Προχωρούν με θετικούς ρυθμούς οι έρευνες και οι ανασκαφές για τα ευρύματα σημαντικής αρχαίας πόλης. Στη θέση "Κούπος" του Δήμου Μαλεβιζίου συνεχίζονται με άκρως ενθαρρυντικά ευρύματα οι αρχαιολογικές έρευνες για την επιβεβαίωση ότι στη θέση αυτή βρισκόταν άλλωστε σημαντική πόλη μυκηναϊκών-γεωμετρικών-αρχαϊκών χρόνων.
Το όνομα της πόλης δεν είναι ακόμη γνωστό αλλά οι ανασκαφές συνεχίζονται εντατικά για την ανακάλυψη ολοένα και περισσότερων στοιχείων.
Το έργο κτελείται από τον αρχαιολόγο του δήμου Μαλεβιζίου, Γιώργο Τζωράκη, υπό την εποπτεία της Διευθύντριας της ΚΓ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων (ΕΠΚΑ), Αθανασίας Κάντα. Το επιστημονικό και εργατοτεχνικό προσωπικό του δήμου συνεισφέρει στις ανασκαφές και ο ίδιος ο κ. Τζωράκης έχει αναλάβει τη συνολική δαπάνη.
Σπουδαία η γεωγραφική θέση των ευρημάτων
Στην αρχαιολογική σημασία της θέσης, η οποία κατοικήθηκε για περισσότερο από 1000 χρόνια - από την ύστατη μινωική εποχή έως τους ελληνιστικούς χρόνους - αναφέρθηκε σε δηλώσεις της η Αθανασία Κάντα.
Παράλληλα αναφέρθηκε σε παλαιότερες ανασκαφές που έγιναν στον ευρύτερο αρχαιολογικό χώρο του Κούπου από τη Νώτα Δημοπούλου-Ρεθεμιωτάκη με σημαντικά ευρήματα.
Σύμφωνα με την κ. Κάντα, η παρούσα ανασκαφική έρευνα φέρνει στο φως νέα στοιχεία που θα ολοκληρώσουν τη γνώση μας για την ιστορία της περιοχής.
Απόπειρα για δημιουργία νέου και πλούσιου αρχαιολογικού χώρου
Από την πλευρά του ο δήμαρχος Μαλεβιζίου, Κώστας Μαμουλάκης, εξέφρασε την ικανοποίηση του για την έναρξη των εργασιών επισημαίνοντας ότι σήμερα ο δήμος χρηματοδοτεί με δικούς του πόρους την επανέναρξη των αρχαιολογικών ερευνών, συνεχίζοντας μια προσπάθεια που είχε ξεκινήσει πριν από 30 χρόνια.
"Στόχος μας είναι η συνολική ανάδειξη της σημαντικής, αν και άγνωστης ακόμη, αρχαίας πόλης στον Κρουσώνα και η δημιουργία ενός επισκέψιμου αρχαιολογικού χώρου, που, σε συνδυασμό και με τον Μινωικό τάφο που ανακαλύφτηκε πρόσφατα, μπορούν να αποτελέσουν σημαντικούς πόλους προσέλκυσης Ελλήνων και ξένων επισκεπτών στην περιοχή. Ο δήμος δρα για την προστασία και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς, με στόχο την πλήρη ανάδειξη του συνόλου των σημαντικών μνημείων σε όλους τους οικισμούς του Δήμου Μαλεβιζίου, μνημείων ιδιαίτερα σημαντικών, που μπορούν να αποτελέσουν ισχυρό πυλώνα ανάπτυξης του τόπου μας και που έχουν τη δυνατότητα να ενισχύσουν τη συνολική αναπτυξιακή προοπτική του Μαλεβιζίου", τόνισε ο δήμαρχος.
Τα ευρήματα του αρχαίου οικισμού
Οι παλαιότερες έρευνες, μαζί με τις νέες, αποτελούν ένα κοινό έργο με τίτλο "Ο αρχαίος οικισμός στον Κούπο του Κρουσώνα" και παρέχουν σημαντικές πληροφορίες για την ιστορία της συγκεκριμένης γεωγραφικής θέσης.
