Ο ύπνος είναι μια υποτιμημένη έννοια, την οποία αρχίζει να εκτιμά κανείς…σε όλο της το μεγαλείο, όταν γίνει γονιός! Προτού αποκτήσει κανείς παιδί ο ύπνος παίζει σημαντικό ρόλο στη ζωή του μεν, όμως δεν είναι το πιο πολύτιμο πράγμα που θα μπορούσε να σκεφτεί για να ζητήσει. Τα πράγματα όμως αλλάζουν δραματικά από τη στιγμή που έρχεται στον κόσμο ένα μωρό! Ξαφνικά το μόνο πράγμα που φαίνεται να αποζητά με λαχτάρα κάθε γονιός είναι… λίγες ώρες ύπνου. Από την άλλη, τα νήπια, τα μικρά παιδιά και οι έφηβοι δε φαίνεται να εκτιμούν τον ύπνο…καθόλου, παρότι παίζει πολύ κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξή τους. Δείτε παρακάτω μερικά από τα πιο κοινά προβλήματα ύπνου των παιδιών και πώς μπορείτε να τα βοηθήσετε, έτσι ώστε…να μπορέσετε κι εσείς να δείτε "όνειρα γλυκά"!
"Θα κοιμηθώ ποτέ ξανά;"
Φάση 1η: από τη γέννηση έως ενός έτους
Τα νεογέννητα και τα βρέφη πρέπει να τρώνε κάθε λίγες ώρες, επειδή το μικρό στομαχάκι τους δε μπορεί να χωρέσει μεγάλη ποσότητα τροφής. Φυσικά αυτό έχει αντίκτυπο στο…πρόγραμμα ύπνου των γονιών (κυρίως της μαμάς, ειδικά αν θηλάζει).
Τι μπορεί να αντιμετωπίσετε στη φάση αυτή:
Το μωρό ξυπνά ουρλιάζοντας κάθε λίγες ώρες. Μπορείτε να τηρήσετε βάρδιες με το σύντροφό σας (ή κάποιον άλλο που ενδεχομένως σας βοηθά τους πρώτους μήνες της ζωής του μωρού σας), προκειμένου να αντέξετε το "βαρύ πρόγραμμα". Αν θηλάζετε θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσετε μια αντλία για να έχετε "έτοιμο γάλα" για το μωρό, όταν δε θα είναι η σειρά σας να σηκωθείτε από το κρεβάτι. Επίσης, μην ξεχνάτε τον απαράβατο κανόνα "κοιμόμαστε όταν κοιμάται το μωρό"… χωρίς να σας νοιάζει τίποτε άλλο.
Το μωρό δεν αποκοιμιέται αφού φάει. Τα μωρά δε γνωρίζουν αν είναι νύχτα ή μέρα και δεν τα ενδιαφέρει κιόλας! Αυτό που τα νοιάζει είναι η τρυφερή αγκαλιά σας, κι αν έχουν όρεξη για παιχνίδι, θα προσπαθήσουν να σας κρατήσουν μαζί τους, ακόμη κι αν είναι 3 τα ξημερώματα. Προσπαθήστε να είσαστε όσο πιο… βαρετή μπορείτε, έτσι ώστε να βοηθήσετε το μωρό σας να αποκοιμηθεί. Κατά τη διάρκεια της νύχτας μην ανάβετε δυνατά φώτα και προσπαθήστε να είσαστε όσο πιο γρήγορη και αθόρυβη μπορείτε.
Το μωρό σας δεν κοιμάται, ενώ θα έπρεπε. Ελέγξτε αν χρειάζεται άλλαγμα η πάνα του, κι αν το περιβάλλον είναι κατάλληλο για ύπνο (χαμηλός φωτισμός). Επίσης, αν έχει κοιμηθεί παραπάνω νωρίτερα την ημέρα, ή αν έχετε μόλις σταματήσει το παιχνίδι. Αν αρνείται να κοιμηθεί, πάρτε το αγκαλιά και ηρεμήστε το λέει ο Dr. Sears στο lifehacker.com.
Το μωρό σας δεν κοιμάται κατά τη διάρκεια της νύχτας. Κάποια στιγμή έρχεται η ώρα για κάθε νέο γονιό να αναρωτηθεί αν θα κοιμηθεί ποτέ ξανά κατά τη διάρκεια της νύχτας. Τα περισσότερα βρέφη θα σας επιτρέψουν να κοιμηθείτε για ένα συνεχόμενο 7ωρο-8ωρο, όταν φτάσουν 3-6 μηνών, σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Παιδιατρικής, όμως κάθε παιδί είναι διαφορετικό. Αυτό που μπορείτε να κάνετε αν το παιδί σας δυσκολεύεται να κοιμηθεί είναι να το κρατήσετε λίγο πιο δραστήριο κατά τη διάρκεια της ημέρας, έτσι ώστε να κουραστεί και να ακουλουθείτε ένα "ηρεμιστικό τελετουργικό" λίγο πριν πέσει για ύπνο, κάνοντάς του ένα χαλαρωτικό μπάνιο και στη συνέχεια διαβάζοντάς του κάποιο παραμύθι.
Το μωρό σας ξυπνά συνέχεια. Στους περίπου 8 μήνες τα μωρά αρχίζουν να εμφανίζουν το λεγόμενο "άγχος του αποχωρισμού". Αυτό σημαίνει ότι ενώ πέφτουν κανονικά για ύπνο, συνήθως ξυπνούν κατά τη διάρκεια της νύχτας και σας αναζητούν. Είναι μια δύσκολη φάση, όμως οι γονείς πρέπει να τηρήσουν συγκεκριμένο πρόγραμμα και κανόνες… διαφορετικά θα χάσουν το παιχνίδι.
