Η μακάβρια παράδοση σε επαρχία της Ινδονησίας
Το σαλόνι είναι επενδυμένο με ξύλινα πάνελ, είναι λιτό χωρίς πολλά πολλά έπιπλα, και εξίσου ελάχιστες κορνίζες στους τοίχους. Η αίθουσα αντηχεί με φωνές και η μυρωδιά του καφέ πλανάται πάνω και γύρω τους... Είναι απλά μια τυπική οικογενειακή συγκέντρωση.
«Πώς είναι ο πατέρας σου;», ρωτά ένας από τους παριστάμενους την οικοδέσποινα και η διάθεση ξαφνικά αλλάζει. Όλοι συγκέντρωσαν το βλέμμα τους στο μικρό δωμάτιο στη γωνία, όπου ο ηλικιωμένος άντρας είναι ξαπλωμένος πάνω σε ένα πολύχρωμο κρεβάτι. «Εξακολουθεί και είναι άρρωστος», αποκρίνεται η κόρη του, Mamak Lisa. Η χαμογελαστή Mamak σηκώνεται από τη θέση της, και κινείται προς το δωμάτιο του πατέρα της, τον πλησιάζει τον ακουμπά ελαφρά και του λέει «πατέρα, έχουμε μερικούς καλεσμένους που ήρθαν για να σε δουν, ελπίζω να μη σε αναστατώνει αυτό».
«Με καλεί στο δωμάτιο για να γνωρίσω τον Paulo Cirinda», γράφει η ανταποκρίτρια του BBC, Sahar Zand που επιμελείται το θέμα. Ο Paulo Cirinda κείτεται ακίνητος, δεν ανοιγοκλείνει ούτε τα μάτια του -για την ακρίβεια, τα μάτια του ίσα που φαίνονται πίσω από τα σκονισμένα του γυαλιά. Το δέρμα του είναι άγριο και γκριζωπό, γεμάτο με μικροσκοπικές οπές, λες και τον έχουν φάει έντομα. Το υπόλοιπο σώμα του, είναι τυλιγμένο με ένα σωρό ρούχα. Στο δωμάτιο εισβάλουν τα εγγόνια του: «γιατί ο παππούς κοιμάται συνέχεια;», ρωτούν με ένα πνιχτό γέλιο. «Παππού ξύπνα και έλα να φάμε!», λέει ένα άλλο. Την κατάσταση σώσει η κόρη του- «σσσσσ... μην ενοχλείτε τον παππού, κοιμάται... Θα θυμώσει».
Μπορεί να μην το περιμένετε, αλλά ο Paulo Cirinda είναι νεκρός εδώ και 12 χρόνια και εντούτοις η οικογένειά του πιστεύει- προσποιείται τουλάχιστον-, ότι είναι πέρα για πέρα ζωντανός. Φυσικά για πολλούς, κάτι τέτοιο είναι όχι μόνο ανεπίτρεπτο αλλά και ανατριχιαστικό και παράνομο, αλλά για τους κατοίκους της περιοχής Toraja στο Sulawesi της Ινδονησίας είναι κάτι σαν παράδοση που κρατά εδώ και αιώνες. Εδώ, οι ανιμιστές (η ανιμιστική αντίληψη δέχεται ότι όλα έχουν πνεύμα) πιστεύουν ότι υπάρχει μια λεπτή γραμμή που χωρίζει τη ζωή και το θάνατο, τον πραγματικό κόσμο με τον «επόμενο» οπότε οι νεκροί έχουν έντονη παρουσία στον κόσμο των ζώντων.
Όταν κάποιος αποβιώσει, μπορεί να περάσουν μήνες ακόμα και χρόνια πριν γίνει η κηδεία και άρα η ταφή του. Στο μεσοδιάστημα, η οικογένεια φυλάσσει το άψυχο σώμα στο σπίτι και το φροντίζει ωσάν να πρόκειται για άρρωστο. Του προσφέρουν φαγητό, υγρά για να ξεδιψάσει ακόμα και τσιγάρα, πλένουν τα ρούχα του και τα αλλάζουν τακτικά. Κοντά στο κρεβάτι, υπάρχει μέχρι και κάποια λεκάνη για τη σωματική ανάγκη του νεκρού... Οι συγγενείς θεωρούν ότι αν δεν φροντίσουν όπως πρέπει τους νεκρούς τους, το πνεύμα τους θα τους στοιχειώσει. Όσο για το πώς διατηρείται το νεκρό σώμα χωρίς τις δυσάρεστες οσμές, αυτό επιτυγχάνεται παραδοσιακά, με τη χρήση διάφορων βοτάνων και φύλλων. Σήμερα όμως, χρησιμοποιείται η χημική ουσία Φορμαλίνη που αφήνει μια ιδιαίτερη οσμή στο δωμάτιο.
Η Mamak Lisa, αφού χαϊδέψει με τρυφερότητα τα μάγουλα του πατέρα της, λέει ότι νιώθει ένα δυνατό συναισθηματικό δέσιμο μαζί του. «Όλοι είμαστε Χριστιανοί», εξηγεί, αλλά «οι συγγενείς τηλεφωνούν συχνά για να μάθουν πώς είναι ο πατέρας μου, γιατί πιστεύουμε ότι εξακολουθεί και μας ακούει και βρίσκεται ανάμεσά μας». Έχοντας τον πατέρα της κοντά της, τη βοηθά όπως λέει, στο να διαχειρίζεται την απώλεια και τη θλίψη. Της δίνει χρόνο για να συνειδητοποιήσει ότι ο αγαπημένος της πατέρας δεν είναι πια εν ζωή.
Ο Cirinda θα βρίσκεται στον κόσμο των ζωντανών, μέχρι οι οικείοι του νοιώσουν έτοιμοι να του πουν αντίο- και όταν έρθει αυτή η ώρα, το σώμα του θα ταφεί με πλουσιοπάροχο τρόπο. Οι Torajan πιστεύουν ότι η ψυχή, αφού το σώμα ταφεί, ξεκινά το ταξίδι της για το μακρινό και δύσκολο ταξίδι στο Pooya- το τελικό στάδιο της μετέπειτα ζωής, εκεί όπου μετενσαρκώνεται.