Η ευρύτερη περιοχή του Κούπου ήταν γνωστή από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα (1918) με τις αναφορές του Ξανθουδίδη και άλλων αρχαιολόγων που αναφέρονταν στην ύπαρξη εκτεταμένου οικισμού των Μυκηναικών- Γεωμετρικών - Αρχαϊκών χρόνων.
Η θέση ερευνήθηκε τη δεκαετία του 1980, με χρηματοδότηση της τότε Κοινότητας Κρουσώνα, οι οποίες αποκάλυψαν εκτεταμένο οικισμό με συνεχή κατοίκηση από τα Υστερομινωικά έως και Ελληνιστικά χρόνια (1200-100 π.Χ).
Ερευνήθηκαν δεκάδες κτίρια των Αρχαϊκών χρόνων (7ος-6ος αιώνας π.Χ), με καλοχτισμένα δωμάτια. Στο εσωτερικό των δωματίων αποκαλύφθηκαν οι λίθινες βάσεις των ξύλινων κιόνων που στήριζαν την οροφή.
Ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί η αποκάλυψη λαξευμένων στο βράχο λάκκων, που περιείχαν κεραμική και άλλα ευρήματα και φαίνεται πως αποτελούσαν εγκαίνιο των θεμελιώσεων για το στερέωμα των κτιρίων.
Ξεχωριστό κτίριο με ενδιαφέρουσες παραστάσεις
Ξεχωρίζει ένα κτίριο με ιδιαίτερα επιμελημένη τοιχοποιία, διαστάσεων 10,5 μέτρων μήκους και 5 μέτρων πλάτους, με καλοφτιαγμένη είσοδο και στεγασμένη αυλή-βεράντα. Στα κτίρια βρέθηκαν ενδιαφέροντα αγγεία, σκεύη και εργαλειακός εξοπλισμός, λυχνάρια και ειδώλια ζώων.
Πολύ σημαντικό είναι και το σύνολο των αρχαϊκών πήλινων, ανάγλυφων πλακιδίων που αποδίδουν γυναικείες μορφές, πλούσια ντυμένες, όρθιες και καθιστές, και ανδρικές μορφές και Σάτυρους.
Μεταξύ αυτών ξεχωρίζουν τα πήλινα πλακίδια με ανάγλυφη γυναικεία μορφή, ασφαλώς θεότητα, γυμνή ή ντυμένη με μακρύ χιτώνα, που φέρει στο κεφάλι ψηλό πόλο.
Μοναδικό εύρημα αποτελεί μεγάλο τμήμα από λαιμό πίθου, επίσης του 7ου αιώνα, που διακοσμείται με επαναλαμβανόμενη μυθολογική παράσταση, που ίσως αποδίδει τη θυσία της Ιφιγένειας ή, πιθανότερα, το φόνο της Κλυταιμνήστρας από τον Ορέστη, παρουσία της Ηλέκτρας.
Σημαντική είναι εξάλλου η αποκάλυψη αξιόλογης κεραμικής των Υστερο-Γεωμετρικών χρόνων και άλλων σημαντικών αντικειμένων που μαρτυρούν την χρήση του οικισμού και κατά τον 8ο αιώνα π.Χ.
Οι παλαιότερες οικοδομικές φάσεις που αποκαλύφθηκαν τοποθετούν πάντως την έναρξη της χρήσης του οικισμού του Κούπου τουλάχιστον από την ώριμη Υστερομινωική ΙΙΙγ περίοδο.
Παράλληλα, υστερότερα ευρήματα, όπως κεραμική και κυρίως πήλινα, ανάγλυφα πλακίδια, παρόμοια με τα Αρχαϊκά, χρονολογημένα στην Ελληνιστική εποχή, παρατείνουν την διάρκεια ζωής του οικισμού τουλάχιστον μέχρι τον 3ο και 2ο αιώνα π.Χ»
