Του Γιώργου Λαμπίρη
Αντίθετος με όποιον προσπαθεί να φιμώσει τον επιστημονικό διάλογο με χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό της καθηγήτριας, Όλγας Παλαγγιά, μετά τα πυρά που δέχτηκε για τις απόψεις που εξέφρασε γύρω από την Αμφίπολη, εμφανίζεται ο αρχαιολόγος και ταμίας του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, Πάνος Βοσνίδης. Ο κύριος Βοσνίδης ασκεί έντονη κριτική στα Μέσα Ενημέρωσης για τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται τις εξελίξεις στον τύμβο Καστά, λέγοντας ότι "ο τρόπος που αναπαράγονται οι ειδήσεις είναι απαράδεκτος". Ο ίδιος διαψεύδει ότι το κείμενο που συνυπέγραψαν 140 επιστήμονες, - αρχαιολόγοι - μεταξύ των οποίων και ο ίδιος - καταφέρεται εναντίον της κυρίας Περιστέρη. "Καταφέρεται εναντίον του τρόπου που επιτίθενται μέσα και δημοσιογράφοι σε μία επιστήμονα, όπως η κυρία Παλαγγία", σημειώνει χαρακτηριστικά.
"Η Κατερίνα Περιστέρη βγήκε και απάντησε στο πλαίσιο ενός διαλόγου επιστημονικού ενδιαφέροντος. Όποιος παρακολουθεί δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά θα δει ότι η επιστημονική αντιπαράθεση, ο αντίλογος, είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και θεμιτό", συμπληρώνει ο αρχαιολόγος.
"Η κυρία Παλαγγιά από την πλευρά της έλαβε τις απαραίτητες αποστάσεις, επικαλούμενη αυτά που γνωρίζουμε για την πορεία των ανασκαφών μέχρι αυτή τη στιγμή. Κανείς δεν λέει ότι 'αυτό είναι, είναι θέσφατο'. Η όλη ιστορία έχει χτιστεί βασισμένο στο εθνικοφαντασιακό και τον εθνικό μύθο. Πολύς κόσμος και όχι η επιστημονική κοινότητα δεν μπορεί να αντιληφθεί ότι η επιστήμη της αρχαιολογίας χρειάζεται το χρόνο της για να φέρει αποτελέσματα. Πρέπει να εξετάσουμε το πλαίσιο, να ολοκληρωθούν οι έρευνες και να στη συνέχεια να γίνει η δημοσίευση των αποτελεσμάτων. Σας θυμίζω ότι στην περίπτωση του Μανώλη Ανδρόνικου και τον ανασκαφών στη Βεργίνα οι ανακοινώσεις για τα αποτελέσματα των ανασκαφών έγιναν δύο μήνες αφότου ολοκληρώθηκε η ανασκαφή. Δεν δημοσιεύονταν δελτία τύπου το ένα μετά το άλλο όπως γίνεται σήμερα", λέει ο κύριος Βοσνίδης.
"Αυτο που λέγεται είναι ότι θέλουμε να κάνουμε μία ανοιχτή ανασκαφή σε επικοινωνία με το κοινό. Επισήμως όμως αυτό δεν γίνεται. Δεν είναι μία ανοιχτή ανασκαφή. Πρέπει να γνωρίσει ο κόσμος τη διαδικασία και να καταλάβει πώς εξάγεται το επιστημονικό συμπέρασμα και όχι να διαβάζουν μόνο τα δελτία τύπου του Υπουργείου Πολιτισμού και ότι του δείχνουν οι τηλεοπτικές κάμερες. Οι κάμερες στην πραγματικότητα σου δίνουν τροφή όπως θέλουν για να μπορούν να την ελέγχουν. Για παράδειγμα αν μιλάμε για ανοιχτή ανασκαφή, γιατί στο Αμύνταιο δεν ξέρει κανείς τι γίνεται; Στα Αντικύθηρα τώρα μάθαμε ότι γίνονται οι έρευνες.Γιατί δεν κοινοποιούνται;".
