Συνέντευξη στη Μαρία Θανοπούλου
Από μικρό παιδί ζωγράφιζε κι όταν "γέμιζαν" οι επιφάνειες των θρανίων και των τετραδίων με τα σχέδιά της εκείνη συνέχιζε στα χέρια των συμμαθητών της…Μεγάλωσε με το όνειρο να ασχοληθεί με το σχέδιο και τις Τέχνες κι έτσι το 2006 μπήκε στη Σχολή Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης του ΤΕΙ Αθήνας. Σύντομα όμως κατάλαβε πως έχει ανάγκη να δημιουργήσει Τέχνη κι όχι να τη συντηρήσει. Ως ανήσυχος άνθρωπος, που δε συμβιβάζεται με τίποτα λιγότερο από αυτό που έχει ονειρευτεί και φυσικά με τη στήριξη των γονιών της, πριν από πέντε χρόνια άνοιξε τα φτερά της για το Λονδίνο. Μπήκε στο University of the Arts London από όπου πήρε το δίπλωμά της και στη συνέχεια έβαλε στόχο να συνεχίσει τις σπουδές της σε ένα από τα καλύτερα Πανεπιστήμια Καλών Τεχνών της πόλης, στο περίφημο Goldsmiths University of London και τα κατάφερε. Σήμερα, η 24χρονη καλλιτέχνις Αιμιλία Μελετίου είναι η μοναδική απόφοιτος του Πανεπιστημίου της που συμμετέχει στην έκθεση "Ch-ch-ch-Changing" στη Griffin Gallery του Notting Hill με το έργο "Winged Victory. Winged Whaat? (Just.Do.It)". Πρόκειται για τη σύγχρονη εκδοχή της Νίκης της Σαμοθράκης, όπως την φαντάστηκε η ίδια. Είναι ψηλή, αποστεωμένη, ακέφαλη και στα φτερά της σχηματίζονται στόματα, τα οποία εάν μπορούσαν θα μιλούσαν για την κατάσταση που βιώνουμε σήμερα στη χώρα μας…Η Αιμιλία Μελετίου είναι ένας πανέμορφος άνθρωπος με ταλέντο, άποψη, όνειρα και ένας λόγος να ελπίζουμε για το μέλλον αυτής της χώρας.
Πώς νιώθετε για τη συμμετοχή σας στη συγκεκριμένη έκθεση;
Νιώθω τιμή και υπερηφάνεια καθώς στη συγκεκριμένη έκθεση συμμετέχουν έξι γνωστοί καλλιτέχνες που είναι και καθηγητές Πανεπιστημίων και αυτό για μένα σημαίνει τεράστια ευθύνη και ευγνωμοσύνη. Το ότι επιλέχτηκα εγώ, μία Ελληνίδα μέσα σε τόσα νέα ταλέντα, με συγκινεί και δείχνει πως η αξιοκρατία δεν είναι αστικός μύθος, υπάρχει στην Αγγλία. Ελπίζω να χρησιμοποιήσουμε οι Έλληνες τον άκριτο μιμητισμό μας και για κάτι τέτοιο στο μέλλον.
