Συνέντευξη στη Μαρία Θανοπούλου
Πριν από οκτώ χρόνια βρήκε στην Τήλο το καταφύγιό της…τον τόπο που θα τη βοηθούσε να βρει το νόημα της ζωής, να εμπνευστεί, να δημιουργήσει…Παρατηρώντας τους κατοίκους του νησιού στο μοναδικό λεωφορείο που υπάρχει, συνειδητοποίησε ότι σε αυτή την τόσο μικρή νησιώτικη κοινωνία των 400 κατοίκων υπάρχουν τουλάχιστον δεκαπέντε διαφορετικές εθνικότητες και όμως όλοι έχουν βρει στην Τήλο το "σπίτι" τους. Έτσι, η γερμανίδα σκηνοθέτις Ζιμπίλε Μέντερ, δημιούργησε ένα υπέροχο ντοκιμαντέρ με τίτλο "The Island Bus". Πρωταγωνιστής ένας από τους επιβάτες του λεωφορείου, ο 15χρονος Σαΐντ από το Αφγανιστάν, ο οποίος μετά από ένα περιπετειώδες ταξίδι φθάνει στο νησί και σύντομα καταλαβαίνει ότι δεν είναι ο μόνος που αναζητά στην Τήλο ένα σπιτικό.
Αρχικά θα θέλαμε να μας πείτε πότε και πώς βρεθήκατε στην Τήλο.
Πρώτη φορά ήρθα για διακοπές το 2002. Από μικρή είχα πάρει την απόφαση να έρθω να ζήσω κάποια μέρα στην Ελλάδα. Το 2006 βρέθηκα ξανά στην Τήλο και εκτός από κάποια διαστήματα που λείπω για δουλειές, τον περισσότερο καιρό μένω εδώ.
Πώς γνωρίσατε την Ελλάδα;
Η μητέρα μου ήταν η φιλελληνίδα της οικογένειας. Όταν ήμουν 2 χρόνων έκανα τις πρώτες μου διακοπές στην Κρήτη και φυσικά ακολούθησαν πολλά ταξίδια. Όταν τελείωσα το πανεπιστήμιο, παρέα με τον τότε σύντροφό μου, ο οποίος είναι Αυστραλός ταξιδιωτικός συγγραφέας, ταξιδέψαμε επί 7 μήνες σε όλη τη χώρα.
Τι σας έκανε να θέλετε να εγκατασταθείτε μόνιμα σε αυτό το μικρό νησί; Τι ξεχωριστό έχει η Τήλος;
Δεν υπάρχει κάτι το πολύ ξεχωριστό στην Τήλο και αυτό ακριβώς φαίνεται ότι την κάνει να ξεχωρίζει ως ένα όμορφο μέρος για να καταφύγεις και να χαλαρώσεις για λίγο. Όταν ήρθα το 2006, δεν είχα αποφασίσει ότι θα μείνω για τόσο καιρό. Είχα έρθει με το αγόρι μου, με τον οποίο είχαμε προγραμματίσει να περάσουμε ένα χρόνο μακριά από τις ζωές μας στο Σύδνεϋ. Αυτός θα ταξίδευε στην Ευρώπη για να γράψει και εγώ θα βοηθούσα τη μητέρα μου, η οποία πάντα ήθελε να εγκατασταθεί στην Ελλάδα, να πραγματοποιήσει το όνειρό της.
Μέχρι τότε πού ζούσατε; Πώς θα χαρακτηρίζατε τη ζωή σας;
Σπούδασα στο Βερολίνο και το Λονδίνο και ύστερα έμεινα για περίπου δύο χρόνια στο Σύδνεϋ. Μου αρέσουν οι μεγάλες πόλεις για το πολιτισμό τους και βρήκα τις ευκαιρίες για έμπνευση πολύ ενδιαφέρουσες. Αλλά ο ακαδημαϊκός κόσμος και ο κόσμος της τέχνης μπορούν επίσης να είναι αρκετά καταπιεστικοί χώροι για κάποιον ο οποίος εξακολουθεί να προσπαθεί να βρει τη φωνή του και τα θέματα που τον απασχολούν περισσότερο. Μερικές φορές εύχομαι αυτοί οι άνθρωποι να είχαν πραγματικά προβλήματα. Έτσι, έβγαλα τον εαυτό μου για λίγο από αυτόν τον ανταγωνισμό για να αναπτυχθώ και να μάθω.