Όπως εξηγεί ο αρχαιολόγος, το θέμα της Αμφίπολης πήρε τέτοια έκταση γιατί είναι ένας σημαντικός αρχαιολογικός τάφος, παρά το γεγονός ότι η συγκεκριμένη θέση είναι γνωστή από το 1960. "Οι έρευνες του Λαζαρίδη σταμάτησαν επειδή δεν υπήρχαν τα χρήματα για να συνεχιστεί η ανασκαφή. Η κυρία Περιστέρη κατάφερε να εξασφαλίσει το κονδύλι και να τις συνεχίσει. Το πρόβλημα όμως είναι η διαχείριση των ειδήσεων. Πρώτη φορά στα χρονικά λειτουργεί ανασκαφή με τέτοιους φρενήρεις ρυθμούς υπό την πίεση της δημοσιότητας. Μόνο κατά τη δημιουργία μεγάλων δημοσίων έργων ή κατασκευές εθνικών οδών ακολουθούνται τόσο γρήγοροι ρυθμοί", τονίζει ο Πάνος Βοσνίδης.
Ζητάει να αναλογιστούμε το πώς ήρθε στη δημοσιότητα το θέμα της Αμφίπολης, λέγοντας ότι: "μην ξεχνάτε ότι ανέκυψε με την επίσκεψη του πρωθυπουργού στο χώρο τον ανασκαφών. Όλος ο ντόρος για την Αμφίπολη δημιουργήθηκε γιατί ειπώθηκε ότι εκεί βρίσκεται θαμμένος ένας σημαντικός νεκρός, ακόμα και ο ίδιος ο Μέγας Αλέξανδρος. Και ακούμε τον πρωθυπουργό να κάνει δηλώσεις για τη σημασία των ευρημάτων ως εξειδικευμένος αρχαιολόγος. Καλό είναι να αντιληφθούμε ότι η διαδικασία που γίνεται η ανασκαφή είναι εις βάρος της επιστημονικής δεοντολογίας. Εμείς δεν μπορούμε να παραμείνουμε αμέτοχοι σε αυτό. Και όταν το λέμε στηλιτευόμαστε ως ανθέλληνες και προδότες. Από το υλικό που έχει δημοσιογραφικά δημοσιευθεί βγαίνουν επιστήμονες και διατυπώνουν τις απόψιες τους. Όταν διατυπώνεται μία άλλη άποψη. Υποστηρίζουμε την άλλη άποψη. Αν ήταν να υπάρχει ένας μονόλογος θα είχαμε προπαγάνδα και όχι επιστήμη.
"Το κείμενο το συνυπογράφουν και έγκριτοι καθηγητές αρχαιολογίας. Κόσμος που είναι υπέρ της ερμηνείας των αποτελεσμάτων της Περιστέρη και όχι μόνο αντίθετοι. Είναι διατυπωμένο έτσι για να μπορέσει να προφυλάξει όλους τους επιστήμονες, που θέλουν να πούνε μία άλλη άποψη. Έχουμε λάβει απειλητικά μηνύματα με τις διάφορες ανακοινώσεις, όταν έβγαιναν μέλη του ΔΣ των αρχαιολόγων και είχαν αντίθετη άποψη. Η θέση των αρχαιολόγων είναι αντίθετη στις πρακτικές διαχείρισης και προβολής της ανασκαφής. Βλέπουμε την άμισθη υπάλληλο του υπουργείου πολιτισμού, Άννα Παναγιωταρέα να κάνει ανακοινώσεις. Η κυρία Παναγιωταρέα όμως δεν έχει θέση στο θέμα αυτό και χειρίστηκε λάθος την προβολή της Αμφίπολης".
Η κουβέντα μας συνεχίστηκε για το πολιτικό σόου με αφορμή την ανασκαφή της Αμφίπολης. "Κάποιοι", όπως λέει, "σκοπό να ικανοποιήσουν κάποιοι συγκεκριμένες ανάγκες, εξυπηρετώντας τη δημόσια εικόνα τους". Τέλος, κάνει λόγο για χαρακτηρισμούς - όπως ανθέλληνες - που εκτοξεύθηκαν από διάφορες πλευρές, επώνυμα ή ανώνυμα, απευθυνόμενες στους επιστήμονες που είχαν εκφράσει αντίθετη άποψη στα όσα δημοσιεύουν ως θέσφατα τα μέσα ενημέρωσης.
