Σήμερα ανοίγουν τα σχολεία. Καθετί καινούριο που ξεκινά προκαλεί αλλαγές στην καθημερινότητά μας και αυτές με τη σειρά τους μας προκαλούν ένταση. Ως εκ τούτου, και η έναρξη της σχολικής χρονιάς επιφέρει πλήθος αλλαγών στη ζωή όλων των μελών της οικογένειας και τους αναστατώνει. Η αναστάτωση αυτή είναι πιο έντονη όταν πρόκειται για παιδιά μικρής ηλικίας, τα οποία ετοιμάζονται να φοιτήσουν στον παιδικό σταθμό, στο νηπιαγωγείο ή στην Α΄ δημοτικού. Η ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια κ. Ευαγγελία Κυριάκου αναλύει.
Ο παιδικός σταθμός, το νηπιαγωγείο και η Α΄ δημοτικού είναι μεταβατικές περίοδοι στη ζωή ενός παιδιού, οι οποίες σηματοδοτούν πολλαπλές αλλαγές ως προς τη συμπεριφορά του και τις απαιτήσεις του περιβάλλοντος από αυτό. Έτσι, δεν είναι λίγα εκείνα τα παιδιά τα οποία δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στο σχολικό πλαίσιο και να ενταχθούν ομαλά σε αυτό, καθώς το βιώνουν ως απειλητικό σε σύγκριση με την ασφάλεια του οικογενειακού περιβάλλοντος και, κατά συνέπεια, τους προκαλεί άγχος. Άμεση απόρροια αυτού του γεγονότος είναι το παιδί να είναι απρόθυμο ή και να αρνείται να πάει στο σχολείο. Η εν λόγω στάση του συχνά συνοδεύεται και από σωματικά συμπτώματα, τα οποία είναι αόριστα και στερούνται οργανικής αιτιολογίας, (πονοκέφαλοι, κοιλιακοί πόνοι, ναυτία, διάρροια, εμετοί, ενούρηση κ.ά.), καθώς και από έντονες και ακραίες συναισθηματικές εκδηλώσεις (έντονο κλάμα, εκρήξεις θυμού, επιθετικότητα και εριστικότητα, εφιάλτες κ.ά.). Τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται με το πρωινό ξύπνημα, εντείνονται στη διαδρομή προς το σχολείο και κορυφώνονται με την άφιξη σε αυτό. Κατά την παραμονή του παιδιού στην τάξη, αυτά εμμένουν και το παιδί δε συμμετέχει στα δρώμενα, αλλά ζητά επίμονα να έρθουν οι γονείς του να το πάρουν και να επιστρέψει στο ασφαλές περιβάλλον του σπιτιού του.
Οι προαναφερθείσες αρνητικές αντιδράσεις, όταν εμφανίζονται σε παιδιά μικρής ηλικίας κατά τις πρώτες μέρες φοίτησής τους στο σχολείο, είναι εν μέρει αναμενόμενες και ως ένα βαθμό φυσιολογικές. Ο κυριότερος εκλυτικός παράγοντας της άρνησης ενός παιδιού να πάει στο σχολείο είναι το λεγόμενο "άγχος αποχωρισμού", το οποίο βιώνεται τόσο από το ίδιο όσο και από τους γονείς του. Σύμφωνα με αυτό, γονείς και παιδί δεν έχουν αναπτύξει έναν ασφαλή δεσμό, με αποτέλεσμα το τελευταίο να φοβάται πως οι γονείς του θα το εγκαταλείψουν ή θα τους συμβεί κάτι πολύ κακό και δε θα επιστρέψουν να το πάρουν από το σχολείο. Ένας άλλος αιτιολογικός παράγοντας του υπό συζήτηση φαινομένου είναι η υπερπροστατευτική στάση των γονέων απέναντι στο παιδί, η οποία δεν το βοηθά να αυτονομηθεί και να αναπτύξει ισχυρό το αίσθημα της αυτό-αποτελεσματικότητας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, αφενός να αισθάνεται αβοήθητο στο μέχρι πρότινος άγνωστο σχολικό πλαίσιο και να μην ξέρει πώς να λειτουργήσει και αφετέρου να το βιώνει ως απειλητικό και εν δυνάμει καταστροφικό, αφού δε θα είναι εκεί οι γονείς του να το προστατέψουν. Τέλος, εάν η οικογένεια έχει βιώσει πρόσφατα πολύ δυσάρεστα γεγονότα (θάνατοι, διαζύγιο) ή σημαντικές αλλαγές (γέννηση ενός νέου μωρού, μετακόμιση), τότε είναι πολύ πιθανό το παιδί να εμφανίσει άρνηση να φοιτήσει στο σχολείο.
Ποια πρέπει να είναι η στάση των γονέων ώστε να μετριαστούν και να εξαλειφθούν οι αρνητικές αντιδράσεις του παιδιού αναφορικά με τη φοίτησή του στο σχολικό πλαίσιο;
- Πρωταρχικά, είναι πολύ σημαντικό να βοηθήσετε το παιδί να εκφράσει τους φόβους και τις αγωνίες του, καθώς και να τις ακούσετε με σεβασμό και κατανόηση. Η υποτίμηση αυτού που του συμβαίνει δε θα το βοηθήσει, αντίθετα θα του προκαλέσει μεγαλύτερη σύγχυση.
- Εξίσου σημαντικό είναι να ελέγξετε το δικό σας άγχος για το πώς θα τα καταφέρει στο σχολείο, γιατί το παιδί το αντιλαμβάνεται και αυξάνεται το δικό του άγχος.
- Στη συνέχεια, επικοινωνήστε του με ήρεμο και σταθερό τρόπο πώς θα πάει στο σχολείο και προσπαθήστε να μην υποκύψετε στις πιέσεις του. Εάν κατορθώσει να παραμείνει στο σπίτι υποσχόμενο πως θα πάει την επόμενη μέρα στο σχολείο, τότε η διαδικασία της επιστροφής σε αυτό γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη.
- Τις πρώτες μέρες ενδέχεται να χρειαστεί να παραμείνετε εντός της σχολικής τάξης μαζί με το παιδί και σταδιακά να αποχωρείτε από αυτήν, αφού πρώτα το διασφαλίσετε πως αν σας χρειαστεί θα ζητήσει από τη δασκάλα/νηπιαγωγό να σας πάρει τηλέφωνο και εσείς θα είσαστε διαθέσιμοι.
- Εναλλακτικά, μπορείτε να συμφωνήσετε με τη δασκάλα/νηπιαγωγό να παραμένει για λίγες ώρες στην τάξη, οι οποίες σταδιακά θα αυξάνονται, έως ότου επιτευχθεί η ένταξή του στο σχολικό περιβάλλον.
- Τέλος, είναι σημαντικό ταυτόχρονα να ενισχύετε την αυτονομία του παιδιού σας και να ενδυναμώνετε την εικόνα εαυτού και την αυτοπεποίθησή του.
Εάν η άρνηση του παιδιού να φοιτήσει στο σχολείο συνεχιστεί για περισσότερο καιρό από τις πρώτες εβδομάδες μετά την έναρξη της σχολικής χρονιάς, τότε καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό.
[email protected]
