Σε λίγες ημέρες ανοίγουν τα σχολεία και κάθε φορά που το αναφέρετε στο παιδί σας αντιδρά έντονα! Αναρωτιέστε τι είναι η σχολική άρνηση και πώς πρέπει να αντιμετωπίζεται; Η ψυχολόγος-παιδοψυχολόγος και συγγραφέας αρκετών βιβλίων μεταξύ των οποίων τα "Οι γονείς κάνουν τη διαφορά", "Μεγαλώστε ευτυχισμένα παιδιά", "Οι γονείς χωρίζουν" και "Παιδιά στην εφηβεία, γονείς σε κρίση", κυρία Αλεξάνδρα Καππάτου συμβουλεύει.
Η άρνηση του παιδιού να πάει στο σχολείο σε τακτική βάση αλλά και τα προβλήματα που παρουσιάζει όταν αναγκάζεται να παραμένει στο σχολικό χώρο είναι, σύμφωνα με την κυρία Καππάτου, από τις πιο δύσκολες καταστάσεις που καλούνται να διαχειριστούν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί. Παλαιότερα αποκαλούνταν σχολική φοβία, σήμερα όμως είναι παραδεκτό ότι πίσω από την άρνηση του παιδιού για το σχολείο κρύβονται διάφοροι λόγοι που δεν είναι απαραίτητα φοβία. Επίσης, γεγονότα που έχουν συμβεί στην οικογένεια μπορεί να επηρεάσουν στην εμφάνιση της άρνησης όπως διαζύγιο γονιών, αλλαγή σχολείου, μετακόμιση, θάνατος αγαπημένου προσώπου. Κάποιες φορές μπορεί να παρουσιάσουν άρνηση για το σχολείο παιδιά που έχουν υποστεί συστηματικά σχολικό εκφοβισμό από ένα ή περισσότερα παιδιά. Αυτή η διαταραχή παρουσιάζει αύξηση τα τελευταία χρόνια, πιθανώς εξαιτίας της πίεσης που ασκείται στον έφηβο από το σχολείο καθώς και από τους γονείς του. Εκτιμάται δε ότι εμφανίζεται στο 1-5% του πληθυσμού σχολικής ηλικίας, κυρίως στα πρωτότοκα, στα μοναχοπαίδια και στα τελευταία σε σειρά γέννησης παιδιά.
Προειδοποιητικά σημάδια
Το παιδί παραπονιέται συχνά επειδή είναι αναγκασμένο να πηγαίνει κάθε μέρα στο σχολείο, συνήθως καθυστερεί να ετοιμαστεί με διάφορες προφάσεις, άλλοτε χάνει την πρώτη ώρα, κάνει απουσίες σε μέρες που έχει τεστ ή κάποια εκδήλωση ή κατά την ώρα της γυμναστικής, συχνά ζητά να πάει στο σπίτι του, ανησυχεί υπερβολικά για τον ένα γονέα του ενώ βρίσκεται στο σχολείο ή κλαίει και επιθυμεί να επιστρέψει στο σπίτι. Αν παρατηρήσετε κάποια από αυτά τα προειδοποιητικά σημάδια, αμέσως να απευθυνθείτε σε ειδικό πριν γενικευτεί το πρόβλημα.
Τι πρέπει να κάνετε
Είναι απαραίτητο να επανέλθει κανονικά στο σχολείο γιατί, όσο περισσότερο αποφεύγει το συγκεκριμένο χώρο, τόσο θα επιδεινώνεται η κατάσταση. Ωστόσο, η επάνοδος στο σχολείο θα πρέπει να μεθοδευτεί σωστά.
Στις σπάνιες περιπτώσεις που υποχωρείτε και κρατάτε το παιδί σπίτι, θα πρέπει τουλάχιστον να μην το "επιβραβεύετε" με έμμεσο τρόπο. Δε θα πρέπει, για παράδειγμα, να παρακολουθείτε με το παιδί τηλεόραση την ώρα που γνωρίζει ότι όλοι οι άλλοι μαθητές κάθονται στη σχολική αίθουσα και κάνουν μάθημα.
Περιορίστε την υπερπροστατευτική σας συμπεριφορά που ενδεχομένως πνίγει το παιδί, δώστε του πρωτοβουλίες.
Αν υπάρχουν συγκρούσεις ή άγχος στην οικογένειά σας, προσπαθήστε να τις μετριάσετε.
Αν έχετε αποκοπεί από τους φίλους σας, δοκιμάστε να ανοιχτείτε έστω λίγο.
Τα συμπτώματα της σχολικής άρνησης μπορεί να υποκρύπτουν σημαντικά επίπεδα άγχους ή κατάθλιψης που θα πρέπει να αξιολογηθούν και να αντιμετωπιστούν από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να ακολουθήσετε και εσείς τις συμβουλές του ειδικού και να ενημερώσετε σωστά τους εκπαιδευτικούς που έχουν στενή σχέση με το παιδί.
Σε σπάνιες περιπτώσεις με πολύ έντονα συμπτώματα μπορεί να χρειαστούν φάρμακα.
Η εξέλιξη της σχολικής άρνησης εξαρτάται από τα ψυχοπαθολογικά στοιχεία που ενδεχομένως παρουσιάζει το παιδί, καθώς και από τη δυναμική των οικογενειακών συγκρούσεων. Πολύ σχηματικά μπορούμε να πούμε ότι το 30-50% των περιπτώσεων έχουν μια ευνοϊκή εξέλιξη τόσο στο πλαίσιο της σχολικής επανένταξης όσο και σε αυτό της εξωσχολικής ζωής, στο 30% υπάρχει επιμονή των δυσκολιών με την παραμονή της άρνησης αλλά η κοινωνική ένταξη είναι ικανοποιητική και το 20-30% τελικά έχουν μια δυσμενή εξέλιξη που χαρακτηρίζεται από την παραμονή της σχολικής άρνησης αλλά κυρίως από την ύπαρξη διαφόρων συμπτωμάτων που προκαλούν αξιοσημείωτες δυσκολίες στην κοινωνική προσαρμογή.