"Πάει ο υπνάκος"
Φάση 2η: από ενός έτους έως έξι χρόνων
Αφού περάσετε τη φάση της βρεφικής ηλικίας, το επόμενο βήμα είναι να καταφέρετε να θέσετε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα ύπνου, λέει η Dr. Verma… κάτι που όμως είναι πιο εύκολο στα λόγια, απ’ ό,τι στην πράξη.
Δημιουργήστε μια ρουτίνα-πρόγραμμα ύπνου. Αποφύγετε να δίνετε στα παιδιά ηλεκτρονικές συσκευές (βιντεοπαιχνίδια, κινητά ή ταμπλέτες). Αντίθετα, χαμηλώστε τα φώτα, αγκαλιάστε τρυφερά το παιδί σας και διαβάστε του ένα βιβλίο. Ιδανικά πρέπει να ακολουθείτε τα εξής βήματα: μπάνιο, πλύσιμο δοντιών, βιβλίο και ύπνος. Συνολική διάρκεια: από μισή έως μία ώρα για όλα τα παραπάνω βήματα.
Τηρήστε το χρονοδιάγραμμα σε καθημερινή βάση. Μπορεί να μη μπορείτε να ελέγξετε πόσες ώρες θα κοιμηθεί κάθε μέρα το παιδί σας, όμως η διαδικασία του ύπνου θα πρέπει να ξεκινάει περίπου την ίδια ώρα κάθε μέρα.
Να έχετε υπομονή και να επιμένετε στην τήρηση του προγράμματος. Όλοι πρέπει να γνωρίζουν και να ακολουθούν το ίδιο πρόγραμμα, κι αν ένας γονιός χρειάζεται να λείψει μια μέρα, ο άλλος να γνωρίζει τα βήματα της διαδικασίας του ύπνου.
"Επιτέλους, μπορώ να κοιμηθώ ξανά"
Φάση 3η: από επτά έως δώδεκα χρόνων
Καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά, βελτιώνεται και το πρόγραμμα του ύπνου τους. Σε αυτήν την ηλικία πρέπει επίσης να τηρούν συγκεκριμένο πρόγραμμα ύπνου.
Διατηρήστε το πρόγραμμα του ύπνου. Η διαδικασία μπορεί να αλλάξει λιγάκι, καθώς πλέον τα παιδιά μπορούν να φροντίζουν τον εαυτό τους (μπάνιο, πλύσιμο δοντιών κ.τ.λ.) όμως οι κανόνες που αφορούν τα βιντεοπαιχνίδια ή την τηλεόραση συνεχίζουν να ισχύουν.
Περιορίστε τις εξωσχολικές δραστηριότητες. Όσο σημαντικό είναι να έχει ένα παιδί εξωσχολικές δραστηριότητες, άλλο τόσο σημαντικό είναι να διατηρείται μια ισορροπία, ανάμεσα στο πόσα πράγματα μπορεί να κάνει στον ελεύθερό του χρόνο, όταν δε διαβάζει για το σχολείο. Ένα υπερφορτωμένο πρόγραμμα μπορεί να σημαίνει διατάραξη του προγράμματος ύπνου. Τα παιδιά σε αυτήν την ηλικία χρειάζονται από 10 έως 11 ώρες ύπνο.
Μην αλλάζετε το πρόγραμμα τα Σαββατοκύριακα. Μια αλλαγή στη ρουτίνα των παιδιών, μπορεί να σημαίνει ότι θα δυσκολευτούν να προσαρμοστούν ξανά κατά τη διάρκεια της εβδομάδας στο κανονικό τους πρόγραμμα.
"Ξύπνα υπναρά"
Φάση 4η: ηλικίες 13+
Οι περισσότεροι έφηβοι δεν κοιμούνται αρκετά. Χρειάζονται τουλάχιστον 9 ώρες ύπνου την ημέρα, όμως η πλειοψηφία δεν κοιμάται τις απαιτούμενες ώρες, για την ηλικία τους. Αυτό συμβαίνει, γιατί όπως λέει η Dr. Verma, το κιρκαδικό "εσωτερικό τους ρολόι" αποσυντονίζεται προσωρινά, με αποτέλεσμα να κοιμούνται αργότερα τη νύχτα, και να ξυπνούν αργά το πρωί.
Σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει σε εφήβους, ο εγκέφαλος των παιδιών σε αυτές τις ηλικίες δεν ξεκινά να εκλύει μελατονίνη (ορμόνη που κάνει τον οργανισμό να γνωρίζει πότε είναι ώρα για ύπνο) μέχρι τις 11 τη νύχτα.
Θεραπεία με μπλε φως. Το μπλε φως μπορεί να ενισχύσει την εγρήγορση και να βοηθήσει τους εφήβους να σηκωθούν πιο εύκολα το πρωί.
Το κρεβάτι να χρησιμοποιείται μόνο για τον ύπνο. Συμβουλέψτε το παιδί σας να διατηρεί μια ρουτίνα ύπνου, και να χρησιμοποιεί το κρεβάτι του μόνο όταν πέφτει για ύπνο, και όχι για να διαβάσει για παράδειγμα ξαπλωμένο επάνω σε αυτό.
Απαγορεύονται οι οθόνες μία ώρα πριν τον ύπνο. Με τον όρο "οθόνες" εννοούμε, τηλεόραση και κινητά ή διάφορες άλλες συσκευές.
