Πες μου τι φοράς για να σου πω ποιος είσαι ή ποιος θα 'θελες να είσαι... Πόσο μάλλον για την περίεργη σχέση του σώματος με τα τατουάζ, που τα τελευταία χρόνια έχουν λάβει πρωτόγνωρες διαστάσεις, και κυριαρχούν σε μεγάλο βαθμό απενοχοποιημένα από την όχι και τόσο παλαιότερη αντίληψη που τα ταύτιζε με το περιθώριο και την υποκουλτούρα.
Τα ζωγραφισμένα με τατουάζ σώματα μέσα σε μια δεκαετία, από το 1990 έως το 2000 έγιναν μόδα και συνδυάστηκαν με την τέχνη. Ως προς αυτό βοήθησαν και οι διάφοροι celebrities, εγχώριοι και μη, που τα υιοθέτησαν ως μέσο έκφρασης. Έτσι, στις παραλίες μπορούμε να δούμε ανθρώπους που φέρουν από ένα τατουάζ μέχρι... κανείς δεν ξέρει πόσα, καλύπτοντας όλο τους το σώμα, ενώ το τελευταίο διάστημα διαδίδεται ολοένα και περισσότερο η μόδα του τατουάζ από άσπρο μελάνι, που είναι σαφώς πιο διακριτικό. Και όπως προκύπτει από έρευνα της ιστοσελίδας «POPSUGAR» δεν είναι λίγοι που χτυπούν τατουάζ με σχέδιο την «ετικέτα» της αγαπημένης τους εταιρείας υψηλής ραπτικής ή αθλητικής φίρμας!
Ίσως να μην μπορείτε να προφέρετε σωστά το όνομα της αγαπημένης σας μάρκας, αλλά σίγουρα γνωρίζετε το λογότυπό της, το οποίο πλέον μπορείτε να το «φοράτε» πάνω σας για πάντα, στολίζοντας μ' αυτό, τα χέρια, τα πόδια, το λαιμό ή όποιο άλλο σημείο του σώματός σας προτιμάτε, δείχνοντας με τον τρόπο αυτό την πίστη σας σ' αυτήν.
Versace, Gucci, Nike, Fred Perry, Chanel, Polo Ralph Lauren, Louis Vuitton, Lacoste, Adidas, Rolex, Alexander McQueen, Roxy, Puma, Converse, Tiffany & Co, Christian Dior, είναι μόνο κάποια από τα ονόματα που κοσμούν τα σώματα πολλών ανθρώπων.
H λέξη tattoo (τατουάζ) προέρχεται από την πολυνησιακή λέξη «ta» που σημαίνει κάτι το εντυπωσιακό και την ταϊτινή λέξη «tatau», που σημαίνει «για να σηματοδοτήσει κάτι». Τα τατουάζ συνυπάρχουν με τον άνθρωπο περίπου από το 6000 π.Χ. ως μορφή έκφρασης και για να σηματοδοτήσoυν την ένταξη του κατόχου τους σε ομάδες.
Ο πρώτος άνθρωπος που ξέρουμε ότι είχε τατουάζ είναι ο «Otzi, ο άνθρωπος πάγος». Το 1991 βρέθηκε η σορός ενός κατεψυγμένου σώματος στην κοιλάδα Otz των Αλπεων μεταξύ Αυστρίας και Ιταλίας. Το δέρμα του φέρει 57 τατουάζ, απλές τελείες και γραμμές στη σπονδυλική στήλη, ένα σταυρό στο εσωτερικό του αριστερού γονάτου, έξι ευθείες γραμμές 15 εκατοστών πολύ πάνω από τα νεφρά και πολλές παράλληλες γραμμές στους αστραγάλους. Υπολογίζεται ότι έζησε γύρω στο 3300 π.Χ. Παραμένει άγνωστο μέχρι σήμερα, τι συμβόλιζαν για τον κάτοχό τους. Οι τεχνικές δημιουργίας τατουάζ διαφέρουν μεταξύ τους ανάλογα με την εποχή που χρονολογούνται. Από τα απόμακρα βουνά του Αλτάι της Δυτικής και Νότιας Σιβηρίας όπου κατοικούσαν οι Σκύθες έως το Περού, η ιστορία μας δείχνει ότι ήταν συνοδοιπόρος του ανθρώπου από πολύ παλιά.
