Ο Άνθρωπος του Νεάντερταλ παραμένει ένα αινιγματικό παρακλάδι του γενεαλογικού δέντρου του ανθρωπίνου είδους. Ζούσε επί 300.000 χρόνια στο χώρο της Ευρώπης, της Κεντρικής Ασίας και της Μέσης Ανατολής και εξαφανίστηκε πριν από 30.000-40.000 χρόνια. Το γιατί, πάντα αποτελούσε πηγή έριδας μεταξύ των ανθρωπολόγων. Υπάρχουν απόψεις που υποστηρίζουν πως οι Νεάντερταλ υπήρξαν θύματα της τότε κλιματικής αλλαγής, ή πως φαγώθηκαν στο σύνολό τους από τους Homo Sapiens. Μια νέα θεωρία που εξηγεί ενδεχομένως την εξαφάνισή τους, προτείνεται από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου. Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, οι Νεάντερταλ ήταν πιο γεροδεμένοι και μυώδεις από τους σημερινούς ανθρώπους, ενώ ο εγκέφαλός τους ήταν του ίδιου μεγέθους. Συνεπώς, στους Νεάντερταλ ένα συγκριτικά μεγαλύτερο μέρος του θα χρησιμοποιούνταν από το (απαιτητικότερο) νευρικό τους σύστημα, αφήνοντας λιγότερα περιθώρια χρήσης του υπολοίπου για ανώτερες πνευματικές λειτουργίες.
Η σύγκριση 32 κρανίων Homo Sapiens και 13 κρανίων Νεάντερταλ ενίσχυσε τη συγκεκριμένη υπόθεση εργασίας, μια και διαπιστώθηκε πως τα ανθρωποειδή διέθεταν μεγαλύτερες κόγχες ματιών-επομένως και μεγαλύτερους οφθαλμούς, άρα και οπτικό φλοιό. Επομένως, το εκτεταμένο και ισχυρό νευρικό σύστημα και ο ευρύς οπτικός φλοιός, περιόριζαν την ανάπτυξη δυνατοτήτων ζωτικών για την επιβίωση και την εξέλιξη, όπως η κοινωνικοποίηση και η ένταξη σε κοινωνικά δίκτυα. Οι ανθρωπολόγοι της μελέτης, διαβλέπουν σαφή αναλογία ανάμεσα στο μέγεθος συγκεκριμένων περιοχών του εγκεφάλου ενός ατόμου, και του δικτύου κοινωνικών επαφών που έχει αυτό αναπτύξει. Όσο μεγαλύτερες είναι οι περιοχές αυτές, τόσο περισσότερες επαφές είναι ικανός να εγκαθιδρύσει και να διατηρήσει ο κάθε άνθρωπος.
Κατά την προσέγγιση αυτή, εξηγείται έτσι και το γιατί οι Νεάντερταλ ήταν κοινωνικά και γνωσιακά περιορισμένοι εν σχέσει προς τον Sapiens. Είχαν μικρότερη ακτίνα δράσης και μετακίνησης, έκαναν λιγότερες γνωριμίες, λιγότερο ανταλλακτικό εμπόριο και επομένως παρέμεναν οργανωμένοι σε μικρούς πληθυσμούς, όντας αδύναμοι να ανταποκριθούν ικανοποιητικά, να αλληλοβοηθηθούν και να επιβιώσουν στο διαρκώς μεταβαλλόμενο και εχθρικό περιβάλλον, όπως η Εποχή των Παγετώνων που πλησίαζε.