Αναλυτικά το κείμενο και τα ονόματα των υπογραφόντων αρχαιολόγων:
Όσοι και όσες υπογράφουμε αυτό το κείμενο, επιστήμονες που ασχολούμαστε με την πολιτισμική κληρονομιά, παρακολουθούμε με ιδιαίτερη ανησυχία τις –συνεχιζόμενες– επιθέσεις που δέχεται η καθηγήτρια κλασικής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κυρία Όλγα Παλαγγιά, με αφορμή τη διατύπωση από μέρους της μιας επιστημονικής υπόθεσης εργασίας σχετικά με το ανασκαπτόμενο μνημείο στην Αμφίπολη. Αντίστοιχες επιθέσεις για τις απόψεις τους δέχονται και άλλοι αρχαιολόγοι και ιστορικοί. Εκφράζουμε την απόλυτη αντίθεσή μας σε κάθε απόπειρα ποινικοποίησης της επιστημονικής άποψης και στοχοποίησης όσων την εκφέρουν.
Ανεξάρτητα από το αν κανείς συμφωνεί ή διαφωνεί με την όποια υπόθεση εργασίας, οι λοιδορίες, οι συκοφαντίες και οι απειλές, επώνυμες και ανώνυμες, εναντίον οποιουδήποτε επιστήμονα επιχειρεί να διατυπώσει καθαρά επιστημονικές απόψεις που φαίνεται να αντιβαίνουν στην επικρατούσα στα ΜΜΕ αντίληψη, δεν απειλούν μόνον την αρχή της ελευθερίας του λόγου την οποία, θεωρητικά έστω, αποδέχεται και τηρεί η χώρα μας• επιπλέον, υπονομεύουν τον ίδιο τον παιδευτικό ρόλο της ελληνικής πολιτισμικής κληρονομιάς, μετατρέποντάς την από αντικείμενο δημιουργικού διαλόγου σε στοιχείο σύγκρουσης και αντιπαλότητας.
Η αρχαιολογία, όπως άλλωστε και η ιστορία, βασίζει τα πορίσματά της σε μια εξαντλητική διαδικασία αναζήτησης, αμφισβήτησης και αναστοχασμού. Δεν επιζητούμε την απόλυτη αλήθεια, χτίζουμε πάνω στα ερωτήματα.
Με την παρέμβασή μας αυτή θα θέλαμε να παροτρύνουμε τόσο τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης όσο και το κοινό τους να αποδεχτούν τις ιδιαιτερότητες της επιστημονικής συζήτησης: ο ερευνητικός στοχασμός και ο επιστημονικός διάλογος μπορούν να μας οδηγήσουν στην καλύτερη κατανόηση του παρελθόντος, αλλά αδυνατούν να μετατρέψουν την ιστορική γνώση σε άτεγκτο και απαράβατο «καθεστώς αλήθειας».
Όπως και κάθε άλλο επιστημονικό πόρισμα, έτσι και οι δηλώσεις που αφορούν τις πρόσφατες αρχαιολογικές ανακαλύψεις υπόκεινται αναπόφευκτα στην κρίση της επιστημονικής κοινότητας. Η συνεχής επινόηση «εσωτερικών εχθρών» και «δολίων» κινήτρων πίσω από κάθε έκφραση ακαδημαϊκής παρρησίας όχι μόνον λειτουργεί ως πνευματική τροχοπέδη, αλλά και στερεί το ευρύ κοινό από αυτό ακριβώς το αγαθό που υποτίθεται ότι του εξασφαλίζει: την ανοικτή, απρόσκοπτη και ειλικρινή πρόσβαση στη γνώση.
