Ποιες άδειες δικαιούνται οι μητέρες; Η δικηγόρος Μαρία Κουρή από το δικηγορικό γραφείο KT Legal μας ενημερώνει για τα δικαιώματα, τους όρους και τις προϋποθέσεις για τη χορήγηση αδειών μητρότητας.
Η χορήγηση αδειών στις εργαζόμενες μητέρες -είτε έχουν ήδη αποκτήσει το τέκνο τους, είτε βρίσκονται κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης τους- γίνεται υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Για να μπορέσει μια έγκυος εργαζόμενη να λάβει άδεια μητρότητας, θα πρέπει να παραθέσει ένα ιατρικό πιστοποιητικό όπου αναφέρεται η ημερομηνία τοκετού, ώστε να γίνει σωστή διευθέτηση των ημερών άδειας μητρότητας. Είναι υποχρεωτικό κάθε εργαζόμενη μέλλουσα μητέρα να κάνει χρήση της άδειας των 119 ημερών (17 εβδομάδων). Η χρήση της άδειας αυτής γίνεται σε δύο σκέλη. Οι πρώτες 8 εβδομάδες άδειας πρέπει να χρησιμοποιηθούν αναγκαστικά λόγω κυοφορίας πριν από την πιθανή ημερομηνία κατά την οποία έχει προγραμματιστεί να γίνει ο τοκετός και οι υπόλοιπες 9 εβδομάδες αμέσως μετά τον τοκετό, λόγω λοχείας. Για να μπορεί να χρησιμοποιηθεί η άδεια αυτή θα πρέπει η εργαζόμενη μέλλουσα μητέρα να έχει συμπληρώσει τουλάχιστον 200 μέρες εργασίας κατά την προηγούμενη διετία πριν από την πιθανή ημερομηνία τοκετού. Μια δεύτερη πολύ σημαντική προϋπόθεση για την χορήγηση της άδειας αλλά και της επιδότησης αυτής είναι η αποχή της εργαζόμενης από την εργασία της, σύμφωνα με υπεύθυνες δηλώσεις του εργοδότη και της ασφαλισμένης.
Η άδεια αυτή των 17 εβδομάδων αμείβεται κανονικά και περαιτέρω η εργαζόμενη μητέρα λαμβάνει και "επίδομα μητρότητας" εώς τη λήξη της άδειάς της. Σε περίπτωση που ο τοκετός λάβει χώρα νωρίτερα από την προγραμματισμένη ημερομηνία, η εργαζόμενη μητέρα έχει το δικαίωμα να μεταφέρει τις υπολοιπόμενες μέρες της άδειας κυοφορίας στις ημέρες της άδειας λοχείας. Ενώ στις περιπτώσεις όπου ο τοκετός λαμβάνει χώρα μετά την προγραμματισμένη ημερομηνία, η άδεια κυοφορίας παρατείνεται χωρίς όμως να υπάρχει καμία απολύτως επιρροή στο χρόνο της άδειας λοχείας. Σε περίπτωση ασθένειας που προέρχεται από την κύηση ή τον τοκετό, η παραπάνω άδεια παρατείνεται ανάλογα (πριν ή μετά την περίοδο των 8 εβδομάδων), χωρίς ωστόσο ταυτόχρονη καταβολή επιδομάτων μητρότητας και ασθενείας. Κατά το χρόνο της άδειας μητρότητας η γυναίκα δικαιούται αμοιβή από τον εργοδότη μέχρι να συμπληρωθεί ο ημερήσιος μισθός που θα ελάμβανε αν εργαζόταν. Σε περιπτώσεις όπου οι εργαζόμενες δεν έχουν συμπληρώσει ένα ολόκληρο έτος εργασίας στον ίδιο εργοδότη, δικαιούνται 15 μέρες συμπληρωματικών αποδοχών, ενώ σε περιπτώσεις που έχουν συμπληρώσει ένα έτος εργασίας στον ίδιο εργοδότη δικαιούνται συμπληρωματικές αποδοχές ενός μήνα. Η άδεια μητρότητας θεωρείται πραγματικός χρόνος εργασίας για την καταβολή δώρων εορτών και επιδόματος αδείας. Δε συμψηφίζεται σε καμία περίπτωση με την κανονική άδεια.
Ακόμη μία διευκόλυνση που προσφέρεται στις εργαζόμενες μητέρες ύστερα από την απόκτηση ενός παιδιού είναι η δυνατότητά τους να προσέρχονται στο χώρο εργασίας ή να αποχωρούν από αυτόν μία ώρα αργότερα από την προσέλευση των υπολοίπων εργαζομένων ή μια ώρα νωρίτερα από την αποχώρησή των υπολοίπων αντίστοιχα. Και σε αυτή την περίπτωση, αν γίνει συνεννόηση με τον εργοδότη, μπορεί ο χρόνος να χρησιμοποιηθεί με δύο διαφορετικούς τρόπους. Αφενός η εργαζόμενη μητέρα μπορεί να έχει μειωμένο ωράριο κατά 2 ώρες καθημερινώς για τους πρώτους 12 μήνες και τους υπόλοιπους 6 μήνες το ωράριό της να είναι μειωμένο κατά 1 ώρα. Αφετέρου μπορεί να λάβει συνεχόμενη άδεια, η οποία θα διαρκέσει γύρω στους 3,5 μήνες, διάστημα το οποίο είναι ισόχρονο του μειωμένου ωραρίου.
