Το ψηφιδωτό στον τάφο της Αμφίπολης απεικονίζει έναν από τους βασικότερους μύθους της αρχαιοελληνικής μυθολογίας αλλά και έναν από τους πλέον αρχέγονους μύθους της ανθρωπότητας: την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα, το θεό του Κάτω Κόσμου.
Η Περσεφόνη ή αλλιώς Κόρη, όπως συχνά αναφέρεται στις μυθολογικές αφηγήσεις, είναι κόρη του Δία και της Δήμητρας, σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή. Ο θεός του Άδη, ο Πλούτωνας, την άρπαξε μια μέρα ενώ εκείνη μάζευε λουλούδια. Την οδήγησε στον Κάτω Κόσμο και την έκανε γυναίκα του. Συντετριμμένη από την εξαφάνιση της κόρης της, η Δήμητρα, θεά της γης και της γεωργίας, δεν άφηνε τίποτα να ανθίσει. Θορυβημένος ο Δίας έβλεπε πως η ανθρωπότητα θα πεινάσει και αποφάσισε να επέμβει: στέλνει τον Ερμή (που απεικονίζεται και στο ψηφιδωτό της Αμφίπολης) να τους καλέσει όλους στον Όλυμπο. Εκεί δίδεται η λύση: η Περσεφόνη θα περνά το μισό χρόνο με τον άνδρα της στον Άδη και τον υπόλοιπο μισό με τη μητέρα της, στη Γη.
Από τους πιο αρχέγονους μύθους της ανθρωπότητας
Ο μύθος της αρπαγής πρωτοεμφανίζεται στην Θεογονία του Ησιόδου ενώ το θέμα πραγματεύεται και ο Ομηρικός Ύμνος στη Δήμητρα.
Ωστόσο, δεν είναι μόνον η ελληνική μυθολογία που έχει την αφήγηση αυτή: και οι Σουμέριοι και οι συριακοί μύθοι έχουν ένα περιστατικό αρπαγής της κόρης ή της θεάς της βλάστησης, της Ιννάνα ή Ιστάρ, γνωστή σε εμάς ως Αστάρτη.
Η παλαιότερη αναπαράσταση μιας θεάς που μπορεί να ταυτισθεί με την Περσεφόνη που βγαίνει από το έδαφος, είναι ένα διακοσμημένο πιάτο από την Παλαιο-Παλατιακή περίοδο στην Φαιστό.
Σε μερικές αναπαραστάσεις της αρχαιοελληνικής εκδοχής, ο θεός του Άδη εμφανίζεται με τα άλογά του.
Τι συμβολίζει η αρπαγή της Περσεφόνης
Ο μύθος της αρπαγής της Περσεφόνης σκιαγραφεί την πεποίθηση ιδέα ότι ο Πλούτωνας αρπάζει τις ψυχές των νεκρών σαν λεία και μετά τις μεταφέρει στο βασίλειο του Κάτω Κόσμου.
Μια από τις πιο αποδεκτές θεωρίες είναι ότι η αρπαγή της Περσεφόνης αποτυπώνει το φυσικό κύκλο της βλάστησης και της καρποφορίας. Αυτήν την εκδοχή υποστήριζαν στην αρχαιότητα οι Στωϊκοί φιλόσοφοι.
Υπάρχει όμως και η ανθρωπολογική διάσταση: ο αποχωρισμός της θυγατέρας από τη μητέρα της κατά το γάμο. Ο γάμος φέρνει θλίψη, χωρισμό από τη μητέρα, θυμό για τον άνδρα και τελικά συμφιλίωση.