ΥΠΟΓΡΑΦΕΣ:
1. Αλεξάκη Μαρία, αρχαιολόγος – μουσειολόγος
2. Αλεξόπουλος Γιώργος, αρχαιολόγος, ΥΠΠΟΑ (Γ΄ ΕΠΚΑ)
3. Ανδρέου Αλέξανδρος, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (Νομισματικό Μουσείο)
4. Ανδριανάκης Μιχάλης, επίτιμος διευθυντής Αρχαιοτήτων
5. Ανδριανοπούλου Παναγιώτα, εθνολόγος ΥΠΠΟΑ (ΔΙΝΕΠΟΚ)
6. Ανεζίρη Σοφία, επ. καθ. αρχαίας ιστορίας (Πανεπιστήμιο Αθηνών)
7. Αποστολάκη Νατάσα, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (28η ΕΒΑ)
8. Αποστόλου Eυαγγελία, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (Νομισματικό Μουσείο)
9. Αργυρόπουλος Βασίλης, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΣΤ΄ ΕΠΚΑ)
10. Αριστοδήμου Γεωργία, δρ. ρωμαϊκής αρχαιολογίας
11. Ασλανίδης Αλέξανδρος, συμβασιούχος αρχαιολόγος
12. Βαλαβάνης Πάνος, καθ. κλασικής αρχαιολογίας (Πανεπιστήμιο Αθηνών)
13. Βαρλάς Μιχάλης, ιστορικός (Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού)
14. Βασιλάκης Αντώνης, επίτιμος διευθυντής Αρχαιοτήτων
15. Βασιλογάμβρου Αδαμαντία, επίτιμη διευθύντρια Αρχαιοτήτων
16. Βενιέρη Γιάννα, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (Νομισματικό Μουσείο)
17. Βεργάκη Αναστασία, μεταπτυχιακή φοιτήτρια αρχαιολογίας ΕΚΠΑ
18. Βεροπουλίδου Ειρήνη, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού)
19. Βλίζος Σταύρος, λέκτορας κλασικής αρχαιολογίας (Ιόνιο Πανεπιστήμιο)
20. Βοσνίδης Πάνος, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (Βυζαντινό Μουσείο)
21. Γαβριλάκη Ειρήνη, αρχαιολόγος, Τμηματάρχης Μουσείων, Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, ΥΠΠΟΑ (ΚΕ΄ ΕΠΚΑ)
22. Γαγανάκης Κώστας, αν. καθ. νεώτερης ιστορίας (Πανεπιστήμιο Αθηνών)
23. Γαρδίκα Κατερίνα, αν. καθ. νεώτερης ιστορίας (Πανεπιστήμιο Αθηνών)
24. Γιαλαμά Σοφία, απόφοιτος Ιστορικού Αρχαιολογικού, Τμηματάρχης Προσωπικού ΥΠΠΟΑ
25. Γιόρκα Νικολάου, ιστορικός ΥΠΠΟΑ (Νομισματικό Μουσείο)
26. Γκότσης Στάθης, ιστορικός ΥΠΠΟΑ (ΒΧΜ), πρόεδρος Ενιαίου Συλλόγου Υπαλλήλων ΥΠΠΟΑ
27. Γρατσία Ειρήνη, αρχαιολόγος, συντονίστρια MONUMENTA
28. Δάβος Γιώργης-Βύρων, επισκέπτης καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης (Μπρέρα, Ιταλία) και Φιλοσοφίας της Γλώσσας (Βίγο, Ισπανία)
29. Δακουρά-Βογιατζόγλου Όλγα, συνταξιούχος αρχαιολόγος (Α΄ΕΠΚΑ)
30. Δαμάσκος Δημήτρης, επ. καθ. κλασικής αρχαιολογίας (Πανεπιστήμιο Πατρών)
31. Δρανδάκη Αναστασία, επιμελήτρια της Βυζαντινής Συλλογής, Μουσείο Μπενάκη