Πώς αποφασίσατε να δημιουργήσετε το συγκεκριμένο έργο;
Ξεκίνησα να δημιουργώ μία σειρά από τα υβριδικά μυθολογικά πλάσματα ακριβώς όπως επιβιώνουν στο υποσυνείδητό μου -υπάρχουν άλλα δύο, ο Κέρβερος και ο Κένταυρος- κυρίως για προσωπικούς λόγους. Με εξίταρε η ιδέα της αφαίρεσης δύναμης και δόξας, η ιδέα της γυμνής αλήθειας μου. Άρχισα, λοιπόν, με τη Νίκη της Σαμοθράκης διότι είναι το αγαπημένο μου αρχαίο γλυπτό και ήταν πάρα πολύ δύσκολο για μένα που τρέφω αμέριστο θαυμασμό για αυτό το έργο να το αποσυνθέσω και να χαλάσω την υπεροχή του, πρώτα από όλα σαν ιδέα στο μυαλό μου και στην ελληνική μου συνείδηση. Η ιδέα της Νίκης στη σημερινή Ελλάδα, την Ελλάδα της κρίσης, της κατάθλιψης, της πτώχευσης αξιών και της διαπλοκής θρέφει μία ειρωνεία. Είναι καθαρά συμβολικό και σουρεαλιστικό έργο επηρεασμένο από την τραγωδία και την κωμωδία στην αρχαία τους μορφή, την τραγική ειρωνεία και το αλλόκοτο. Το έργο αυτό ρωτάει κυνικά "ποιά Νίκη" με την έννοια της Νίκης στη σημερινή Ελλάδα που οι μισοί Έλληνες υποφέρουν από τους άλλους μισούς, σε μια Ευρώπη που πια δεν είναι μία από τις πολλές ερωμένες του Δία, αλλά είναι μια ήπειρος προπαγανδισμένη βαθύτατα εναντίον μας. Η επίπονη -ψυχικά- διαδικασία του να μετατρέψω κάτι τόσο αγαπημένο -σε μένα και σε πάρα πολλούς, Έλληνες και μη- και τόσο άρρητα συνδεδεμένο με την περηφάνια μου ως Ελληνίδα σε κάτι έκπτωτο και λίγο, ήταν η κινητήριος πρόκληση για την ιδέα αυτή. Και τελικά, η δυσκολία της απόφασής μου αυτής ήταν μονόδρομος προς τη θεά Νίκη.
Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης;
Η έμπνευση ήρθε από το γεγονός ότι όταν κάποιος βρίσκεται μόνος του σε μία δυνατή ξένη χώρα απορροφά τα ερεθίσματα που αφορούν την πατρίδα του πολύ πιο έντονα. Την έφερε η απόγνωση, καθώς προσπάθησα να κάνω άλλα έργα, μα το μυαλό μου γυρνούσε στην Ελλάδα και την πτώση της.
Ποιο μήνυμα θέλετε να περάσετε στο κοινό με το έργο σας;
Ο καθένας βλέπει τελείως διαφορετικά κάτι. Δεν έχω συγκεκριμένα μηνύματα να περάσω με το έργο μου στο κοινό, έχω πολλούς παιδικά παιχνιδιάρικους συμβολισμούς σε ένα θέμα τραγικό και άσχημο. Μου αρέσει να χρησιμοποιώ τις αντιθέσεις γιατί μιλούν τελείως διαφορετικά στον καθένα μας. Θα ήμουν ευτυχής αν το έργο μου προκαλέσει συναισθήματα και σκέψεις στο θεατή, όποιας φύσεως και αν είναι.
Η Νίκη της Σαμοθράκης έχει ξεχωριστή θέση στις καρδιές των Ελλήνων, δε "φοβηθήκατε" μήπως ακούσετε αρνητικά σχόλια;
Τα πρώτα αρνητικά σχόλια τα είπα η ίδια στον εαυτό μου. Όταν το έργο ήταν ακόμη σκέψεις και προσχέδια ήμουν απόλυτα διχασμένη. Από τη μία, ο φόβος για την "κατεστραμμένη" Νίκη ήταν πρόκληση και από την άλλη το θράσος μου να αγγίξω την ανέγγιχτη αγέρωχη ομορφιά της πάλαι ποτέ δόξας μας με έσπρωχνε να μην το τολμήσω. Ωστόσο, η αρνητική κριτική όταν είναι εμπεριστατωμένη, είναι κάτι που ως τώρα με βοήθησε πολύ να ωριμάσω. Επομένως, όσο "πόνο" και αν μου φέρει βραχυπρόθεσμα, ξέρω πάντα πως κάτι καλό θα με "διδάξει" σε βάθος χρόνου.
