Μετά από τέσσερις μέρες πυρετωδών διαπραγματεύσεων για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, οι έξι μεγάλες δυνάμεις και το Ιράν κατέληξαν σε συμφωνία τα ξημερώματα της Κυριακής στη Γενεύη, δημιουργώντας ελπίδες για έξοδο της παγκόσμιας κοινότητας από μια κρίση που διαρκεί για πάνω από δέκα χρόνια.
Όπως δήλωσε ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος, η συμφωνία μεταξύ του Ιράν και των έξι μεγάλων δυνάμεων σταματάει την “πρόοδο” του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, συμπεριλαμβανομένου και του αντιδραστήρα στο Αράκ. Η επίσημη αμερικανική πηγή, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, δήλωσε ότι η συμφωνία θα μπορούσε να εξουδετερώσει το απόθεμα του Ιράν από το 20% του εμπλουτισμένου ουρανίου και προβλέπει επίσης συχνές επιθεωρήσεις.
Η συμφωνία, που επετεύχθη στη Γενεύη, δεν προβλέπει επίσης καμία αναγνώριση ιρανικού δικαιώματος να εμπλουτίζει ουράνιο και οι κυρώσεις θα εξακολουθήσουν να εφαρμόζονται, είπε ο ίδιος αξιωματούχος. Όπως ανακοίνωσε δε ο Λευκός Οίκος, μετά τη συμφωνία δεν θα επιβληθούν νέες κυρώσεις στο Ιράν για χρονικό διάστημα έξι μηνών.
Λίγο μετά την ανακοίνωση, η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Κάθριν Άστον, έχοντας δίπλα της εξ αριστερών και δεξιών τους υπουργούς Εξωτερικών που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις, διάβασε την κοινή δήλωση ανακοινώνοντας “μια συμφωνία σχετικά με ένα σχέδιο δράσης”. Οι υπουργοί της ομάδας 5+1 αμέσως μετά συνεχάρησαν θερμά τον κ. Ζαρίφ, ο οποίος απέφυγε την χειραψία με την Κάθριν Άστον για θρησκευτικούς λόγους.
Η ομάδα των 5+1, (οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ρωσία, η Κίνα, η Γαλλία, η Βρετανία και η Γερμανία) διαπραγματεύονταν από την περασμένη Τετάρτη με το Ιράν σε αναζήτηση μιας ενδιάμεσης συμφωνίας έξι μηνών, η οποία θα φέρει εγγυήσεις για την ειρηνική φύση του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν σε αντάλλαγμα για “περιορισμό” των κυρώσεων που θα φέρει ανακούφιση στην ιρανική οικονομία. Η Τεχεράνη ήθελε ρητή αναφορά στο κείμενο της συμφωνίας για το δικαίωμά της να εμπλουτίζει ουράνιο.
Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων, οι διπλωμάτες της ομάδας 5+1 τήρησαν σιγή ασυρμάτου. Οι υπουργοί Εξωτερικών συναντήθηκαν πολλές φορές το Σάββατο, με κάποια διαλείμματα. Υπήρξε επίσης το βράδυ μια δεύτερη τριμερής συνάντηση μεταξύ του Τζον Κέρι και των ομολόγων του από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ιράν, Κάθριν Άστον και Μοχάμεντ Ζαρίφ. Τελικά επήλθε η συμφωνία και ο Μάικλ Μαν, εκπρόσωπος της επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία ηγήθηκε των διαπραγματεύσεων με εντολή από τον ΟΗΕ, έγραψε στο Twitter “έχουμε φτάσει σε μια συμφωνία”. Αλλά και ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Μοχάμεντ Ζαρίφ, φανατικός οπαδός των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ανακοίνωσε επίσης τη συμφωνία στο Twitter : “Έχουμε καταλήξει σε μια συμφωνία”, έγραψε.
Ομπάμα: Πρώτο σημαντικό βήμα
O πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, χαρακτήρισε "πρώτο σημαντικό βήμα" προς μια συνολική επίλυση του θέματος που αφορά το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, την προσωρινή συμφωνία που επετεύχθη με το Ιράν, επισημαίνοντας ωστόσο ότι "τεράστια προσκόμματα" παραμένουν στο θέμα αυτό και κάλεσε το αμερικανικό Κογκρέσο να μην υιοθετήσει νέες κυρώσεις σε βάρος της Τεχεράνης.
