Ένα από τα αρχαιότερα τρόφιμα της Αν. Μεσογείου, το οποίο παρασκευάζεται σε όλες τις περιοχές της Ελλάδος – συνήθως με μικρές διαφορές.
Ανήκει στη κατηγορία των ζυμαρικών και έχει σχήμα κοκκώδες και συνήθως ακανόνιστο.
Παρασκευάζεται με χονδροκοπανισμένο σιτάρι ή, εναλλακτικά, με αλεύρι. Κάποιες συνταγές έχουν σαν βασικό συστατικό, όμως, και το πλιγούρι.
Επιπρόσθετα υλικά, που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή του, είναι το γάλα (ή ξινόγαλο, ή γιαούρτι), τα αυγά (συναντάμε βέβαια και παρασκευές χωρίς αυτά) και - κάποιες φορές - λαχανικά.
Οι ποικιλίες, που συναντάμε συνήθως, είναι : γλυκός τραχανάς, ξινός, πικάντικος με λαχανικά κ.ά.
Στην Κρήτη, συναντιέται σε κομμάτια και τον ονομάζουν χόντρο ή γαλόχοντρο και έχει συνήθως πιο έντονη μυρωδιά και δυνατή γεύση, ενώ παρασκευάζεται κατά βάση από σιτάρι.
Ο τραχανάς μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε σούπες, σαν γαρνιτούρα σε μαγειρευτά φαγητά, σε πίτες, αλλά και σαν γέμιση σε λαχανικά.
