορεία, τιμές, εισιτήρια, δωροδοκίες, τηλέφωνα, όλες τις λεπτομέρειες του ταξιδιού», δήλωσε στο πρακτορείο ειδήσεων Ρόιτερς στο Βελιγράδι.
«Επίσης χρησιμοποιήσαμε εκτεταμένα χάρτες της Google, καθώς άνθρωποι που περνούν στην Ουγγαρία μας στέλνουν σημεία διαδρομής και συντεταγμένες. Για την ώρα υπάρχουν δύο καλά σημεία στα σύνορα και ένα πιθανόν προβληματικό», δήλωσε δείχνοντας το στο έξυπνο του τηλέφωνο.
«Μου πήρε τρεις μήνες να πάρω την απόφαση να φύγω από την Συρία. Κυρίως ήταν η απελπισία και η απόγνωση μετά από χρόνια πολέμου και θανάτου που με παρακίνησαν να φύγω».