Σε περιπτώσεις όπου η μητέρα του παιδιού δεν επιθυμεί να κάνει χρήση της άδειάς της, είναι εφικτό να γίνει χρήση αυτής της άδειας από τον πατέρα. Για να μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο θα πρέπει η μητέρα να παραθέσει βεβαίωση η οποία να αναφέρει πως δεν κάνει χρήση της άδειας αυτής, ώστε να είναι σε θέση να τη λάβει ο πατέρας. Τη χρήση της συγκεκριμένης άδειας δικαιούνται επίσης και οι θετοί γονείς παιδιών εως 6 ετών με χρόνο έναρξης της άδειας την ημέρα της υιοθεσίας.
Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί, ότι κατά το άρθρο 142 του Ν. 3655/08 υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, εργαζόμενες μητέρες που είναι ασφαλισμένες στο ΙΚΑ έχουν τη δυνατότητα να κάνουν χρήση της "ειδικής άδειας μητρότητας", η οποία τους δίνει 6 μήνες επιπλέον άδειας χρηματοδοτούμενης από τον ΟΑΕΔ. Η άδεια αυτή χορηγείται από τον εργοδότη αφού πρώτα έχουν λήξει οι άδειες κυοφορίας, λοχείας ή της ισόχρονης προς το μειωμένο ωράριο αδείας. Για να μπορέσει να λάβει χώρα μια άδεια τέτοιου είδους είναι αναγκαίο η ασφαλισμένη να βρίσκεται σε ενεργό εργασιακή σχέση εξαρτημένης εργασίας κατά την έναρξη μητρότητας όπως επίσης είναι αναγκαίο να έχει λάβει παροχές μητρότητας από το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ή τον Ειδικό Λογαριασμό Ξενοδοχοϋπαλλήλων. Είναι υποχρεωτικό να καταβάλλεται στην εργαζόμενη μητέρα από τον ΟΑΕΔ ποσό ίσο με τον κατώτατο μισθό, όπως επίσης και αναλογία δώρων εορτών και επιδόματος αδείας, με βάση το προαναφερόμενο ποσό.
Σε περίπτωση που ο γονέας του παιδιού έχει συμπληρώσει ένα έτος εργασίας στον ίδιο εργοδότη, μπορεί να λάβει άδεια για την ανατροφή του παιδιού, αφότου έχει τελειώσει η άδεια λοχείας, η οποία μπορεί να διαρκέσει εως τη συμπλήρωση των 3 ετών και 6 μηνών του τέκνου του. Η συγκεκριμένη άδεια μπορεί να χορηγηθεί σε οποιονδήποτε γονέα, εάν και εφόσον ο δεύτερος γονέας εργάζεται εκτός σπιτιού κατά το άρθρο 5 του Ν. 1483/1984.
Σύμφωνα με το άρθρο 52 του N. 3528/2007 (όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 18 του Ν. 3801/2009) οι υπάλληλοι του Δημοσίου Τομέα που κυοφορούν δικαιούνται άδεια μητρότητας με πλήρεις αποδοχές δύο μήνες πριν από τον τοκετό και τρεις μήνες μετά από αυτόν. Πρέπει να τονιστεί πως σε περιπτώσεις απόκτησης τέκνου πέραν του τρίτου, η άδεια μητρότητας προσαυξάνεται κάθε φορά κατά δύο μήνες. Για τη χορήγηση της άδειας μητρότητας είναι αναγκαία η προσκόμιση βεβαίωσης του θεράποντος ιατρού της κυοφορούσας, η οποία θα αναφέρει τον πιθανολογούμενο χρόνο του τοκετού. Σε περιπτώσεις όπου είναι αναγκαία κάποια ειδική θεραπεία αφότου έχει λήξει η αναρρωτική άδεια με αποδοχές, είναι εφικτό να χορηγηθεί μια κανονική άδεια κυοφορίας με αποδοχές αφού όμως πρώτα χορηγηθεί βεβαίωση θεράποντος ιατρού και διευθυντή γυναικολογικής ή μαιευτικής κλινικής ή τμήματος δημόσιου νοσηλευτικού ιδρύματος. Σε περιπτώσεις υιοθεσίας, οι υπάλληλοι έχουν το δικαίωμα να χρησιμοποιήσουν άδεια τριών μηνών με πλήρεις αποδοχές, εντός του πρώτου εξαμήνου ωστόσο μετά την υιοθεσία του τέκνου και μόνο εφόσον η ηλικία αυτού δεν υπερβαίνει τα έξι έτη.
