Δεν είναι λίγοι εκείνοι -ειδικοί και μη- που μιλούν για τα οφέλη του θηλασμού, τόσο για τη μητέρα όσο και για το παιδί.
Ωστόσο, ο θηλασμός δεν αποτελούσε πάντα τη μοναδική επιλογή για τις γυναίκες, γράφει η Kate Dailey στο BBC. Πήλινα αγγεία, γάλα από γαϊδούρι και εμποτισμένο ψωμί… έπαιξαν το ρόλο τους και αυτά στο πέρασμα των χρόνων.
«Υπάρχουν ακόμη προκαταλήψεις στην κοινωνία σε ό,τι αφορά τη μητρότητα και το θηλασμό ή τη χρήση μπιμπερό» ανέφερε στο BBC News Magazine η βρετανίδα πολιτικός Jo Swinson, λίγο πριν πάρει την άδεια μητρότητάς της, κάνοντας έκκληση για περισσότερο σεβασμό στις επιλογές των ανθρώπων.
Είναι άλλωστε μια επιλογή με… μακρά ιστορία.
Από τότε που άρχισαν να γεννιούνται μωρά, υπήρχαν μητέρες που τα θήλαζαν, παρέχοντας στα βρέφη την απαραίτητη διατροφή για την ανάπτυξή τους.
Για ένα εξίσου αξιοσημείωτο χρονικό διάστημα, υπήρχαν ακόμη και τα μπιμπερό, τα οποία έπαιρναν τη «θέση» της μητέρας, όταν εκείνη δε μπορούσε να ταΐσει τα παιδιά της.
Όταν μια μητέρα πέθαινε στον τοκετό ή δεν ήταν σε θέση να θηλάσει, τη θέση της πολλές φορές έπαιρνε κάποια άλλη γυναίκα. Άλλες όμως επέλεγαν να ταΐζουν τα παιδιά τους χωρίς τη χρήση… μαστών.
«Υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα που αποδεικνύουν ότι στα αρχαία χρόνια υπήρχαν εναλλακτικές μέθοδοι ταΐσματος των βρεφών» ανέφερε η διευθύντρια του Κέντρου Πολιτισμικών Σπουδών για την Ανατροφή των Παιδιών του πανεπιστημίου του Κεντ, Ellie Lee.
Τότε, όπως και τώρα, ο θηλασμός δεν ήταν πάντοτε η μοναδική επιλογή.
«Μια δύσκολη γέννα, μια αρρώστια μετά τον τοκετό, όταν δεν “κατέβαινε” το γάλα σε μια γυναίκα ή υπέφερε από απόστημα, όλα αυτά και άλλα τόσα ακόμη ήταν λόγοι που μπορούσαν να εμποδίσουν ή να καταστήσουν αδύνατο το θηλασμό» εξήγησε από την πλευρά της η ιστορικός στο πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας, Nora Doyle.
Επιπλέον, πρόσθεσε η Dr Lee, οι γυναίκες πάντοτε εργάζονταν. «Σκεφτείτε για παράδειγμα εκείνες που άφηναν τα παιδιά τους στο σπίτι, προκειμένου να θηλάσουν τα παιδιά άλλων ευκατάστατων –συνήθως- γυναικών».
Τη δεκαετία του 1950 ο λονδρέζος γιατρός Ian G Wickes δημοσίευσε μια επιτομή με πρακτικές σίτισης καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας, συμπεριλαμβανομένων των αλλαγών στην τεχνολογία που επέτρεψε στις οικογένειες να ταΐζουν τα παιδιά τους με ειδικά δοχεία.
Στα αρχαία χρόνια, τα βρέφη ταΐζονταν με τη βοήθεια πήλινων αγγείων με μακριαά στόμια, τα οποία έχουν βρεθεί μέχρι και σε τάφους βρεφών, προσθέτει το δημοσίευμα.
Οι κάτοικοι της Ευρώπης, την εποχή της Αναγέννησης, συνήθιζαν να δένουν στα κέρατα αγελάδων θηλές φτιαγμένες από δέρμα, ενώ στην Κίνα του 18ου και 19ου αιώνα οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν περίτεχνα διακοσμημένα μικρά δοχεία από κασσίτερο ή ασήμι. Ακόμη, οι άνθρωποι συνήθιζαν να χρησιμοποιούν κάποια κουρέλια, προκειμένου να αποσπούν την προσοχή των μωρών και να τα ηρεμούν.
