Η διαδικασία με την οποία το άτομο εναρμονίζει το βιολογικό με το κοινωνικό του φύλο όταν αυτά είναι διαφορετικά, ονομάζεται διαδικασία επαναπροσδιορισμού κοινωνικού φύλου και τα άτομα που βρίσκονται στην διαδικασία αυτή ή την έχουν ολοκληρώσει ονομάζονται διεμφυλικά άτομα.
Η διαδικασία επαναπροσδιορισμού του κοινωνικού φύλου λαμβάνει χώρα όταν το άτομο δεν μπορεί να εναρμονίσει το βιολογικό και κοινωνικό του φύλο, οπότε σε αυτή την περίπτωση το άτομο ονομάζεται διεμφυλικό.
Ποιά είναι όμως τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα διεμφυλικά άτομα στα πλαίσια της Δημόσιας Διοίκησης;
1. Στοιχεία αστυνομικής ταυτότητας
Η νομοθεσία που ισχύει στην Ελλάδα σήμερα δεν επιτρέπει την αλλαγή των στοιχείων αστυνομικής ταυτότητας διεμφυλικού ατόμου πριν την ολοκλήρωση της πλήρους ιατρικής διαδικασίας επαναπροσδιορισμού φύλου και την έκδοση της σχετικής δικαστικής απόφασης.
Ωστόσο, πολλά διεμφυλικά άτομα δεν επιθυμούν την ολοκλήρωση μιας τέτοιας ιατρικής διαδικασίας είτε διότι δεν έχουν τα χρήματα είτε γιατί η ψυχολογική τους κατάσταση δεν είναι καλή προκειμένου να ολοκληρώσουν αυτή τη σύνθετη διαδικασία αλλαγής φύλου.
Εξάλλου, ακόμη και στην περίπτωση που θέλουν και μπορούν να την ολοκληρώσουν, η διαδικασία αυτή είναι πολύπλοκη και χρονοβόρα. Ως εκ τούτου, το συνηθέστερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα διεμφυλικά άτομα είναι η διαφορά που παρουσιάζουν τα στοιχεία της αστυνομικής τους ταυτότητας ή άλλου εγγράφου ταυτοποίησης, με την εξωτερική τους εμφάνιση.
2. Συναλλαγές με δημόσιες υπηρεσίες
Στις συναλλαγές τους με δημόσιες υπηρεσίες, ιδίως όπου απαιτείται επίδειξη της αστυνομικής ταυτότητας (εφορία, αστυνομία, στρατός, κ.λπ.), συχνά τα διεμφυλικά άτομα καλούνται ν' αντιμετωπίσουν ειρωνικά, υβριστικά και επιθετικά σχόλια που συνιστούν βάναυσο εξευτελισμό της προσωπικότητας τους. Επίσης, πολλές φορές, αντιμετωπίζουν πολλαπλές διαδικασίες διακρίβωσης στοιχείων ή και άρνηση να εξυπηρετηθούν από την αντίστοιχη δημόσια υπηρεσία. Δυστυχώς, υπάρχει η παγιωμένη κοινωνική αντίληψη ότι όλα τα διεμφυλικά άτομα εκδίδονται κι έτσι έχουν αυξημένες πιθανότητες να υποστούν αστυνομική αυθαιρεσία και προσαγωγές σύμφωνα με τον νόμο περί εκδιδόμενων προσώπων χωρίς όμως να υπάρχουν πάντα αποχρώσες ενδείξεις ότι εκδίδονται. Επιπλέον, όταν παρουσιάζονται στον στρατό για απαλλαγή στράτευσης αντιμετωπίζουν κι εκεί συχνά ψυχολογική βία και προσβολές. Τέλος, προβλήματα αντιμετωπίζουν τα διεμφυλικά άτομα στην παροχή υπηρεσιών από τον δημόσιο τομέα είτε στην εκπαίδευση είτε στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη είτε στις ασφαλιστικές καλύψεις και παροχές. Υπάρχει η τάση είτε να περιθωριοποιούνται είτε να αντιμετωπίζονται με μεγάλη καχυποψία και δυσπιστία και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την καταρράκωση της αξιοπρέπειας τους κάτι που οδηγεί αυτομάτως στην κοινωνική απομόνωση και στην ροπή τους προς την παραβατικότητα.
3. Πρόσβαση στην απασχόληση
Υπάρχει νομοθεσία (ν. 3896/2010, άρθρο 3, παρ. 2β) που προστατεύει τα διεμφυλικά άτομα από διακρίσεις στην πρόσβαση στην απασχόληση και στην εργασία : «...β) Διάκριση λόγω φύλου συνιστά, επίσης, οποιαδήποτε λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση προσώπου που συνδέεται με αλλαγή φύλου...». Δυστυχώς όμως και βάσει των προαναφερθέντων κοινωνικών συμπεριφορών, τα άτομα αυτά οδηγούνται σε πλήρη αποκλεισμό από την αγορά εργασίας.
Πώς όμως πρέπει ν' αντιμετωπίζονται τα προβλήματα αυτά από τους δημοσίους υπαλλήλους;
Όπως σε όλες τις περιπτώσεις διακρίσεων, αυτό που απαιτείται κυρίως είναι η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση. Είναι πολύ σημαντικό να γίνει κατανοητή σε όλους, η έννοια της ταυτότητας κοινωνικού φύλου και να γίνει σεβαστή η αυτοαντίληψη του καθενός για το φύλο του, ασχέτως των στοιχείων της αστυνομικής του ταυτότητας ή άλλων εγγράφων ταυτοποίησης (π.χ άδεια οδήγησης, βιβλιάριο υγείας). Όταν γίνεται αντιληπτή μια τέτοια περίπτωση διεμφυλικού ατόμου, πρέπει να τηρούνται οι ίδιες διαδικασίες με όλους τους υπόλοιπους πολίτες και η συμπεριφορά των δημοσίων υπαλλήλων να μην διαφοροποιείται στο ελάχιστο απέναντι στα διεμφυλικά άτομα. Οι διακρίσεις απέναντι στα διεμφυλικά άτομα, μόνο οργή, περιθωριοποίηση και παραβατικότητα γεννούν και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να υφίστανται. Σεβασμός στις επιλογές του κάθε ανθρώπου, σεβασμός στην προσωπικότητα και την αξία του κάθε ανθρώπου είναι αρχές που πρέπει πάντοτε να εφαρμόζονται απαρέγκλιτα στη ζωή και στον τομέα της Δημόσιας Διοίκησης ανεξαρτήτως της αυτοαντίληψης του καθενός για το φύλο του.
Χρύσα Τσιώτση
Δικηγόρος
[email protected]
