H εξασφάλιση μίας θέσης στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα αποτελεί όνειρο για χιλιάδες μαθητές και γονείς. Η αγωνία κορυφώνεται όταν οι υποψήφιοι ρίχνονται στη μάχη των Πανελλαδικών Εξετάσεων με αποτέλεσμα πολλές φορές, την περίοδο αυτή, να δοκιμάζονται τα νεύρα και οι αντοχές όλης της οικογένειας. Η κλινική ψυχολόγος της ψυχιατρικής κλινικής του Αιγινήτειου Νοσοκομείου, Dr Ίλια Θεοτοκά δίνει χρήσιμες συμβουλές.
Το άγχος, εφόσον δεν ξεπερνά κάποια όρια, όχι μόνο είναι φυσιολογικό να υπάρχει αλλά αποτελεί και κινητήρια δύναμη για τους μαθητές, οι οποίοι έχουν θέσει ένα σημαντικό στόχο για το μέλλον τους και προσπαθούν με όλες τις δυνάμεις τους να τον πετύχουν. Όταν, όμως, το άγχος παίρνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στον αγώνα για την επιτυχία.
Επιπτώσεις του άγχους
Το υπερβολικό άγχος των μαθητών αλλά και των γονέων, το οποίο τα παιδιά εισπράττουν και βιώνουν σε πολλαπλάσιο βαθμό, μειώνει τις επιδόσεις των υποψηφίων, ακόμη και αν είναι καλά διαβασμένοι. Τους "μπλοκάρει" και τους εμποδίζει να συγκεντρωθούν στην προσπάθεια που κάνουν. Μπορεί ακόμη να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα, όπως υπερένταση, κατάθλιψη, διαταραχές στον ύπνο και στην όρεξη για φαγητό. Τι πρέπει να κάνουν, λοιπόν, γονείς και μαθητές για να περιορίσουν το στρες και να αντεπεξέλθουν με επιτυχία στη δοκιμασία των σχολικών εξετάσεων;
Πώς να αντιμετωπίσουν το άγχος οι μαθητές
Τα παιδιά είναι απαραίτητο καταρχήν να κοιμούνται καλά. Δεν πρέπει να στερούνται τον ύπνο, έστω και αν οι υποχρεώσεις τους είναι πολλές σε αυτή την απαιτητική περίοδο. Οι ανάγκες για ύπνο εξαρτώνται από το πόσο έχει συνηθίσει να κοιμάται το κάθε παιδί. Σε γενικές γραμμές καλό είναι να κοιμούνται τουλάχιστον 8 ώρες την ημέρα. Όσον αφορά στον τρόπο μελέτης είναι σημαντικό να ακολουθούν ένα πρόγραμμα, που να είναι μέσα στο πλαίσιο των δυνατοτήτων τους. Δηλαδή το πρόγραμμά τους να μην είναι υπερβολικά αυστηρό, κάτι που σημαίνει ότι δε θα μπορούν να το τηρήσουν και για αυτό ακριβώς θα αγχωθούν, αλλά από την άλλη να μην είναι και εντελώς χαλαρό, που θα τους αφήσει να χαλαρώσουν παραπάνω από όσο χρειάζεται, με κίνδυνο να μην πετύχουν τελικά έναν εφικτό στόχο. Μία έξυπνη πρακτική είναι να κάνουν τακτικά διαλείμματα από το διάβασμα γιατί είναι χρήσιμα στην προσπάθεια που καταβάλλουν, αφού τους ξεκουράζουν σωματικά και διανοητικά. Βοηθάει επίσης την απόδοσή τους το να έχουν ένα πρόγραμμα δραστηριοτήτων, πέρα από το διάβασμα. Να βγουν μία βόλτα σε ένα ωραίο μέρος μόνοι ή με μία καλή παρέα, να δουν τηλεόραση, να ασχοληθούν με κάποιο χόμπι, όπως ένα είδος σωματικής άσκησης, που τους αρέσει. Μπορούν να βρουν τεχνικές χαλάρωσης, να στραφούν στο stretching ή να ακούσουν λίγη μουσική. Το πιο σημαντικό όμως είναι να πιστεύουν στον εαυτό τους και να διατηρούν πάντα μέσα τους ένα κλίμα αισιοδοξίας και θετικής σκέψης.
Πώς να αντιμετωπίσουν το άγχος οι γονείς
Οι γονείς μπορεί να έχουν περισσότερο άγχος και να το μεταδίδουν στα παιδιά και έτσι οι υποψήφιοι να αγχώνονται πλέον όχι από μόνοι τους αλλά επειδή βλέπουν τους γονείς τους να τους πιέζουν και να έχουν χάσει τον ύπνο και την ηρεμία τους λόγω των εξετάσεων. Είναι, επομένως, χρήσιμο να μάθουν να διαχειρίζονται το άγχος τους και να μη φορτώνουν τα παιδιά με τις δικές τους ανασφάλειες σε μία ούτως ή άλλως δύσκολη περίοδο για αυτά. Συχνά οι γονείς μιλάνε στα παιδιά μόνο για το διάβασμα, δηλαδή δεν υπάρχει κανένα άλλο αντικείμενο συζήτησης και επικοινωνίας. Αυτό είναι ένα συνηθισμένο παράπονο των εφήβων. Ο ρόλος των γονέων απαιτεί να κουβεντιάζουν με τα παιδιά τους για όλα τα θέματα, να ακούνε τα προβλήματά τους, από το πιο ασήμαντα μέχρι τα πιο σοβαρά, να προτείνουν λύσεις και κυρίως να μην επιμένουν στα ίδια ζητήματα ή να απαιτούν η δική τους άποψη να γίνει δεκτή από τα παιδιά τους ως η πιο ορθή, επικαλούμενοι την εμπειρία της ζωής τους.
Δεν ήρθε το τέλος του κόσμου
Οι εξετάσεις είναι πράγματι μία καθοριστική φάση στη ζωή των παιδιών. Ας μην ξεχνάμε όμως την ουσία, η οποία είναι ότι θα κάνει το παιδί ό, τι μπορεί για να επιτύχει και αν δεν πετύχει θα δει τότε τι άλλες επιλογές έχει. Δε χρειάζεται ο μαθητής να αγχώνεται ή να πάθει κατάθλιψη προκαταβολικά, φοβούμενος μία πιθανή αποτυχία. Σήμερα υπάρχουν πάρα πολλοί διέξοδοι. Δεν είναι η επιτυχία στις εξετάσεις ο μόνος δρόμος για την επαγγελματική αποκατάσταση και την επιτυχία. Βέβαια από την άλλη πλευρά δεν είναι και λόγος αυτός για να μειωθεί το κίνητρο του μαθητή.
Με λίγα λόγια: ο μαθητής θα δώσει τον καλύτερο εαυτό του στις εξετάσεις και από εκεί και πέρα υπάρχουν και άλλες εναλλακτικές, που μπορεί να σκεφτεί, σε περίπτωση που τα αποτελέσματα δε θα είναι ικανοποιητικά. Το σίγουρο -και αυτό που χρειάζεται να έχουν γονείς και μαθητές στο μυαλό τους- είναι ότι μία πιθανή αποτυχία στις εξετάσεις δε σημαίνει ότι ήρθε το τέλος του κόσμου.
