Σύμφωνα με έρευνα, η Ελλάδα είναι πρώτη ανάμεσα σε οκτώ Ευρωπαϊκές χώρες ως προς τη σωματική και την ψυχολογική βία μεταξύ των συζύγων. Οι γυναίκες που είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας συχνά σιωπούν από ντροπή, φόβο, αισθήματα ενοχής, συναισθηματική ή ακόμα και οικονομική εξάρτηση με αποτέλεσμα να διαιωνίζουν το πρόβλημα και να υποφέρουν τόσο οι ίδιες όσο και τα παιδιά τους. Είναι σημαντικό αυτές οι γυναίκες να σπάσουν τη σιωπή τους, να αναζητήσουν βοήθεια και να διεκδικήσουν το δικαίωμα τους για μια καλύτερη ζωή. Απευθυνθήκαμε στη δικηγόρο Όλγα Ντόβα, η οποία μας εξηγεί πώς μια γυναίκα θύμα ενδοοικογενειακής βίας μπορεί να κινηθεί νομικά.
Η ενδοοικογενειακή βία δεν είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο του 21ου αιώνα. Οι ρίζες του ξεκινούν από το βαθύ παρελθόν και είναι αλληλένδετες με τη φυλετική ανισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών, εκδηλώνεται δε συνήθως ως βία είτε προς τη γυναίκα, τη συμβία ή τη σύντροφο, είτε προς το ίδιο το παιδί.
Η ενδοοικογενειακή βία περιλαμβάνει τη σωματική βία, την ψυχολογική βία, τη σεξουαλική βία και το βιασμό. Ας σταθούμε όμως λίγο στην έννοια της ψυχολογικής βίας. Η μορφή αυτή είναι η πιο συνήθης και μετρά κυρίως θύματα γένους θηλυκού. Ως τέτοια νοείται η συνεχής ταπείνωση και εξύβριση της συζύγου, ο εξευτελισμός, η απόρριψη, οι αδιάλειπτες απειλές (οι οποίες πολλάκις αφορούν τη στέρηση της επιμέλειας των παιδιών), η τρομοκράτηση, η απομόνωση από φίλους και συγγενείς, η στέρηση των εισοδημάτων χωρίς τη συναίνεση της συζύγου κ.α. Σεξουαλική βία ή ακόμη και βιασμός μπορεί να θεωρηθεί και ο εξαναγκασμός σε ερωτική επαφή σε χρονική στιγμή κατά την οποία ο άλλος σύζυγος δεν επιθυμεί τη συνεύρεση.
Νομοθετικά το ζήτημα της ενδοοικογενεικής βίας στην Ελληνική Νομοθεσία αντιμετωπίστηκε με τη θέσπιση του Ν. 3500/2006, ο οποίος προβλέπει στο άρθρο 2 ρητή απαγόρευση άσκησης κάθε μορφής βίας μεταξύ των μελών της οικογένειας. Περαιτέρω έχει στη «φαρέτρα» του μία σειρά από διατάξεις «βέλη», που τείνουν να περιφρουρήσουν τα εν δυνάμει θύματα ενδοοικογενειακής βίας.
Α) Αρχικά θεσπίζει την ενδοοικογενειακή βία ως μαχητό τεκμήριο ισχυρού κλονισμού της έγγαμης συμβίωσης, δηλαδή με την επίκλησή της και μόνον τεκμαίρεται ότι ο γάμος υπέστη ισχυρό κλονισμό και ως εκ τούτου πρέπει να λυθεί. Ο/η σύζυγος λοιπόν που έχει καταστεί θύμα βίας και μόνο με την επίκλησή της σε σχετική αγωγή διαζυγίου (κατ΄αντιδικία) μπορεί να ζητήσει και να επιτύχει να λυθεί ο υφιστάμενος γάμος. Η απόδειξη της βίας γίνεται είτε με μάρτυρες είτε βεβαιώνεται με ιατρικά έγγραφα είτε μέσω της Αστυνομικής Αρχής, οπότε η τέλεση του συμβάντος καταγράφεται στα Βιβλία Συμβάντων.