Σε επίσημη παρέμβασή του από τον Λευκό Οίκο, ο Αμερικανός πρόεδρος τόνισε ότι αν το Ιράν δεν τηρήσει τις δεσμεύσεις του κατά την εξάμηνη αυτή περίοδο, "οι ΗΠΑ θα αναστείλουν τα μέτρα χαλάρωσης επί των κυρώσεων και θα αυξήσουν την πίεση". Ο Ομπάμα δήλωσε ότι το Ιράν δεν θα μπορεί να χρησιμοποιήσει τις συσκευές φυγοκέντρησης επόμενης γενιάς στο πλαίσιο της συμφωνίας αυτής και ότι βασικοί περιορισμοί "φράσσουν την πιο προφανή πορεία της Ισλαμικής Δημοκρατίας για την κατασκευή ατομικής βόμβας".
Κέρι: Πιο ασφαλής ο κόσμος
Η συμφωνία που επετεύχθη θα κάνει "τον κόσμο πιο ασφαλή, το Ισραήλ και τους εταίρους μας στην περιοχή πιο ασφαλείς", δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Τζον Κέρι.
"Το πρώτο στάδιο (της συμφωνίας) δε λέει ότι το Ιράν έχει δικαίωμα στον εμπλουτισμό ουρανίου, παρά τα διάφορα σχόλια ερμηνείας", πρόσθεσε.
Οι δηλώσεις του Κέρι έγιναν αμέσως μετά τις δηλώσεις του Ιρανού ομολόγου του Μοχάμαντ Τζαβάντ Ζαρίφ ο οποίος τόνισε ότι στο κείμενο της συμφωνίας υπάρχει "σαφής αναφορά σύμφωνα με την οποία ο εμπλουτισμός θα συνεχιστεί" στο Ιράν.
"Το Ιράν δέχτηκε να σταματήσει να εμπλουτίζει ουράνιο πέραν του 5%. Το Ιράν δέχτηκε να μειώσει και να μετατρέψει τα αποθέματα εμπλουτισμένου κατά 20% ουρανίου που διαθέτει", διευκρίνισε ο Κέρι. "Η ελπίδα μας είναι η συμφωνία για τα πυρηνικά να οδηγήσει σε μια νέα σχέση του Ιράν με τη Δύση και τους γείτονές του. Είναι πεπεισμένος, όπως είναι και ο πρόεδρος Ομπάμα, ότι κάναμε τη σωστή επιλογή", σημείωσε ακόμα.
Λαβρόφ: Όλος ο κόσμος είναι κερδισμένος
"Δεν υπάρχει χαμένος, όλος ο κόσμος είναι κερδισμένος", δήλωσε ο επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας. Σεργκέι Λαβρόφ στο τέλος των διαπραγματεύσεων στη Γενεύη, σύμφωνα με τα ρωσικά πρακτορεία ειδήσεων.
Ο Λαβρόφ εξέφρασε ικανοποίηση για τη χαλάρωση των κυρώσεων των δυτικών χωρών σε βάρος του Ιράν, την οποία προβλέπει η συμφωνία. "Δεν αναγνωρίζουμε τις μονομερείς αυτές κυρώσεις, συνεπώς είναι σωστό να μειωθεί η πίεση επί του Ιράν με τον περιορισμό των μονομερών αυτών κυρώσεων".
Ο επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας συνεχάρη τον νέο πρόεδρο του Ιράν Χασάν Ροχανί για τη σοβαρή βούλησή του να επιτευχθεί συμφωνία. "Με την άφιξη ενός νέου προέδρου στην ιρανική ηγεσία, αισθανθήκαμε ότι οι δηλώσεις για βούληση επίλυσης αυτής της αντιπαράθεσης είχαν αξιόπιστη βάση".
Ροχανί: Ανοίγουν νέοι ορίζοντες
Ο πρόεδρος του Ιράν, Χασάν Ροχανί, χαιρέτισε τη συμφωνία, λέγοντας ότι θα ανοίξει νέους ορίζοντες. “Η ψήφος του λαού υπέρ της μετριοπάθειας και της εποικοδομητικής εμπλοκής με τις άοκνες προσπάθειες της διαπραγματευτικής μας ομάδας θα ανοίξει νέους ορίζοντες”, ανέφερε μέσω του λογαριασμού του στο Twitter.
Ο πρόεδρος Ροχανί θεωρείται μετριοπαθής, σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ, και με την ανάληψη των καθηκόντων του ξεκίνησε μια πολιτική ανοίγματος προς η Δύση. Στο πλαίσιο αυτού του ανοίγματος ήρθε η προσέγγιση με τις δυτικές δυνάμεις που κατέληξε στη συμφωνία της Γενεύης.