«Δε μπορεί να υπάρξει αμφιβολία ότι το μητρικό γάλα δεν ήταν η μόνη τροφή που δινόταν στα παιδιά» είχε γράψει ο Wickes, ωστόσο, το τι άλλο έπιναν τα μωρά εξαρτιόταν από την εποχή και την κουλτούρα του κάθε πολιτισμού.
Για παράδειγμα, τα παιδιά της αρχαίας Ελλάδας τρέφονταν με κρασί και μέλι, ενώ στην Ινδία του 2ου αιώνα μ.Χ. οι άνθρωποι έδιναν στα παιδιά τους αραιωμένο κρασί, σούπες και αυγά σε ηλικία έξι μηνών.
Στις ΗΠΑ έδειχναν μια ιδιαίτερη προτίμηση στο γάλα από γαϊδούρι, ως εναλλακτική του μητρικού γάλακτος.
«Για να είμαστε ειλικρινείς, μάλλον τάιζαν πολύ περίεργα πράγματα τα μωρά» ανέφερε η Dr Doyle και συνέχισε: «Γάλα, αλεύρι, λιωμένο βούτυρο ή ζωμό κρέατος. Ήταν ένα παράξενο μίγμα υγρών τροφίμων, μέσα στο οποίο μερικές φορές μούσκευαν και ψωμί».
Όσοι τάιζαν με τα χέρια τα παιδιά τους, σε πολλές περιπτώσεις «πλήρωναν ακριβά το τίμημα». «Τα μωρά που τα τάιζαν με τα χέρια, τις περισσότερες φορές πέθαιναν. Οι άνθρωποι δε γνώριζαν πολλά για τα μικρόβια και την αποστείρωση των εργαλείων που χρησιμοποιούσαν» πρόσθεσε η Doyle.
Λόγω όμως αυτών των μη ασφαλών μεθόδων σίτισης και την εκρηκτική άνοδο θανάτων βρεφών και νηπίων, που συνόδευσε τις μεταναστευτικές ροές κατά την περίοδο της βιομηχανικής επανάστασης, οι άνθρωποι οδηγήθηκαν στην ανάγκη εξεύρεσης ενός ασφαλέστερου τρόπου σίτισης των παιδιών.
«Καθώς όλο και περισσότερες γυναίκες άρχισαν να εντάσσονται στο εργατικό δυναμικό, είτε με τη θέλησή τους, ή όχι, έπρεπε να βρεθεί ένας τρόπος για να σιτίζονται τα παιδιά» λέει η συγγραφέας του βιβλίου «Bottled Up: How the Way We Feed Babies has Come to Define Motherhood, and Why it Shouldn't», Suzanne Barston.
Οι παιδίατροι, μια αναδυόμενη τάξη γιατρών, πίεζαν προς μια πιο ιατρικώς ασφαλή μέθοδο σίτισης των παιδιών. Και κάπως έτσι οδηγηθήκαμε στη δημιουργία του βρεφικού γάλακτος.
«Αν δε μπορούσες για κάποιο λόγο να θηλάσεις, το παιδί σου δεν είχε και πολλές πιθανότητες επιβίωσης. Το βρεφικό γάλα ήταν κάτι σαν “μάννα εξ ουρανού”» σχολιάζει η Barston.
Στις αρχές του πρώτου μισού του 20ου αιώνα, το συμπυκνωμένο γάλα αποτελούσε επίσης μια πολύ δημοφιλή επιλογή για τις γυναίκες της Δύσης, οι οποίες δεν θήλαζαν.
Με την έλευση των αποστειρωμένων μπουκαλιών στα μέσα της δεκαετίας του 1950, οδηγηθήκαμε σε μια «έκρηξη» της χρήσης «ξένου γάλακτος», κάτι που με τη σειρά του οδήγησε σε μια τεράστια αλλαγή σε ό,τι αφορά στην υγεία των παιδιών που δε θήλαζαν.
«Όταν μια γυναίκα δε μπορούσε να θηλάσει για οποιοδήποτε λόγο, έπρεπε να βρει ένα τρόπο για να κρατήσει το παιδί της ζωντανό» είπε ακόμη η Dr Lee.
Η συζήτηση γύρω από τη χρήση «ξένου» γάλακτος εξακολουθεί να προκαλεί ποικίλες αντιδράσεις. Ωστόσο, ακόμη κι αν δεν είναι η καλύτερη επιλογή για τα μωρά, ή δεν είναι ισάξιο με το μητρικό γάλα και κοστίζει κατιτίς παραπάνω, καταλήγει η αρθρογράφος, το μόνο σίγουρο είναι ότι τουλάχιστον αποτελεί μια ασφαλή επιλογή για την ανατροφή των παιδιών.