32. Δρελιώση Tασία, συνταξιούχος αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ
33. Θεοδωρίδης Κώστας, συμβασιούχος αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΔΕΑΜ)
34. Ιωσήφ Παναγιώτης, αρχαιολόγος, γενικός γραμματέας της Βελγικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών
35. Κακαβάς Γεώργιος, διευθυντής Νομισματικού Μουσείου & αναπληρωτής διευθυντής Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, ΥΠΠΟΑ
36. Κακαβογιάννη Όλγα, επίτιμη διευθύντρια Αρχαιοτήτων
37. Κακαβογιάννης Ευάγγελος, επίτιμος διευθυντής Αρχαιοτήτων
38. Καλαϊτζή Μύρινα, Αρχαιολόγος, Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών
39. Κανελλόπουλος Χρύσανθος, λέκτορας κλασικής αρχαιολογίας (Πανεπιστήμιο Αθηνών)
40. Κανίνια Εριφύλη, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΚΒ ΕΠΚΑ)
41. Καπιζιώνη Ανδρονίκη, προϊσταμένη Τμήματος Συντήρησης ΥΠΠΟΑ (ΕΠΣΒΕ )
42. Καραγιαννόπουλος Χρήστος, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΛΔ΄ ΕΠΚΑ)
43. Καραμανωλάκης Βαγγέλης, λέκτορας ιστορίας (Πανεπιστήμιο Αθηνών)
44. Καρλιάμπας Γιάννης, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ
45. Κασιμάτη Μαριλένα, επιμελήτρια Εθνικής Πινακοθήκης
46. Κατάκης Στέλιος, λέκτορας κλασικής αρχαιολογίας (Πανεπιστήμιο Αθηνών)
47. Κατερίνα Κωνσταντινίδου, επ. καθηγήτρια νεώτερης ιστορίας (Πανεπιστήμιο Αθηνών)
48. Κατσιαμπούρα Γιάννα, ιστορικός επιστημών, ΙΙΕ/Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών
49. Κονιώτη Μαρία, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΔΑΒΜΜ)
50. Κονόρτας Παρασκευάς, αν. καθηγητής νεώτερης ιστορίας (Πανεπιστήμιο Αθηνών)
51. Κοπανιάς Κώστας, λέκτορας προϊστορικής αρχαιολογίας (Πανεπιστήμιο Αθηνών)
52. Κοσμίδης Δημήτρης, κοινωνικός ανθρωπολόγος, ιστορικός
53. Κουμνά Αγγελική, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (Διεύθυνση Αναστήλωσης Νεωτέρων και Συγχρόνων Μνημείων)
54. Κουρσούμης Σωκράτης, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΛΖ΄ ΕΠΚΑ)
55. Κουσουρής Δημήτρης, ιστορικός (Universität Konstanz, Γερμανία)
56. Κουτσούμπα Δέσποινα, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (EEA)
57. Κουτσουμπού Μαρία, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΚΑ΄ ΕΠΚΑ)
58. Κουφού Αγγελική, ιστορικός
59. Κρίγκα Δήμητρα, αρχαιολόγος, δρ. προϊστορικής αρχαιολογίας
60. Κριτζάς Χαράλαμπος, επίτιμος διευθυντής Επιγραφικού Μουσείου
61. Λαλάκη Δέσποινα, κοινωνιολόγος (The New School University, Η.Π.Α.)