Τατουάζ
Το τατουάζ πρωτοεμφανίστηκε στην Ιαπωνία της Παλαιολιθικής εποχής, γύρω στην 8η χιλιετία π.Χ. Πολλοί άλλοι πολιτισμοί το υιοθέτησαν αργότερα σε όλες τις ηπείρους, κυρίως όμως στην Ασία και την Ωκεανία. Επίσης, παρουσιάζεται σε αιγυπτιακές μούμιες αλλά και σε ευρωπαϊκές φυλές, όπως οι Κέλτες, οι Γαλάτες και οι Γερμανοί.
Οι ναυτικοί του Κάπταιν Κουκ και των υπόλοιπων εξερευνητών της εποχής (18ος αιώνας), ήταν αυτοί που ήρθαν πρώτοι σε επαφή με τους Πολυνήσιους και άλλες φυλές του Ειρηνικού. Εντυπωσιάστηκαν τόσο πολύ από τη φιλοσοφία και την τέχνη των τατουάζ, ώστε τα υιοθέτησαν και επιστρέφοντας στην Ευρώπη, έφεραν μαζί τους τοπικούς τεχνίτες για να παρουσιάσουν - κυρίως στην Αγγλία - τις παραδοσιακές μεθόδους χτυπήματος σχεδίων στο ανθρώπινο σώμα.
Στην Αφρική λόγω του σκούρου δέρματος, οι άνθρωπου δεν εφάρμοζαν τατουάζ, αλλά ανέπτυξαν ένα άλλο είδος στίξης: χάραζαν το δέρμα τους με ξυράφι σε διάφορα σχήματα, ώστε με την επούλωση να σχηματίζονται σχέδια που έμοιαζαν με την ανάγλυφη γραφή Braille. Η τεχνική αυτή φυσικά εφαρμόζεται μέχρι σήμερα σε φυλές τις Αφρικής.
Οι Έλληνες έμαθαν τα τατουάζ από τους Πέρσες και οι Ρωμαίοι από τους Έλληνες. Ρωμαίοι συγγραφείς όπως ο Σενέκας, ο Βιργίλιος και ο Γαληνός αναφέρουν ότι πολλοί σκλάβοι είχαν τατουάζ στο σώμα τους. Τόσο οι Έλληνες όσο και οι Ρωμαίοι, τα εφάρμοζαν ως τιμωρία.
Η κουλτούρα των Κελτών, ήταν πλούσια σε τατουάζ. Οι σπείρες και τα γνωστά κέλτικα μοτίβα ήταν πολύ διαδεδομένα σαν σχέδια και συμβόλιζαν τις διαφορετικές πορείες που δύναται να ακολουθήσει ένα άνθρωπος στη ζωή του.
Κεντρική και Νότια Αμερική
Στο Περού έχουν βρεθεί μούμιες του 11ου αιώνα με τατουάζ. Πληροφορίες από τον 16ο αιώνα σχετικές με τα τατουάζ των Μάγια στο Μεξικό και στην Κεντρική Αμερική, αναφέρουν ότι αποτελούσαν ένδειξη θάρρους στον φέροντα. Ισπανοί ιστορικοί του 16ου αιώνα αναφέρουν ότι η τέχνη ήταν πάρα πολύ διαδεδομένη στην Κεντρική Αμερική. Μάλιστα, όταν το 1519 ο Κορτέζ και οι κονκισταδόροι του πάτησαν στα εδάφη αυτά, τρομοκρατημένοι ανέφεραν ότι οι ντόπιοι όχι μόνο επιδίδονταν στη λατρεία του διαβόλου με αγαλματίδια και είδωλα, αλλά χάραζαν και στο δέρμα τους ανάλογες παραστάσεις.