Β) Στην ως άνω αγωγή διαζυγίου (λόγω ισχυρών κλονιστικών γεγονότων του γάμου) μπορεί να σωρευθεί και σχετικό αίτημα επιδίκασης χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης. Νομολογιακά έχουν υπάρξει αποφάσεις των Ελληνικών Δικαστηρίων, οι οποίες επιδικάζουν αξιόλογα ποσά ως «αποζημίωση», κυρίως σε περιπτώσεις εξωσυζυγικών σχέσεων ή προσβολής της προσωπικότητας λόγω ασκήσεως σωματικής βίας. Μάλιστα ο νόμος προβλέπει ότι η χρηματική ικανοποίηση που επιδικάζεται δε μπορεί να είναι κατώτερη των χιλίων ευρώ (1.000 €). Ωστόσο εδώ θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι κάθε παράβαση της συζυγικής πίστης ή των συζυγικών καθηκόντων δε συνεπάγεται την επιδίκαση αυτής της «αποζημίωσης». Θα πρέπει λοιπόν να έχει τέτοια βαρύτητα η κατακριτέα βίαιη πράξη, ώστε από μόνη της να αποτελεί αδικοπραξία ή να ξεπερνά τα αντικειμενικά όρια αντοχής ενός μέσου κοινωνικού ανθρπώπου.
Γ) Ένα ακόμη βήμα που μπορεί να κάνει ο/η σύζυγος που κατέση θύμα ενδοοικογενειακής βίας, πέρα από την άσκηση αγωγής διαζυγίου είναι να ζητήσει την «εκδίωξη» του «θύτη» από την οικογενειακή στέγη, ασκώντας ασφαλιστικά μέτρα με αίτημα την μετοίκηση του/της συζύγου που βιαιοπράγησε σε βάρος του από το σπίτι. Εναλλακτικά μπορεί να φύγει το ίδιο το θύμα και με σχετική αίτηση ασφαλιστικών μέτρων να ζητήσει να επανεγκατασταθεί στη συζυγική οικία, αφού πρώτα έχει αποχωρήσει ο άλλος σύζυγος. Φυσικά με ασφαλιστικά μέτρα μπορεί να ζητηθεί να ληφθούν περιοριστικά μέτρα σε περίπτωση επανειλλημένης άσκησης βίας σε βάρος του ή σε περίπτωση ιδιαίτερα επικίνδυνων και έκρυθμων καταστάσεων. Σ’ αυτήν την περίπτωση απαγορεύεται στον θύτη να πλησιάσει την κατοικία ή την εργασία του αιτούντος, κ.λ.π.
Δ) Φυσικά δεν πρέπει να ξεχνάμε και τη δυνατότητα ποινικής δίωξης εναντίον του βιαιοπραγήσαντος συζύγου, η οποία μάλιστα ασκείται αυτεπαγγέλτως. Ο νόμος προβλέπει διαφορετικές ποινές, ανάλογα με τη βαρύτητα της αξιόποινης πράξης.
Ε) Ειδικότερα, σε περίπτωση άσκησης βίας του γονέα σε βάρος του παιδιού, υπάρχει δυνατότητα για τον άλλο γονέα ακόμη και να ζητήσει την παύση (αφαίρεση) της γονικής μέριμνας από τον πρώτο, εφόσον αυτός έχει καταδικαστεί τελεσίδικα σε ποινή τουλάχιστον ενός μήνα για αδίκημα σε βάρος του παιδιού. Κακή άσκηση ωστόσο γονικής μέριμνας δε θεωρείται μόνο η άσκηση σωματικής βίας σε βάρος του ανηλίκου τέκνου, αλλά και η άσκηση σωματικής βίας ενώπιον ή εις επήκοον του ανηλίκου τέκνου.
Που μπορείτε να απευθυνθείτε:
-Αμεση Δράση 100
-Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων -Γραμμή SOS 15900
-Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης -Γραμμή SOS 197
-Γραμμή SOS "Δίπλα σου" κατά της οικογενειακής βίας του Δικτύου Γυναικών Ευρώπης 8001188881-2107786800