Τι ερεθίσματα/έμπνευση μπορεί να προσφέρει σε έναν σκηνοθέτη αυτό το μικρό νησάκι του Αιγαίου;
Το κυριότερο πράγμα που έχει να προσφέρει η Τήλος σε οποιονδήποτε, είναι η ευκαιρία να ζήσει κοντά στην όμορφη φύση της. Και αυτό ισχύει γενικότερα στην Ελλάδα. Νομίζω ζώντας στις πόλεις ξεχνάμε πως είμαστε πλάσματα της φύσης. Ίσως είναι και στο χαρακτήρα μου, αλλά θυμάμαι πως όταν ζούσα στο Βερολίνο ακόμα και στο Σύδνεϋ με τις υπέροχες παραλίες, λαχταρούσα να βρεθώ για μια στιγμή σε μια ήσυχη παραλία ή σε ένα σημείο στο δάσος, μόλις μια ανάσα από την ξέφρενη ζωή και τον κόσμο. Νομίζω όλοι το χρειαζόμαστε. Αλλά αν η δουλειά σου απαιτεί δημιουργικότητα αυτό το χρειάζεσαι πιο συχνά για να ξαναγεμίσεις τις μπαταρίες σου. Στην Τήλο μετά από δέκα ώρες στο γραφείο κάνοντας μοντάζ βγαίνω έξω και βλέπω τη θάλασσα και κάθε φορά σκέφτομαι πόσο ευγνώμων είμαι. Το άλλο είναι όλες αυτές οι μικρές ιστορίες που ζεις σε μια τόσο μικρή κοινωνία. Τα πράγματα είναι πολύ πιο προσωπικά σε μια κοινωνία τετρακοσίων ατόμων και βλέπεις όλο το πλούσιο θέαμα της ζωής να συμβαίνει μπροστά σου, σαν να είσαι σε μια μεγάλη σκηνή. Αυτό είναι απίστευτη έμπνευση για ένα παραμυθά.
Μιλήστε μας για το Island Bus.
Η έμπνευση για το "THE ISLAND BUS" ήρθε ακριβώς έτσι: ήμουν επιβάτιδα στο λεωφορείο αρκετές φορές την εβδομάδα και συνειδητοποίησα ότι μόνο με τη χρήση του γνωρίζω ολόκληρο το νησί. Το λεωφορείο - υπάρχει μόνο ένα, το οποίο συνδέει όλους τους οικισμούς του νησιού - είναι σαν ένας μικρόκοσμος της Τήλου. Και η Τήλος με τη σειρά της είναι σαν ένας μικρόκοσμος της Ευρώπης, για να μην πω όλου του κόσμου…Αυτή ήταν η έκπληξη μου: σε ένα μέρος κάπου μακριά, ανάμεσα στους τετρακόσιους κατοίκους υπάρχουν άνθρωποι τουλάχιστον δεκαπέντε εθνικοτήτων. Είναι στο σταυροδρόμι Βορρά και Νότου, Ανατολής και Δύσης - όπως η Ελλάδα γενικότερα. Έχει όλες αυτές τις επιρροές που έχουν διαμορφώσει τον κόσμο, όπως τον ξέρουμε σήμερα. Ως εκ τούτου, το "THE ISLAND BUS" μας ταξιδεύει στη ζωή της Τήλου σήμερα, αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα "ταξίδι" σε μερικά από τα πιο σημαντικά θέματα για οποιοδήποτε μέρος στον κόσμο: τους πρόσφυγες, την κοινωνία, τις σχέσεις μεταξύ των ηλικιωμένων και των νέων... Ξεκινάμε ένα χειμωνιάτικο πρωινό και φθάνουμε ένα βράδυ του καλοκαιριού και κατά τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού, όταν το λεωφορείο κάνει το γύρο του νησιού, ακολουθούμε ένα 15χρονο αγόρι από το Αφγανιστάν, το Saeed, που έχει βρει ένα νέο σπιτικό στην Τήλο - και συναντά τους άλλους κατοίκους της. Το "THE ISLAND BUS" μας οδηγεί σε μια κλειστή κοινωνία που - παρά το γεγονός ότι είναι μικρή (ή εξαιτίας) - είναι αρκετά ανοιχτή για να υποδεχτεί ανθρώπους από διάφορα υπόβαθρα.