Ιδίως στους χρόνους της Παλαιάς Διαθήκης η τέχνη του τατουάζ ήταν πολύ διαδεδομένη στον παγανιστικό κόσμο (Χαναανιτική θρησκεία και επιρροές από Αίγυπτο) και αποτελούσε μέρος της λατρείας των ντόπιων θεοτήτων. Σε ένα χωρίο του Λευιτικού της Παλαιάς Διαθήκης (19,28) διαβάζουμε: «δεν θα ξαναχαράξεις το δέρμα σου για τους νεκρούς, ούτε θα ξαναφτιάξεις ζωγραφιές σε αυτό».Αυτό αποτελεί απόδειξη ότι τα τατουάζ εκεί χρησιμοποιούνταν στη νεκρολατρεία και προγονολατρεία.
Σε ένα κείμενο του 1.100 μ.Χ. περιγράφεται η συνάντηση ενός Αραβα με μια ομάδα Βίκινγκς, οι οποίοι χαρακτηρίζονται ως «αγενείς, βρώμικοι και καλυμμένοι με ζωγραφιές».
Εξερευνητές, έμποροι και ναυτικοί επέστρεφαν από τα ταξίδια τους πάντα με σημάδια στα σώματά τους, αποτέλεσμα των συναναστροφών τους με λαούς της Πολυνησίας και του νότιου Ειρηνικού.
Στη σύγχρονη εποχή
Από τότε όμως, μέχρι και το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, το τατουάζ περισσότερο από ο,τιδήποτε άλλο, έγινε συνώνυμο του στίγματος και «προνόμιο» περιθωριακών ομάδων, όπως οι ναυτικοί, οι κατάδικοι κλπ. Ανάλογη χρήση έκαναν και οι ναζί, σημαδεύοντας τους Εβραίους και τους λοιπούς φυλακισμένους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1960 το τατουάζ εμφανίστηκε σε μουσικούς της ροκ αλλά και σε ηθοποιούς. Το 1963 ο Μπρούνο ντε Πιγκάλ άνοιξε στο Παρίσι το πρώτο στούντιο τατουάζ. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα ζωντανής διαφήμισης του τατουάζ υπήρξε ο Μάρλον Μπράντο ως «στιγματισμένος» μηχανόβιος στις ταινίες του, ενώ αργότερα, στο τέλος της δεκαετίας του '80, η δημοτικότητα του τατουάζ εκτινάχθηκε στα ύψη με τα σούπερ μόντελ Στέφανι Σέιμουρ και Κάρε Ότις.
Παράλληλα, μεγάλοι ηθοποιοί του Χόλιγουντ (Ρόμπερτ Ντε Νίρο, Τζούλια Ρόμπερτς, Τζόντι Φόστερ, Σόν Κόνερι, Νίκολας Κέιτζ, Τζίνα Ντέιβις, Σον Πεν, Αντζελίνα Τζολί, Σαρλίζ Θέρον, Μίκι Ρουρκ) το υιοθέτησαν και έτσι δημιούργησαν καινούργιες συνθήκες αποδοχής και ανάπτυξης των τατού σε Αμερική και Ευρώπη.
Η προκατάληψη σχετικά με τα τατού άρχισε να μειώνεται σταδιακά τα τελευταία τριάντα χρόνια σε βαθμό που στις μέρες μας αποτελεί μέρος της δυτικής κουλτούρας και κοινωνίας, για πολλούς και διαφορετικούς λόγους όπως: μόδα, αισθητική, καλλωπισμός, ομαδοποίηση, περιθωριοποίηση, αναφορά σε αγαπημένα πρόσωπα, θαυμασμός σε κάποια άλλα, ερωτισμός αφού κυρίως οι γυναίκες το θεωρούν σέξι και οι άνδρες το εκλαμβάνουν ως σημάδι δύναμης. Όλα αυτά και πολλά ακόμα συνυπάρχουν χωρίς πρόβλημα γι αυτό ίσως και το τατουάζ πλέον αποτελεί διαταξικό φαινόμενο σε ολόκληρο τον πλανήτη.