Για παράδειγμα, τα παιδιά της αρχαίας Ελλάδας τρέφονταν με κρασί και μέλι, ενώ στην Ινδία του 2ου αιώνα μ.Χ. οι άνθρωποι έδιναν στα παιδιά τους αραιωμένο κρασί, σούπες και αυγά σε ηλικία έξι μηνών.
Στις ΗΠΑ έδειχναν μια ιδιαίτερη προτίμηση στο γάλα από γαϊδούρι, ως εναλλακτική του μητρικού γάλακτος.
«Για να είμαστε ειλικρινείς, μάλλον τάιζαν πολύ περίεργα πράγματα τα μωρά» ανέφερε η Dr Doyle και συνέχισε: «Γάλα, αλεύρι, λιωμένο βούτυρο ή ζωμό κρέατος. Ήταν ένα παράξενο μίγμα υγρών τροφίμων, μέσα στο οποίο μερικές φορές μούσκευαν και ψωμί».
Όσοι τάιζαν με τα χέρια τα παιδιά τους, σε πολλές περιπτώσεις «πλήρωναν ακριβά το τίμημα». «Τα μωρά που τα τάιζαν με τα χέρια, τις περισσότερες φορές πέθαιναν. Οι άνθρωποι δε γνώριζαν πολλά για τα μικρόβια και την αποστείρωση των εργαλείων που χρησιμοποιούσαν» πρόσθεσε η Doyle.
Λόγω όμως αυτών των μη ασφαλών μεθόδων σίτισης και την εκρηκτική άνοδο θανάτων βρεφών και νηπίων, που συνόδευσε τις μεταναστευτικές ροές κατά την περίοδο της βιομηχανικής επανάστασης, οι άνθρωποι οδηγήθηκαν στην ανάγκη εξεύρεσης ενός ασφαλέστερου τρόπου σίτισης των παιδιών.
«Καθώς όλο και περισσότερες γυναίκες άρχισαν να εντάσσονται στο εργατικό δυναμικό, είτε με τη θέλησή τους, ή όχι, έπρεπε να βρεθεί ένας τρόπος για να σιτίζονται τα παιδιά» λέει η συγγραφέας του βιβλίου «Bottled Up: How the Way We Feed Babies has Come to Define Motherhood, and Why it Shouldn't», Suzanne Barston.
Οι παιδίατροι, μια αναδυόμενη τάξη γιατρών, πίεζαν προς μια πιο ιατρικώς ασφαλή μέθοδο σίτισης των παιδιών. Και κάπως έτσι οδηγηθήκαμε στη δημιουργία του βρεφικού γάλακτος.
«Αν δε μπορούσες για κάποιο λόγο να θηλάσεις, το παιδί σου δεν είχε και πολλές πιθανότητες επιβίωσης. Το βρεφικό γάλα ήταν κάτι σαν “μάννα εξ ουρανού”» σχολιάζει η Barston.
Στις αρχές του πρώτου μισού του 20ου αιώνα, το συμπυκνωμένο γάλα αποτελούσε επίσης μια πολύ δημοφιλή επιλογή για τις γυναίκες της Δύσης, οι οποίες δεν θήλαζαν.
Με την έλευση των αποστειρωμένων μπουκαλιών στα μέσα της δεκαετίας του 1950, οδηγηθήκαμε σε μια «έκρηξη» της χρήσης «ξένου γάλακτος», κάτι που με τη σειρά του οδήγησε σε μια τεράστια αλλαγή σε ό,τι αφορά στην υγεία των παιδιών που δε θήλαζαν.
«Όταν μια γυναίκα δε μπορούσε να θηλάσει για οποιοδήποτε λόγο, έπρεπε να βρει ένα τρόπο για να κρατήσει το παιδί της ζωντανό» είπε ακόμη η Dr Lee.
Η συζήτηση γύρω από τη χρήση «ξένου» γάλακτος εξακολουθεί να προκαλεί ποικίλες αντιδράσεις. Ωστόσο, ακόμη κι αν δεν είναι η καλύτερη επιλογή για τα μωρά, ή δεν είναι ισάξιο με το μητρικό γάλα και κοστίζει κατιτίς παραπάνω, καταλήγει η αρθρογράφος, το μόνο σίγουρο είναι ότι τουλάχιστον αποτελεί μια ασφαλή επιλογή για την ανατροφή των παιδιών.
