Οι φοιτητές μιας αιφνιδιασμένης Κούβας τραγούδησαν καραόκε χθες το απόγευμα δίπλα σε μια σκοτεινή πράσινη δεξαμενή που συμβολίζει την κουβανική επανάσταση. Έπαιξαν ντόμινο στη σκιά της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Αβάνας, όπου ο Φιντέλ Κάστρο είχε βρει τον βηματισμό του ως ηγέτης της επανάστασης. Κι όταν ρωτήθηκαν πώς τους φάνηκε η ιστορική στροφή των Ηνωμένων Πολιτειών, μίλησαν πρώτα για τον κουβανικό λαό, ύστερα για τον πρόεδρο Ομπάμα και στο τέλος για τον πρόεδρο Ραούλ Κάστρο. Κανείς δεν είπε τίποτα για τον Φιντέλ.
Σε μια στιγμή που πολλοί συνέκριναν με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, η απουσία του Φιντέλ Κάστρο είναι αποκαλυπτική. Για πολλούς Κουβανούς, επιβεβαιώνει ότι ο ιστορικός ηγέτης της χώρας τους διολισθαίνει ακόμη περισσότερο προς το παρελθόν, γεγονός που ισχύει και για την προσέγγισή του προς τις Ηνωμένες Πολιτείες...
"Είναι μια ρήξη με το παρελθόν, και μια μετάβαση", λέει ο 26χρονος Χόρχε Λουίς Ριβέρο Γκονσάλες, που σπουδάζει πληροφορική. "Αυτό που έχουμε τώρα είναι ελπίδα για μια νέα πορεία. Δεν ξέρουμε τι έρχεται, αλλά πρέπει να είναι για καλό».
Ο Φιντέλ εξακολουθεί να είναι μια επιβλητική φιγούρα για τους Κουβανούς, ένας ηγέτης τόσο αγαπημένος και προστατευμένος που πολλοί αποφεύγουν να μιλήσουν εντελώς για εκείνον. Λίγοι στην Αβάνα ή στην Ουάσινγκτον, όπου το όνομα Φιντέλ είναι συνώνυμο με την κομμουνιστική επανάσταση, πιστεύουν ότι η προσέγγιση με τις ΗΠΑ έγινε χωρίς την έγκρισή του.
Μερικοί από τους πιστούς οπαδούς του, μάλιστα, θεωρούν ότι η αναγνώριση της Κούβας από τον Ομπάμα με έναν Κάστρο να εξακολουθεί να βρίσκεται στο τιμόνι αποτελεί ένα θρίαμβο του Φιντέλ - μια χειρονομία σεβασμού που ο τελευταίος ζητά από το 1959. Υπήρχε άλλωστε κι ένα "άρωμα Φιντέλ" στην ομιλία του αδελφού του, όταν υποδέχθηκε στην Αβάνα τους τρεις συμπατριώτες του που είχαν καταδικαστεί στις ΗΠΑ για κατασκοπεία. Αφού για χρόνια εμφανιζόταν δημοσίως με κοστούμι, ο Ραούλ Κάστρο φρόντισε να φορέσει τη στρατιωτική του στολή, συνδέοντας έτσι ευθέως την απελευθέρωση των κρατουμένων με τον "σύντροφο Φιντέλ" και την υπόσχεση που έδωσε πριν από χρόνια να φέρει τους άνδρες πίσω στην πατρίδα.
Μερικοί ειδικοί επεσήμαναν ότι η κίνηση αυτή αποδεικνύει πως στα μεγάλα γεωπολιτικά ζητήματα, οι αδελφοί Κάστρο παραμένουν σε απόλυτο συντονισμό. Κι όμως, η Κούβα που διαμορφώνει ο Ραούλ απέχει πολύ από τα επαναστατικά χρόνια του αδελφού του. Η σημερινή Κούβα ενδιαφέρεται περισσότερο για δολάρια παρά για ιδανικά. Είναι μια υπερήφανη χώρα, κουρασμένη να αγωνίζεται, όπου οι φτωχοί βλέπουν τους πλούσιους να ακολουθούν τους στόχους που έχει βάλει ο Ραούλ: οικονομική ανάπτυξη και σταθερότητα.
"Ο Ραούλ είναι ένας πραγματιστής, όχι ένας άμυαλος ιδεαλιστής", λέει ο Μπράιαν Λέιτελ, ένας πρώην αναλυτής της CIA που έχει γράψει βιβλία για τους Κάστρο. "Ο Φιντέλ ήταν πάντα η βαριά άγκυρα στην αλλαγή και τη μεταρρύθμιση".
Η διαφορά ίσως να είναι ότι τώρα, με την κουβανική οικονομία να εξακολουθεί να βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού και τον Φιντέλ να περνά στην αφάνεια, το νησί έχει αρχίσει πια να σηκώνει αυτή την άγκυρα.