Ισραήλ: Κακή συμφωνία
Το Ισραήλ, αντίθετα, κατήγγειλε την "κακή συμφωνία" στη Γενεύη, τονίζοντας ότι η Τεχεράνη "πήρε αυτό που ήθελε", σύμφωνα με ανακοίνωση του γραφείου του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου που εκδόθηκε λίγες ώρες μετά την επίτευξη συμφωνίας μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων και του Ιράν.
"Είναι μια κακή συμφωνία που προσφέρει ακριβώς αυτό που ήθελε το Ιράν: την ουσιαστική άρση των κυρώσεων και τη διατήρηση ενός βασικού μέρους του πυρηνικού του προγράμματος. Η συμφωνία επιτρέπει στο Ιράν να συνεχίσει τον εμπλουτισμό ουρανίου, αφήνει στη θέση τους τις συσκευές φυγοκέντρησης και τού επιτρέπει να παράγει σχάσιμα υλικά για την κατασκευή πυρηνικού όπλου. Επιπλέον, η συμφωνία δεν κατέληξε στην αποψίλωση του πυρηνικού σταθμού στο Αράκ. Η οικονομική πίεση την οποία υφίσταται το Ιράν θα μπορούσε να είχε αποφέρει μια πολύ καλύτερη συμφωνία η οποία θα οδηγούσε σε μια εξουδετέρωση των ιρανικών πυρηνικών ικανοτήτων", αναφέρεται.
Ο υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, Αβίγκντορ Λίμπερμαν, εκφράζοντας τη λύπη του για τη συμφωνία της Γενεύης δήλωσε στο ισραηλινό ραδιόφωνο: "Η συμφωνία αυτή συνιστά τη μεγαλύτερη διπλωματική νίκη του Ιράν, το οποίο απέσπασε την αναγνώριση του αυτοαποκαλούμενου νόμιμου δικαιώματός του στον εμπλουτισμό ουρανίου".
Όταν ρωτήθηκε για μια ενδεχόμενη ισραηλινή στρατιωτική επίθεση κατά του Ιράν, ο Λίμπερμαν τόνισε ότι "όλες οι επιλογές είναι στο τραπέζι".
Από την πλευρά του, ο υπουργός Οικονομίας Ναφτάλι Μπένετ δήλωσε ότι η χώρα του "δε δεσμεύεται από τη συμφωνία της Γενεύης και διατηρεί το δικαίωμα στην αυτοάμυνα". "Η συμφωνία δεν αγγίζει την ιρανική πυρηνική μηχανή και μπορεί να επιτρέψει στο Ιράν να κατασκευάσει μια πυρηνική βόμβα μέσα σε μια περίοδο έξι με επτά εβδομάδων. Το Ισραήλ είναι έτοιμο για κάθε ενδεχόμενο", δήλωσε στο ραδιόφωνο του ισραηλινού στρατού ο Μπένετ, ηγέτης της Εβραϊκής Εστίας, ενός ακροδεξιού κόμματος που πρόσκειται στο λόμπι των εβραίων εποίκων.
Θετική αντίδραση από την Κίνα
Η Κίνα χαιρετίζει την προσωρινή συμφωνία που επετεύχθη με το Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα, η οποία θα "βοηθήσει στην προάσπιση της ειρήνης και της σταθερότητας στη Μέση Ανατολή και στη διατήρηση του διεθνούς προγράμματος μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων", δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών Ουάνγκ Γι, σύμφωνα με την ανακοίνωση που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του υπουργείου. Η συμφωνία επίσης θα "βοηθήσει τους διάφορους παράγοντες να αρχίσουν την διεξαγωγή κανονικών ανταλλαγών με το Ιράν και θα συμβάλλει σε μια καλύτερη ζωή για τους Ιρανούς", πρόσθεσε ο επικεφαλής της κινεζικής διπλωματίας.
Ο Ουάνγκι Γι αναφέρθηκε "σε μια δεκαετία δύσκολου έργου", κυρίως στις τελευταίες ημέρες, "όταν εισήλθαμε στην τελική φάση των σκληρών διαπραγματεύσεων. Θέλουμε να εκφράσουμε την ικανοποίησή μας προς τις εμπλεκόμενες στις διαπραγματεύσεις πλευρές για την ευελιξία και τον πραγματισμό που επέδειξαν".