62. Λαμπροπούλου Δήμητρα, λέκτορας ιστορίας (Πανεπιστήμιο Αθηνών)
63. Λεκάκης Στέλιος, αρχαιολόγος – σύμβουλος διαχείρισης πολιτιστικής κληρονομιάς RA CAA-UCL
64. Λένη Μαρία, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΔΑΝΣΜ)
65. Λιάκος Αντώνης, τ. καθηγητής νεώτερης ιστορίας (Πανεπιστήμιο Αθηνών)
66. Λοΐζου Ευγενία, μεταπτυχιακή φοιτήτρια προϊστορικής αρχαιολογίας ΑΠΘ
67. Μαζαράκης Αινιάν Αλέξανδρος, καθ. κλασικής αρχαιολογίας (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας)
68. Μανιάτη Ευαγγελία, συμβασιούχος αρχαιολόγος, αντιπρόεδρος σωματείου εργαζομένων ΥΠΠΟΑ Λακωνίας
69. Μαρή Μαρία, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (13η ΕΒΑ)
70. Μαρκέτου Τούλα, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΚΒ΄ ΕΠΚΑ)
71. Ματάλας Παρασκευάς, ιστορικός (Πανεπιστήμιο Αιγαίου)
72. Μαυράκη – Μπαλάνου Μαρία, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΚΓ΄ΕΠΚΑ)
73. Μητσοπούλου Χριστίνα, δρ. αρχαιολόγος (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας)
74. Μιχαηλίδου Πέγκυ, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (Γ΄ΕΠΚΑ)
75. Μούλιου Μάρλεν, λέκτορας μουσειολογίας (Πανεπιστήμιο Αθηνών)
76. Μουλλού Δωρίνα, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΔΙΠΚΑ)
77. Μουνδρέα-Αγραφιώτη Aντίκλεια, αναπληρώτρια καθηγήτρια προϊστορικής αρχαιολογίας (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας)
78. Μπακάλης Βασίλης, συντηρητής αρχαιοτήτων ΥΠΠΟΑ (Βυζαντινό Μουσείο)
79. Μπάρα Αθανασία, ιστορικός οικονομολόγος
80. Μπαρδάνη Βούλα, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (Γ ΕΠΚΑ)
81. Μπαχλάς Βησσαρίων, αρχαιολόγος ΥΠ.ΠΟ.Α. (Ε.Π.Σ.Β.Ε.)
82. Μπενάκη Ελένη, αρχαιολόγος του ΑΠΘ σε διαθεσιμότητα-κινητικότητα,Υπουργείο Παιδείας
83. Μπιργάλιας Νίκος, επ. καθηγητής αρχαίας ιστορίας (Πανεπιστήμιο Αθηνών)
84. Μπιρμπίλη Ελένη, συγγραφέας
85. Μπούμπουλη Φανή, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (Βυζαντινό Μουσείο)
86. Μπουρνιάς Λεωνίδας, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (Γ ΕΠΚΑ)
87. Νικολακοπούλου Αντωνία, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (Νομισματικό Μουσείο)
88. Νικολόπουλος Βαγγέλης, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (Β΄ ΕΠΚΑ)
89. Ντόβα Ανθή, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (Β΄ΕΠΚΑ)
90. Παλαιοθόδωρος Δημήτρης, επ. καθηγητής κλασικής αρχαιολογίας (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας)
91. Παπαδάτος Γιάννης, επ. καθηγητής προϊστορικής αρχαιολογίας (Πανεπιστήμιο Αθηνών)
92. Παπαδόπουλος Αλέξανδρος, βοηθός λέκτορα πολιτισμικών σπουδών (Liverpool Hope University)
93. Παπαδοπούλου Πέπη, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΚΖ" ΕΠΚΑ)
94. Παπαθανασίου Ευάγγελος, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (10η ΕΒΑ)
95. Παπασταματίου Κλεοπάτρα, συντηρήτρια αρχαιοτήτων (συνταξιούχος υπάλληλος ΥΠΠΟΑ, ΔΣΑΝΜ)
96. Παπούδας Δημήτρης, έκτακτος αρχαιολόγος, απ. πρόεδρος Συλλόγου Εκτάκτων Αρχαιολόγων
97. Πιανάλτο Άννα, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (Βυζαντινό Μουσείο)
98. Πιπέλια Ελένη, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΔΙΤΕΠΠΑ)
99. Πλάντζος Δημήτρης, επ. καθ. κλασικής αρχαιολογίας (Πανεπιστήμιο Αθηνών)
