Oι περισσότεροι από μας, σε αρκετές στιγμές της ζωής μας, έχουμε νιώσει φόβο, κυρίως όταν βρεθήκαμε αντιμέτωποι με μια κατάσταση ή κάποιο πραγματικό γεγονός δυσάρεστο ή και απειλητικό για την ασφάλειά μας. O φόβος είναι μια φυσιολογική αντίδραση προσαρμογής, ένα δώρο της φύσης, που έχει στόχο να μας κινητοποιεί για να αντιδρούμε σε περιστάσεις που εγκυμονούν κινδύνους. Όταν, λοιπόν, αξιολογούμε κάποια κατάσταση ως επικίνδυνη, τότε ένας ολόκληρος μηχανισμός από σωματικά ερεθίσματα μπαίνει σε άμεση λειτουργία και μας βοηθά να αποφεύγουμε τον πραγματικό κίνδυνο. Όλα τα παιδιά έχουν ανεπτυγμένο αυτόν το σωτήριο μηχανισμό του φόβου και είναι μάλλον φυσιολογικό να φοβούνται διάφορα ερεθίσματα, ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξής τους. Η ψυχολόγος-παιδοψυχολόγος και συγγραφέας αρκετών βιβλίων μεταξύ των οποίων τα "Οι γονείς κάνουν τη διαφορά", "Μεγαλώστε ευτυχισμένα παιδιά", "Οι γονείς χωρίζουν" και "Παιδιά στην εφηβεία, γονείς σε κρίση", κυρία Αλεξάνδρα Καππάτου αναλύει.
Φόβοι των παιδιών ανά ηλικία
Tο νεογέννητο, όταν έρχεται σε επαφή με τον εξωτερικό κόσμο, παρουσιάζει με το κλάμα του μια αντίδραση φόβου σε ισχυρούς θορύβους.
Kατά τη διάρκεια της προσχολικής ηλικίας αναπτύσσονται στα παιδιά αρκετοί φόβοι που συνδέονται κυρίως με καταστάσεις ή ερεθίσματα που τους δημιουργούν ανασφάλεια. Tέτοια ερεθίσματα μπορεί να είναι τα μεγάλα ζώα, οι σκύλοι, οι μάγισσες, το σκοτάδι, οι δυνατοί θόρυβοι, ο γιατρός.
Συγκεκριμένα:
0-2 χρόνια. Φοβάται τους δυνατούς ήχους ή θορύβους, τον αποχωρισμό από τους γονείς του, τους ξένους όταν το πλησιάζουν, τα μεγάλα αντικείμενα.
2-4 χρόνων. Φοβάται τα ζώα, τα έντομα, τους δυνατούς θορύβους, να μένει μόνο του, το μπάνιο, την εκπαίδευση της τουαλέτας, τα τέρατα, τα φαντάσματα.
4-6 χρόνων. Φοβάται τον ύπνο, το σκοτάδι, τα τέρατα, δείχνει συστολή προς τους αγνώστους, φόβο για την απώλεια ενός γονιού, φόβο για το διαζύγιο.
Mετά τα 6 χρόνια, οι φόβοι αγγίζουν την καθημερινή ζωή. Tο παιδί φοβάται μήπως χτυπήσει, να μείνει μόνο του στο σπίτι, τις καταιγίδες ενώ παράλληλα παρουσιάζεται ο φόβος για το θάνατο κάποιου από τους γονείς του.
Aπό τα 8-9 χρόνια οι φόβοι βαθμιαία ελαττώνονται. Οι φόβοι του έχουν πιο ορθολογική βάση. Νιώθει φόβο για το πώς θα τα πάει στο σχολείο, για την απόρριψη από τα συνομήλικα παιδιά, ανησυχεί περισσότερο για το θάνατο, τους κλέφτες, τον πόλεμο.
Μέχρι τα 11 χρόνια και τα αγόρια και τα κορίτσια τείνουν να εκπροσωπούνται ισότιμα στους φόβους.
Μετά τα 11 χρόνια τα αγόρια μειώνουν πιο γρήγορα τους φόβους τους από τα κορίτσια. Υπολογίζεται ότι 90% των παιδιών ηλικίας 2-14 χρόνων παρουσιάζουν τουλάχιστον ένα συγκεκριμένο φόβο που είναι φυσιολογικός.
Υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στα παιδιά ως προς το βαθμό που βιώνουν τους φόβους τους αλλά και τους τρόπους που τους εκφράζουν. Έτσι, ενώ κάποια παιδιά μπορεί να είναι επικίνδυνα τολμηρά, άλλα είναι τόσο φοβισμένα, που η δειλία τους δυσχεραίνει την ομαλή ανάπτυξή τους. Στα παιδιά όλων των ηλικιών μπορεί να αυξηθούν οι φόβοι τους σε φάσεις πίεσης, όπως όταν έρχεται νέο μωρό στην οικογένεια, όταν υπάρχει διαζύγιο των γονιών ή εντάσεις και φασαρίες.
