Το παιδί σας ξαφνικά άρχισε να δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την υγιεινή διατροφή, απέκτησε τελετουργίες στο φαγητό και σε λίγο χρονικό διάστημα έχασε αρκετά κιλά. Του επισημαίνετε ότι δεν πρέπει να αδυνατίσει άλλο, εκείνο όμως επιμένει ότι θέλει να χάσει λίγο ακόμα βάρος. Αναρωτιέστε εάν όλα αυτά είναι ενδείξεις για ψυχογενή ανορεξία; Η ψυχολόγος-παιδοψυχολόγος και συγγραφέας αρκετών βιβλίων μεταξύ των οποίων τα "Οι γονείς κάνουν τη διαφορά", "Μεγαλώστε ευτυχισμένα παιδιά", "Οι γονείς χωρίζουν" και "Παιδιά στην εφηβεία, γονείς σε κρίση", κυρία Αλεξάνδρα Καππάτου συμβουλεύει.
Κάποιες έφηβες περιορίζουν την πρόσληψη τροφής σε σχέση με τις απαιτήσεις της ηλικίας τους, το ύψος τους, τη φάση ανάπτυξής τους και τη φυσική τους υγεία, με συνέπεια το βάρος να είναι κάτω από τα όρια του αναμενόμενου.
Έχουν μια "ψευδή εικόνα" για το σώμα τους και τη γενικότερη εμφάνισή τους -ακόμη και αν είναι λιποβαρείς, θεωρούν ότι είναι παχιές. Φαντάζονται ότι μερικά γραμμάρια παραπάνω βάρους ισοδυναμούν με "παραμόρφωση" για τις ίδιες. Αρνούνται, λοιπόν, να φάνε ή ελέγχουν πλήρως την τροφή που προσλαμβάνουν και καταφεύγουν συχνά σε έντονη άσκηση ή και λήψη καθαρτικών ή διουρητικών προκειμένου να χάσουν βάρος πιο γρήγορα.
Η έφηβη αρχίζει να κλείνεται στον εαυτό της, να γίνεται ευερέθιστη και να αδυνατίζει εμφανώς. Δεν τρώει πια, συνεχώς επιδιώκει να αθλείται και έχει εμμονή με τα κιλά της. Η ψυχογενής ανορεξία διαγιγνώσκεται όταν η έφηβη ζυγίζει τουλάχιστον 15% λιγότερο από το κανονικό υγιές βάρος που αναμένεται για το ύψος της.
Επίσης, παρουσιάζει άγχος, ανασφάλεια, τελειομανία, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ίσως κατάθλιψη ή ψυχαναγκαστική διαταραχή. Έχει έλλειψη ενδιαφέροντος για οτιδήποτε αφορά τη σεξουαλικότητα. Επιπλέον, υπερτιμά την πνευματικότητα και αποσυνδέει τον εαυτό της από τα υλικά αγαθά. Εκτός από τη διαταραγμένη στάση της προς την τροφή, μπορεί να παρουσιάζει και αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές που περιλαμβάνουν αυτοτραυματισμούς, απόπειρες αυτοκτονίας και χρήση ναρκωτικών.
Όλη αυτή η κατάσταση είναι πολύ επιβαρυντική για την υγεία της έφηβης. Σταματά η έμμηνος ρύση, παρουσιάζει οστεοπενία επειδή χάνει ασβέστιο, σοβαρή δυσκοιλιότητα, το δέρμα της γίνεται ξηρό, χάνει τη λάμψη του, τα νύχια σπάνε, αδυνατίζουν τα μαλλιά, καταστρέφονται τα δόντια, είναι υπερβολικά ωχρή, παρουσιάζει υπόταση, υποθερμία, βραδυκαρδία.
Περίπου 1-2 στα 100 κορίτσια και 10 κορίτσια προς 1 αγόρι μπορεί να αναπτύξουν αυτή τη διαταραχή. Η ανορεξία επέρχεται ή στην αρχή της εφηβείας ή και μέχρι τα 18-20 χρόνια. Σπάνια παρουσιάζεται πριν την ηλικία των 10 ετών και μετά την ηλικία των 30. Στο 85% των περιπτώσεων παρουσιάζεται μεταξύ 13 και 20 ετών, με μεγαλύτερο ποσοστό εκδήλωσης την ηλικία των 17-18.
Σημαντικές ενδείξεις
Οι συνεχείς ή επαναλαμβανόμενες δίαιτες, π.χ. μέτρηση θερμίδων, παράλειψη γευμάτων ή νηστεία, ή αποφυγή ορισμένων ομάδων τροφίμων όπως το κρέας ή γαλακτοκομικά αντικαθιστώντας τα με υγρά.
Ενδείξεις εμετού ή κατάχρησης καθαρτικών, π.χ. συχνές επισκέψεις στην τουαλέτα κατά τη διάρκεια ή αμέσως μετά τα γεύματα.
Υπερβολική ή ψυχαναγκαστική άσκηση, π.χ. άσκηση ακόμα και όταν τραυματίζεται ή σε κακές καιρικές συνθήκες.
Δημιουργία καλών και κακών τροφών.
Αλλαγές στις προτιμήσεις των τροφών, π.χ. ξαφνικό ενδιαφέρον για την υγιεινή διατροφή.
Τελετουργία σχετικά με την παρασκευή των γευμάτων και την κατανάλωση, π.χ. συγκεκριμένες ώρες.
Αποφυγή όλων των κοινωνικών καταστάσεων που αφορούν το φαγητό.
Συχνή αποφυγή γευμάτων με τη δικαιολογία ότι έχει φάει.
Ιδιαίτερη έμφαση στο σχήμα του σώματος και το βάρος.
Κοινωνική απόσυρση ή απομόνωση από φίλους και από δραστηριότητες που πριν έκανε.
Παραπλανητική συμπεριφορά σχετικά με τη διατροφή, όπως πετά τρόφιμα κρυφά, τρώει κρυφά, λέει ψέματα για την ποσότητα ή το είδος.
Λέει συνέχεια ότι δεν πεινά.