100. Πλάτων Λευτέρης, αν. καθηγητής προϊστορικής αρχαιολογίας (Πανεπιστήμιο Αθηνών)
101. Πλιάτσικα Βασιλική, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΓΔΑΠΚ)
102. Πουλάκη Έφη, υπό συνταξιοδότηση διευθύντρια ΥΠΠΟΑ (ΚΖ ΕΠΚΑ)
103. Ραυτοπούλου Στέλλα, αρχαιολόγος, Β΄ ΕΠΚΑ
104. Σακαλή Όλγα, αρχαιολογος ΥΠΠΟΑ (ΔΙΤΠΠΑ), πρόεδρος Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων
105. Σαμπανοπούλου Λίλα, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (9η ΕΒΑ)
106. Σαπουνά -Σακελλαράκη Έφη, επίτιμη έφορος αρχαιοτήτων Ευβοίας
107. Σαρικάκη Βούλα, Αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΓΔΑΠΚ)
108. Σειρηνίδου Βάσω, επ. καθ. νεώτερης ιστορίας (Πανεπιστήμιο Αθηνών)
109. Σημαντώνη-Μπουρνιά Εύα, επ. καθηγήτρια κλασικής αρχαιολογίας (Πανεπιστήμιο Αθηνών)
110. Σίκλα Ευαγγελία, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (Γ" ΕΠΚΑ)
111. Σκαφιδά Ευαγγελία, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΙΓ" ΕΠΚΑ)
112. Σούλιου Αναστασία, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΔΤΠΠΑ)
113. Σταματέλου Άρτεμις, αρχαιολόγος-μουσειολόγος
114. Σταρίδα Λιάνα, αρχαιολόγος, συνταξιούχος ΥΠΠΟΑ (13η ΕΒΑ)
115. Στεφανίδου-Τιβερίου Θεοδοσία, καθηγήτρια κλασικής αρχαιολογίας (Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης)
116. Στεφανοπούλου Έλενα, υποψήφια διδάκτωρ αρχαιολογίας (Πανεπιστήμιο Southampton)
117. Στρατούλη Γεωργία, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΚΘ΄ ΕΠΚΑ)
118. Τιβέριος Μιχάλης, ακαδημαϊκός, καθηγητής κλασικής αρχαιολογίας (Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης)
119. Τιγγινάγκα Γιάννα, αρχιτέκτων, συνταξιούχος ΥΠΠΟΑ (ΔΑΑΜ)
120. Τριανταφυλλίδης Iωάννης, άνεργος αρχαιολόγος
121. Τσακιράκης Ευάγγελος, αρχαιολόγος & απόφοιτος ΕΣΔΔ, ειδικός επιστήμονας Συνηγόρου του Πολίτη
122. Τσιποπούλου Μεταξία, δρ. επίτιμη διευθύντρια ΥΠΠΟΑ
123. Τσουλάκου Μαρία, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΛΗ ΕΠΚΑ)
124. Τσώτα Ευαγγελία-Βασιλική, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (Νομισματικό Μουσείο)
125. Φαϊτάκη Στέλλα, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (3η ΕΒΑ)
126. Φακιολά Μαρία, λαογράφος-εθνολόγος ΥΠΠΟΑ
127. Φανουράκης Σήφης, αρχιτέκτονας ΥΠΠΟΑ (ΥΝΕΜΤΕΚ)
128. Φανταουτσάκη Χαρούλα, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΚΒ΄ ΕΠΚ)
129. Φλώρου Πόπη, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΔΒΜΑ)
130. Φωτοπούλου Σταυρούλα, λαογράφος-εθνολόγος, Αν. Δ/ντρια ΔΙΝΕΠΟΚ
131. Χαμηλάκη Κατερίνα, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (22η ΕΒΑ)
132. Χαμηλάκης Γιάννης, καθηγητής αρχαιολογίας (Πανεπιστήμιο Southampton)
133. Χαραλαμπίδης Δημήτρης, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΔΕΑΜ)
134. Χουντάση Μαρία, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (Γ" ΕΠΚΑ)
135. Χουρμουζιάδη Νάσια, μουσειολόγος (Πανεπιστήμιο Αιγαίου)
136. Χρήστος Κουτσοθανάσης, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΔΤΠΠΑ)
137. Χριστοδουλίδης Νίκος, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΚΒ" ΕΚΠΑ)
138. Χρυσάφη Μαρία, αρχαιολόγος ΥΠΠΟΑ (ΛΑ΄ ΕΠΚΑ)
139. Ψάλτη Αθανασία, διευθύντρια Ι΄ΕΠΚΑ
140. Ψωμά Ελένη, αν. καθηγήτρια αρχαίας ιστορίας (Πανεπιστήμιο Αθηνών)