Ποιο σχόλιο που σας έχουν κάνει μέχρι τώρα για το έργο σας, δε θα ξεχάσετε ποτέ;
H ιστορικός τέχνης, κυρία Mαρία Μέρμιγκα έκανε μία κριτική στο έργο μου και δε θα μπορούσα να ξεχωρίσω κάτι από αυτό το κείμενο. Διαλέξτε εσείς ό,τι σας αρέσει περισσότερο."Η στάση του σώματος θυμίζει ως ένα βαθμό τον Νάρκισσο που σκύβει και βλέπει για πρώτη φορά το είδωλό του στο νερό. Όμως η μορφή διακρίνεται πέρα από την ομορφιά, για την ταπεινή διάθεση και τη συστολή της, στοιχεία που είθισται να χαρακτηρίζουν τον πραγματικό νικητή. Επιπλέον, αδιαφορεί επιδεικτικά για τα "βαρίδια" που φέρει στις μεγάλες φτερούγες της. Αυτά τα αμέτρητα "βακχικά" στόματα δε μπορούν να υποσκάψουν ούτε να περιορίσουν την αυτοπεποίθηση και τη "δυναμική" της ντελικάτης φιγούρας. Μόνο ο θεατής επιζητά τη στιγμή κατά την οποία η Νίκη θα χτυπήσει δυνατά τις φτερούγες της για να τα δει να σωριάζονται στο έδαφος ηττημένα, κόκκινα και μισάνοιχτα σαν θύματα σφαγής. Οι οπές που παρουσιάζονται πάνω στο σώμα πετυχαίνουν να μεταφέρουν τη μορφή σε ένα περισσότερο πνευματικό και άυλο επίπεδο, όπου τίποτα δε φαίνεται ικανό να την απειλήσει. Κάθε άλλο μάλιστα, η μορφή με την ηρεμία και τη σιγουριά της μοιάζει βγαλμένη από ένα ανώτερο επίπεδο, όπως αυτό του πλατωνικού και αιώνιου κόσμου της Θεωρίας των Ιδεών."
Έχετε επισκεφθεί το Μουσείο του Λούβρου και εάν ναι ποια συναισθήματα σας δημιούργησε η εικόνα της Νίκης της Σαμοθράκης;
Το επισκέφθηκα πρώτη φορά στα 16 μου και έπειτα στα 20. Ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου που αισθάνθηκα δέος... όταν την αντίκρισα. Την έχουν τοποθετήσει όπως της αξίζει, όχι σαν την Καρυάτιδα στο Βρετανικό. Η υπερήφανη κορμοστασιά της, το βαρύ μάρμαρο που νιώθεις πως ανεμίζει σαν μετάξι, η σιγουριά στο βήμα της, η δύναμη του γυναικείου κορμιού της, το πόδι της στην πλώρη του πλοίου, τα φτερά που νιώθεις σαν να πάγωσε το πέταγμα τους μια στιγμή...Θα μπορούσα να μιλάω ώρες για την ομορφιά της…
Ζείτε σε μια πόλη, στην οποία βρίσκεται ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας και του πολιτισμού της Ελλάδας. Έχετε επισκεφθεί το Βρετανικό Μουσείο, κι αν ναι πώς αισθανθήκατε αντικρίζοντας τα Μάρμαρα του Παρθενώνα;
Λόγω του παρελθόντος μου στη Συντήρηση Αρχαιοτήτων, γνώριζα ακριβώς ποιες ζημιές και με ποιο τρόπο έγιναν την περίοδο του Έλγιν. Έτσι αρνιόμουν να επισκεφτώ το μουσείο τα δύο πρώτα χρόνια καθώς είμαι κάθετη στην παραμονή τους εκεί. Τελικά πήγα με το ζόρι καθώς φιλοξενούσα Έλληνες φίλους μου και έπρεπε να τους πάω. Αισθάνθηκα δέος αντικρίζοντας την ποσότητα και την ποιότητα των έργων που είχαν αποσπαστεί όπως και θυμό καθώς η φύλαξή τους είναι τουλάχιστον ελλιπής και οι τουρίστες τα άγγιζαν ασταμάτητα και έβγαζαν φωτογραφίες αγκαλιάζοντάς τα σαν να βρίσκονταν στο Madame Tussauds. Έπειτα ξεκίνησα ένα πρότζεκτ όπου πήγαινα και σχεδίαζα ό,τι έβλεπα κάθε απόγευμα για ένα μήνα -τα αρχαία και τους τουρίστες δηλαδή- και με τα σχέδια αυτά έφτιαξα μία μεταξοτυπία και ένα βίντεο.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο όνειρό σας;
Ονειρεύομαι να υπάρχουν δουλειές και ίσες ευκαιρίες για τους νέους ανθρώπους στη χώρα μας, να δίνονται βασικοί μισθοί που να παρέχουν όντως τα βασικά, να υπάρχει αξιοκρατία και στην Ελλάδα -δε μπορεί να είναι τόσο δύσκολο πια, τόσες χώρες το κάνουν- ώστε να μη χρειάζεται νέοι άνθρωποι να αφήνουν την οικογένειά τους και τους φίλους τους για να ζήσουν αξιοπρεπώς στο εξωτερικό.
