Ειδική αναφορά στο ρόλο των τυμβωρύχων στην Αμφίπολη κάνει ο ιστορικός Σαράντος Καργάκος, στο βιβλίο του με τίτλο “η Περιπέτεια της Αμφίπολης”.
Σε κεφάλαιο του βιβλίου με την επικεφαλίδα "Ο χορός των σκελετών", αναφέρει χαρακτηριστικά: “Το είπα από την πρώτη στιγμή ότι κάποιος σκελετός θα βρεθεί, είτε κάτω είτε στο πλάι. Δεν ήταν θέμα μαντείας, αλλά θέμα πληροφορίας και φωτογραφίας”.
Όπως σημειώνει ο ιστορικός “το έχουμε ήδη αναφέρει ότι Ευρωπαίοι στρατιώτες του Μηχανικού, έκαναν οχυρωματικά έργα στην περιοχή. Είχα την εντύπωση πως ήσαν μόνο Γάλλοι. Όχι. Τουλάχιστον στον ανασκαπτόμενο χώρο ήσαν Βρετανοί. Ήδη έφτασαν στα χέρια μου τέσσερις φωτογραφίες που τώρα 'σουλατσάρουν' και στο Διαδίκτυο. Η μία παρουσιάζει μία εκσκαφή που οδηγεί σε μία είσοδο ενός τοίχου υπόγειου κτίσματος. Η ομοιότητα με τον τοίχο, στον οποίο 'προσέκρουσε' η φετεινή ανασκαφή είναι ανασκαφή είναι εμφανής”.
“Η δεύτερη φωτογραφία δείχνει, πίσω από ένα μαδέρι, δύο Βρεττανούς. Ο ένας να εισχωρεί σαν ποντικός από ένα άνοιγμα μέσα στο θάλαμο και ο άλλος, όρθιος, να εποπτεύει. Η τρίτη φωτογραφία δει΄χνει τον 'ποντικό' εξερχόμενο και γελαστό. Φαίνεται ότι βρήκε αυτό που για τους τότε ανασκαφείς ήταν ποθητό. Η τέταρτη φωτογραφία είναι συγκλονιστική. Μία ομάδα Βρεττανών, ανάμεσά τους και ένα αξιωματικός, 'ποζάρει' προ του σκάμματος, όπου είχε φτιαχτεί πρόχειρο οχύρωμα με σάκκους γεμάτους άμμο. Κρατούν στα χέρια τους κρανία και άλλα σκελετικά ευρήματα. Πέρα από τα σκελετικά λάφυρα, διακρίνονται και άλλα αρχαιολογικά ευρήματα. Πιο εμφανές είναι ένα αγγείο τοποθετημένο σε μια βάση στο δεξιό μέρος της φωτογραφίας”, συμπληρώνει ο κύριος Καργάκος και συνεχίζει: “Αν οι φωτογραφίες αυτές είναι αυθεντικές – και μάλλον είναι -, αν όντως είναι του 1916 – και μάλλον είναι -, και αν ο χώρος εκσκαφής και λεηλασίας είναι ο ίδιος με αυτόν που ανασκάπτει η κυρία Περιστέρη, τότε γεννιούνται πολλά ερωτήματα, γεννιούνται πολλές σκέψεις”.
Όπως λέει ο ιστορικός “σκέπτομαι μήπως το 1916 οι θάλαμοι ήσαν άδειοι από χώμα και ότι το χώμα αυτό τους κάλυψε λόγω των ρωγμών που έγιναν μεταγενεστέρως εκ της κατασκευής του δρόμου στο λόφο; Μήπως οι τρεις θάλαμοι που βρέθηκαν “Ίρου πενέστεροι” από κτερίσματα, τότε το 1916, υπέστησαν τη μεγάλη λεήλασία;”.
“Έχουν μελετηθεί τα σχετικά βρεττανικά στρατιωτικά αρχεία; Κι ακόμη επειδή τότε στη Μακεδονία ήσαν και Γάλλοι – άλλωστε αυτοί είχαν το γενικό πρόσταγμα -, μήπως κι αυτοί 'σαβούρωσαν' το κατιτί τους; Και επανέρχομαι σε ένα ερώτημα που το θέτω διαρκώς: στην περσινή έκθεση περί Αλεξάνδρου που έγινε στο Λούβρο, υπήρχαν εκθέματα προερχόμενα από μουσεία της Ελλάδος, της Γαλλίας και της Ιταλίας. Δεν μιλώ για τους Ιταλούς. Η απορία μου έγκειται σε τούτο: οι Γάλλοι πού τα βρήκαν; Πιστεύω ότι είναι καιρός η ελληνική κυβέρνηση – μαζί με το αίτημα επιστροφής των “Ελγινείων μαρμάρων”, να θέσει και το θέμα των ευρημάτων της Αμφίπολης”, σημειώνει μεταξύ άλλων ο Σαράντος Καργάκος.