Τι θέλετε να "πείτε" μέσω της ταινίας σας στον κόσμο;
Χάρη στο "καταφύγιο" μου, τα χρόνια της ήρεμης ζωής κοντά στη φύση και μετά από μια απόλυτη προσήλωση στη δουλειά μου είχα την ευκαιρία να καθορίσω τι ακριβώς θέλω να πετύχω ως σκηνοθέτις. Το "THE ISLAND BUS" είναι η πρώτη δουλειά μου σε αυτό το πνεύμα...Η προσέγγισή μου, το τι θέλω να δείξω και να εκφράσω με τη δουλειά μου, έχει στην πραγματικότητα ένα ισοδύναμο- ή, αν προτιμάτε, έχει τα θεμέλιά του- στη Θετική Ψυχολογία. Όπως στη Θετική Ψυχολογία και, σε αντίθεση με το τι υποθέτουν οι άνθρωποι για τα ντοκιμαντέρ, δε θέλω να διερευνήσω το τι πάει λάθος. Υπάρχουν πολλοί ταλαντούχοι σκηνοθέτες που το κάνουν αυτό και το κάνουν καλά, εκθέτοντας την αδικία, τον κίνδυνο και τα ψεγάδια. Αυτό στο οποίο επικεντρώνομαι εγώ είναι στο τι πάει σωστά και γιατί. Στην Τήλο και στην ιστορία την οποία απεικονίζει το "THE ISLAND BUS" πολλά πράγματα πάνε σωστά παρά τις αντιξοότητες. Δεν είναι ένα υπερθέαμα. Το ταλέντο μου έγκειται στο να επικεντρώνομαι στις μικροσκοπικές λεπτομέρειες της ζωής. Και ελπίζω αυτό να αποτελεί πηγή έμπνευσης…
Ποια ήταν μέχρι τώρα η ανταπόκριση του κοινού; Τι σχόλια σας έχουν κάνει;
Μέχρι στιγμής, η αντίδραση του κοινού ήταν πολύ συγκινητική. Είναι θαυμάσιο συναίσθημα να συνδέεσαι με ανθρώπους που ποτέ δεν έχεις συναντήσει μέσα από τη δουλειά σου. Στην πλειοψηφία τους όσοι είδαν την ταινία μου είπαν ότι συγκινήθηκαν πολύ. Σε μια προβολή στο FIFIG στο Isle de Groix, η ταινία ακολουθήθηκε από μια συζήτηση μαζί με τη Διεθνή Αμνηστία σχετικά με τη μεταχείριση των προσφύγων στα θαλάσσια σύνορα της Νότιας και Ανατολικής Ευρώπης και αισθάνθηκα υπερήφανη που μπόρεσα να εμπνεύσω και να προσφέρω τροφή για σκέψη για το θέμα αυτό που πρέπει να αφορά όλους μας. Στην avant-premiere στο Goethe-Institut Athen, δύο γυναίκες είπαν ότι στεναχωρήθηκαν πολύ και βρήκαν την ταινία πολύ αρνητική. Συνήθως κατηγορούμαι ότι παρουσιάζω μια υπερβολικά ρόδινη εικόνα, έτσι ήταν έκπληξη για μένα τα σχόλια. Δυστυχώς η συζήτηση δεν επέτρεψε για μία σε βάθος ανάλυση, αλλά θα μου άρεσε πολύ να ξέρω τι ακριβώς ήταν αυτό που τους αναστάτωσε - γιατί νομίζω ότι αυτό είναι το ζητούμενο. Πρόκειται για μια ταινία, η οποία ελπίζω να σας βάλει σε σκέψεις δεδομένου ότι θέλω να πιστεύω ότι έχω θίξει ορισμένα υπαρξιακά ζητήματα για το τι σημαίνει η ανθρώπινη ύπαρξη.
Πώς σας αντιμετώπισαν οι ντόπιοι όταν εγκατασταθήκατε στο νησί; Έχετε νιώσει ποτέ ότι σας έχουν αποδεχτεί, ότι έχετε γίνει ο "δικός τους άνθρωπος";
Ένας από τους λόγους που επιστρέφω στην Τήλο συχνά είναι γιατί νιώθω καλοδεχούμενη. Παρά το γεγονός ότι εξακολουθεί να υπάρχει μια μεγάλη απόσταση - λόγω της καταγωγής μου αλλά και του τόσο διαφορετικού επαγγέλματός μου – έχουν υπάρξει αμέτρητες φορές που έχω νιώσει ντόπια. Αρκετοί με αποκαλούν Τηλιακή, μερικές φορές σαν αστείο ή ως φιλοφρόνηση. Αλλά πιστεύω ότι είναι επίσης μια απόδειξη του πόσο σημαντικό είναι ένα από τα κύρια ερωτήματα της ταινίας…Είναι το μέρος ή οι άνθρωποι που συναντάς στο ταξίδι της ζωής που σε κάνουν να νιώσεις ότι είσαι σπίτι σου; Νομίζω ότι πέρα από τις εθνικότητες υπάρχουν πολλά για όλους μας που μπορούμε να διερευνήσουμε για αυτό το θέμα.