Θα επιστρέψετε στην Ελλάδα;
Σίγουρα θέλω να είναι η βάση μου η Ελλάδα αλλά δυστυχώς δεν εξαρτάται από εμένα αυτό. Ανάλογα με τις προτάσεις για δουλειές θα αλλάζει αυτό.
Ποια είναι η εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό;
Υπάρχουν ανάμεικτα συναισθήματα. Υπάρχουν λάτρεις της χώρας μας και του πολιτισμού μας, και υπάρχουν και τα θύματα της παγκόσμιας προπαγάνδας εναντίον μας. Από τις περισσότερες συζητήσεις που έχω κάνει οι Άγγλοι δεν πιστεύουν αυτά που ακούνε στις ειδήσεις. Ωστόσο θα πρέπει να συνυπολογίσουμε πως οι φίλοι μου είναι όλοι καλλιτέχνες και δεν καταπίνουν ό,τι τους δώσουν τα ΜΜΕ. Σίγουρα υπάρχουν και θύματα της προπαγάνδας, όπως υπάρχουν και άτομα που έχουν επισκεφτεί την Ελλάδα και έχουν δει την πραγματικότητα.
Πώς σας αντιμετωπίζουν όταν αναφέρετε ότι είσαστε Ελληνίδα;
Ελάχιστες φορές έπεσα θύμα ρατσισμού και ποτέ δεν έγινε μέσα σε Πανεπιστήμιο. Οι περισσότεροι θεωρούν την Ελλάδα εξωτικό μέρος και παράδεισο και εκτιμούν το ότι ο σημερινός παγκόσμιος πολιτισμός βασίζεται στους Αρχαίους Έλληνες και τους Αιγύπτιους.
Έχετε ακούσει ποτέ κάποιο σχόλιο, το οποίο σας έκανε να θυμώσετε;
Είχα διαβάσει σε μία εφημερίδα καθημερινή την επιστολή ενός Σκωτσέζου που ζητούσε την επανένωση επιτέλους του Παρθενώνα στο Ανατολικό Λονδίνο για τους Ολυμπιακούς του 2012, ώστε να αποφευχθούν τυχόν ζημιές λόγω διαδηλώσεων κατά του μνημονίου. Τότε με είχε πιάσει κλαυσίγελος.
Τι ρόλο μπορεί να παίξει σήμερα η Τέχνη;
Ο κόσμος έχει ανάγκη την τέχνη ως διέξοδο στις μέρες μας γιατί με την απογοήτευση και την απόγνωση, επιζητά είτε τη διαφυγή από την πραγματικότητα, είτε την ελπίδα για κάτι καλύτερο. Η τέχνη σήμερα μπορεί να ταρακουνήσει το αποχαυνωμένο από την τηλεόραση του εκφοβισμού κοινό, μπορεί να προκαλέσει σκέψεις και αισθήσεις, μπορεί να αφυπνίσει και να καταπραΰνει, όπως έχει συμβεί πάντα σε καιρούς κρίσης.
Τι μήνυμα θέλετε να στείλετε στους νέους της ηλικίας σας;
Θα πρότεινα να μην το βάλουμε κάτω, να μην εφησυχαζόμαστε και να μην αποζητάμε το βόλεμα. Να μην επαναλάβουμε τα λάθη των γονέων μας και να διδαχτούμε από τα λάθη της ιστορίας μας. Να μην αμφιβάλλουμε για την πατρίδα μας αλλά να επανορθώσουμε κιόλας εμείς οι ίδιοι για το μερίδιο των Νεοελλήνων που αρνείται να αλλάξει μυαλά. Να κάνουμε την αυτοκριτική μας και ύστερα να δικάζουμε τους απέναντι. Να πάρουμε κουράγιο από την Τέχνη και τον Πολιτισμό μας και να αρχίσουμε από το μηδέν.