Έχω μιλήσει με την Jennifer Barclay, η οποία επίσης βρήκε το σπιτικό της στο νησί και μου έχει αναφέρει κάποιες από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει...Για εσάς ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία;
Η μεγαλύτερη πρόκληση στην Τήλο ειδικά για έναν κινηματογραφιστή είναι τα ταξίδια και η επικοινωνία. Το να ταξιδέψεις οπουδήποτε αλλού εκτός από τη Ρόδο παίρνει τουλάχιστον μια ημέρα -μερικές φορές περισσότερο ανάλογα με τις συνδέσεις. Και στην περίπτωση που το σκάφος του νησιού είναι εκτός υπηρεσίας, ακόμη και μια ημερήσια εκδρομή στη Ρόδο είναι αδύνατη. Αυτό έχει πολλές συνέπειες για το πώς θα πρέπει να οργανώσεις τη ζωή σου. Θα πρέπει να προμηθευτείς για παράδειγμα αρκετά μελάνια για τον εκτυπωτή ή το αγαπημένο σου τσάι, γιατί ξέρεις ότι δε θα τα βρεις στο νησί. Η άλλη μεγάλη πρόκληση είναι το ίντερνετ. Όταν είμαι "στις καλές" μου μπορεί να γελάσω με αυτό αλλά στην πραγματικότητα είναι πολύ ενοχλητικό. Αυτή τη στιγμή εργάζομαι για το διαδικτυακό ντοκιμαντέρ του Catalysta.org DREAM JOB και χρειάζομαι απόλυτα το ίντερνετ. Με άλλα λόγια, ακόμη και το αργό ίντερνετ είναι πρόβλημα για μένα αλλά στο σπίτι όπου ζω μερικές φορές δεν έχω καθόλου σύνδεση. Δεδομένου ότι το 51% του ΟΤΕ είναι γερμανικής ιδιοκτησίας, δε νομίζω ότι θα συνδεθεί ποτέ στο δίκτυο DSL, λόγω των 7 πελατών που θα έχει στο χωριό μου. Γερμανική οικονομία...γνωρίζετε…Φυσικά, κάποιος μπορεί να πει "καλά, δε μπορείς να τα έχεις όλα. Να ζεις δίπλα στη θάλασσα και να έχεις και γρήγορο ίντερνετ. Εάν ζεις σε ένα νησί ίσως θα πρέπει να ασχοληθείς με ό,τι και οι υπόλοιποι, δηλαδή με τον τουρισμό". Αλλά έχοντας ζήσει σε διάφορα μέρη και λόγω ης εκπαίδευσής μου έχω διαπιστώσει ότι δεν πρέπει να πηγαίνεις σε ένα μέρος όπως στην Τήλο και να ξεκινάς ανταγωνισμό με τους ντόπιους. Καλύτερα να φέρεις ό,τι έχεις εσύ στο νησί. Αλλά εγώ πραγματικά χρειάζομαι το ίντερνετ και αυτό μπορεί να είναι μια πρόκληση.
Τι θα λέγατε ότι άλλαξε στη σκέψη σας, στα "θέλω" σας μετά την εγκατάσταση σας στην Τήλο;
Παρόλο που ήρθα στην Τήλο για να εξελιχθώ, νομίζω ότι αυτό που θέλω τώρα περισσότερο είναι να συνδεθώ με ανθρώπους που μοιάζουμε και να μοιραστώ εμπειρίες. Έχω καταλάβει τι είναι σημαντικό για μένα όποτε και οι άλλοι φαίνεται να το κατανοούν καλύτερα καθώς βρήκα τρόπους να το εκφράζω. Το "THE ISLAND BUS" είναι ένας από αυτούς.
Ποια είναι τα σχέδιά σας, τα όνειρά σας;
Προς το παρόν, το να δουλεύω στο DREAM JOB και σε παρόμοια projects μου αρέσει πολύ. Σχεδιάζω να κάνω ταινίες που εμπνέουν. Θέλω επίσης να ανακαλύψω περισσότερα για την Ελλάδα του σήμερα και ιδιαίτερα για τη νεότερη γενιά. Ενδιαφέρομαι για τα όνειρά τους και τους τρόπους που αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις που συναντούν. Θεωρώ ότι υπάρχει μια προθυμία να αμφισβητήσουν και να δημιουργήσουν από την αρχή τα πράγματα. Νομίζω ότι μια κρίση είναι πάντα μια τεράστια ευκαιρία και είμαι περίεργη να δω τι θα κάνουν οι Έλληνες και αν μπορώ, θα ήθελα να εμπνεύσω μερικά από αυτά.
